Περίπτωση “κατάσταση έκτακτης ανάγκης”

Του Χρήστου Λαζαρίδη

Αν ανοίξεις την τηλεόραση, διαβάσεις εφημερίδα, ακούσεις ραδιόφωνο, scrollάρεις πάνω ή κάτω στα social media, αυτήν τη μία μέρα που γράφεται εν αγνοία σου η ιστορία, θα πάρεις μία γεύση – έστω μία εικόνα – του τι σημαίνει χάος. Είναι, άλλωστε, τέτοια η συχνότητα και η φύση των γεγονότων που δεν αφήνει πολλά περιθώρια για σκέψη και κατανόηση. Από ένα σημείο κι έπειτα τεστάρεται και ο βαθμός ετοιμότητας σου.

Μία εβδομάδα μετά την τρομοκρατική επίθεση στη Νίκαια της Γαλλίας (Πέμπτη, 14 Ιουνίου) και το αποτυχημένο πραξικόπημα (Παρασκευή, 15 Ιουνίου) στην Τουρκία, οι δύο παράλληλοι κόσμοι βρίσκονται σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, με ότι αυτό συνεπάγεται για το δημόσιο δίκαιο και την αρχή του κοινοβουλευτισμού. Από την επίθεση στο Charlie Hebdo κι έπειτα η Γαλλία ζει υπό το καθεστώς ασφυκτικής επιτήρησης και ασφάλειας με τις τρομοκρατικές επιθέσεις να συνεχίζονται και το etat d’ urgence να ανανεώνεται αυτήν τη φορά για 6 μήνες! Από την άλλη πλευρά, ο Ερντογάν άδραξε την ευκαιρία και με την αποτυχία του πραξικοπήματος κλείνει τις πόρτες της Τουρκίας και ξεκινάει τις εκκαθαρίσεις προκηρύσσοντας και αυτός τη χώρα για 3 μήνες σε έκτακτη ανάγκη υπό το φόβο και την απειλή νέας απόπειρας πραξικοπήματος.

Οι περιπτώσεις της Γαλλίας και της Τουρκίας μπορεί να διαφέρουν εν τη γενέσει του μέτρου της έκτακτης ανάγκης, αλλά με τον έναν ή με τον άλλο τρόπο συναντώνται στην εφαρμογή αυτού του μετα – μοντέρνου τρόπου διακυβέρνησης. Το κράτος δικαίου και η νομική κατοχύρωση των ανθρώπινων δικαιωμάτων υποχωρούν αφού επιβάλλεται ο νόμος του ενός ή μάλλον βρισκόμαστε σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης και πρέπει να προστατεύσουμε τη δημοκρατία μας. Και ουδέν μονιμότερον – μέτρον – του προσωρινού.

Ο Giorgio Agamben, Ιταλός φιλόσοφος και συγγραφέας, επισφραγίζει τη σχέση του προληπτικού μέτρου της έκτακτης ανάγκης με τη φύση ενός δικτατορικού καθεστώτος. Συγκεκριμένα, υπενθυμίζει την περίπτωση της Ναζιστικής Γερμανίας. Όταν ο Χίτλερ ανέλαβε την εξουσία το Φεβρουάριο του 1933 υπό το βάρος του πληθωρισμού αλλά και της νωπής ήττας του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου κήρυξε τη χώρα με διάταγμα σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, ένα προσωρινό μέτρο που διατηρήθηκε για 12 χρόνια. Το διάταγμα αυτό ,βέβαια, κατέστειλε όλα τα άρθρα του Συντάγματος της Βαϊμάρης διατηρώντας κάποιες ατομικές ελευθερίες.

Με όσα συμβαίνουν και σήμερα είναι σαφές ότι ο σύγχρονος ολοκληρωτισμός χρησιμοποιεί τις πολιτικές κρίσεις που ανακύπτουν – πραξικόπημα, τρομοκρατικές επιθέσεις – και με όχημα το καθεστώς της έκτακτης ανάγκης μπορεί και εξαλείφει όχι μόνο πολιτικούς αντιπάλους και αντιφρονούντες, αλλά ολόκληρες κατηγορίες πληθυσμού που αντιστέκονται. Στο όνομα, λοιπόν, της περιχαράκωσης της δημοκρατίας το εκλεγμένο καθεστώς επιβάλλεται και μονιμοποιείται με τρόπο αυταρχικό και (ΟΧΙ) νόμιμο. Ο φόβος που σπέρνει η τρομοκρατία, εν τοιαύτη περιπτώσει ο ΙSIS ή ένα πιθανό νέο πραξικόπημα, φαίνεται να ενδυναμώνει τον ολοκληρωτισμό στη Γαλλία που περιμένει τις Προεδρικές εκλογές του ’17 με το δίλημμα να αιωρείται “Σκύλλα ή Χάρυβδη”, Λεπέν ή Σαρκοζί και στην Τουρκία που ο λόγος του Σουλτάνου δεν βρίσκει πια αντίλογο μετά την περασμένη Παρασκευή.

Και με φοβίζει όχι η αβεβαιότητα, αλλά η ανοχή με την οποία παρακολουθούμε μπρος μιας οθόνης τα γεγονότα να εκτυλίσσονται με τέτοιο μανιώδη ρυθμό, αλλά εμείς πιστεύουμε ακόμη ότι είναι μία ταινία τρόμου ή δράσης, αυτές που παίζουν κάθε Πέμπτη και Παρασκευή βράδυ. Κι αν μη τι άλλο, κι η δική μας περίπτωση κάποια Παρασκευή του Απρίλη πίσω στο 2010 δεν έγινε μία περίπτωση έκτακτης ανάγκης; Προσωρινά μέτρα… Και σήμερα που βρισκόμαστε άραγε;