Τα βραβεία Νόμπελ καθιερώθηκαν και έγιναν γνωστά εξαιτίας ενός λάθους. Τί λάθους; Μια γαλλική εφημερίδα το 1888 δημοσίευσε λανθασμένα πως ο Άλφρεντ Νόμπελ, ήδη γνωστός έως τότε, ήταν νεκρός! Ο Νόμπελ μπόρεσε να δει έτσι ποια θα ήταν η υστεροφημία του αν πέθαινε τότε και επειδή δεν έμεινε ικανοποιημένος απ’ όσα άκουσε, αποφάσισε να την…αλλάξει!
Με αφορμή τα 181 χρόνια από τη γέννηση του ιστορικού χημικού και εφευρέτη, το 3pointmagazine αναφέρει γνωστές και …λιγότερο γνωστές ιστορίες από τη ζωή του!
O Nόμπελ γεννήθηκε το 1833 και ήταν ο τρίτος και μικρότερος γιος του Σουηδού μηχανικού Εμμανουήλ Νόμπελ, που κατασκεύαζε πολεμοφόδια για τη Ρωσία και κέρδισε πολλά χρήματα στον Κριμαϊκό πόλεμο. Από παιδί έδειξε μεγάλη έφεση στη xημεία και τις ξένες γλώσσες. Σπούδασε στις Η.Π.Α. δίπλα σε έναν Σουηδό μηχανικό, ενώ το 1873 εγκαταστάθηκε στο Παρίσι όπου εφηύρε την νεοδυναμίτιδα ή ζελατοδυναμίτιδα (1875) και την πολεμική άκαπνη πυρίτιδα (βαλλιστίτιδα, 1888). Παρουσίαζε τις έρευνες του στη νιτρογλυκερίνη σε τραπεζίτες και βιομήχανους, που όμως τον απέρριπταν.
Όμως, ο Ναπολέων Γ΄ ενθουσιάστηκε και έδωσε εντολή στον τραπεζίτη Περέιρ να δανείσει 100.000 χρυσά φράγκα στον μικρό Νόμπελ. Ο ταλαντούχος νεαρός ανακάλυψε μια μέθοδο, με μια λιπαρή ουσία, που προκαλούσε έκρηξη στη νιτρογλυκερίνη δέκα φορές ισχυρότερη από τη μαύρη πυρίτιδα της εποχής. Όμως, το εκρηκτικό μείγμα δεν μπορούσε να τιθασευτεί και στις 3 Σεπτεμβρίου του 1864, το εργοστάσιο Νόμπελ, όπου εργαζόταν αρκετοί εργάτες, ανάμεσα στους οποίους και ο αδελφός του Αιμίλιος ανατινάσσεται από μια ανάφλεξη. Οι εργάτες θάβονται στα ερείπια και ανάμεσά τους και ο Αιμίλιος.
Παρά τον θάνατο του αδελφού του, ο Άλφρεντ Νόμπελ συνέχισε να αναζητεί τρόπο για να ελέγχει τη λιπαρή ουσία ώστε να μπορεί να χρησιμοποιείται σε ορυχεία και διανοίξεις σηράγγων. Κατά τη διάρκεια ενός πειράματος, σταγόνες από το υγρό έτρεξαν από ένα ραγισμένο δοχείο και έπεσαν πάνω στο πορώδες υλικό που χρησιμοποιούσε για τη συσκευασία. Αμέσως δημιουργήθηκε μια στερεή μάζα που καθιστούσε ευκολότερη τη χρήση της εκρηκτικής λιπαρής ουσίας. Η πυρίτιδα σε σκόνη έγινε η δυναμίτιδα που εδραιώθηκε στην κατασκευή των εκρηκτικών μέχρι την επανάσταση των πλαστικών.
Η πίστη και το…πείραμα το δικαστήριο!
Η ανακάλυψη ήταν σημαντική, αλλά όχι ακόμη ασφαλής. Κάποιος Γερμανός ταξιδιώτης είχε ξεχάσει ένα δέμα με ποσότητα νιτρογλυκρίνης σε ένα ξενοδοχείο στη Νέα Υόρκη και στις 5 Νοεμβρίου 1865 η έκρηξη που προκάλεσε, τραυμάτισε 8 ανθρώπους. Μετά από ένα μήνα διαλύθηκε ένα πλοίο και 50 άνθρωποι σκοτώθηκαν, όταν εξερράγησαν 300 βαρέλια δυναμίτιδας στον Παναμά. Από ανάλογες εκρήξεις καταστράφηκαν δύο εργοστάσια, στο Σίδνεϋ και το Αμβούργο. Ο Νόμπελ προσπάθησε να υπερασπιστεί τον εαυτό του και την μέθοδο του. Μπροστά στο δικαστήριο έριξε ένα δοχείο νιτρογλυκερίνη από ύψος! Δικαιώθηκε, καθώς δεν προκλήθηκε έκρηξη. Μετά έριξε ένα σπίρτο που πήρε φωτιά! Δικαιώθηκε και πάλι, μιας και πάλι δεν έγινε έκρηξη. Το δικαστήριο απεφάνθη πως οι καταστροφές ενδεχομένως οφείλονταν στη ζέστη και πως ο Νόμπελ δεν έφερε ευθύνη. Ατυχώς για τον ίδιο, πάντως, οι πελάτες του και οι πλοιοκτήτες, του επέβαλλαν εμπάργκο και από το 1866 έως το 1867 ο τζίρος της επιχείρησής του καταρρακώθηκε.
Η μοναξιά έφερε τον έρωτα
Έως το 1874, ο Άλφρεντ Νόμπελ είχε ιδρύσει 12 εταιρείες σε 10 χώρες και είχε γίνει ζάπλουτος. Ωστόσο, ζούσε “ινκόγνιτο” σε ένα διαμέρισμα στο Παρίσι, με τη μακριά του γεννειάδα να αποτελεί “σήμα – κατατεθέν”.
Ζώντας βυθισμένος στη μοναξιά του, μια μέρα το 1876, δημοσίευσε την εξής αγγελία: «Κύριος όχι πια πολύ νέος, πολύ πλούσιος, πολύ μορφωμένος, που ζει στο Παρίσι, ζητά κυρία της ίδιας ηλικίας που να μιλά πολλές γλώσσες για να του χρησιμεύσει ως γραμματέας και να διευθύνει το σπίτι του». Ανταποκρίθηκε η 33χρονη Αυστριακή αριστοκράτισσα Μπέρτα Κίνσκυ, η οποία τον γοήτευσε. Ο Άλφρεντ την ερωτεύτηκε και μεταμορφώθηκε σε τέτοιο βαθμό που της έγραφε στίχους. Η Μπέρτα όμως, βαθιά ειρηνόφιλη, δεν μπορούσε να πειστεί από τις απόψεις του Νόμπελ, ο οποίος της έλεγε: «Θα ανακαλύψω μια ουσία τόσο καταστροφική, που θα καταστήσει τον πόλεμο αδύνατο!»
Ένας θάνατος έφερε τα βραβεία
Η δημιουργία των βραβείων Νόμπελ ήταν μια τραγική ειρωνεία της τύχης. Όταν το 1888 πέθανε ο αδελφός του Λούντβιχ, δημοσιεύθηκε σε γαλλική εφημερίδα η αναγγελία του θανάτου του ίδιου του Άλφρεντ εξαιτίας κάποιου δημοσιογραφικού λάθους. Ο Άλφρεντ είχε έτσι το “προνόμιο” να δει, όντας ακόμα ζωντανός, τι πίστευε ο κόσμος γι’ αυτόν και ποια θα ήταν η μεταθανάτια γνώμη του.
Στη «νεκρολογία» του ο Άλφρεντ Νόμπελ χαρακτηριζόταν ως «ο άνθρωπος που έβγαλε εκατομμύρια από τον θάνατο άλλων ανθρώπων», ως ένας «έμπορος του θανάτου», ως «αυτός που πλούτισε εφευρίσκοντας τρόπους να σκοτώνονται περισσότεροι άνθρωποι πιο γρήγορα από ποτέ».
Συγκλονισμένος απ’ όσα διάβασε, ο Νόμπελ αποφάσισε πως δεν ήταν αυτή η υστεροφημία που ήθελε να έχει. Κάπως έτσι, ένα χρόνο πριν πεθάνει, το 1896, συνέταξε τη διαθήκη του κληροδοτώντας το μεγαλύτερο μέρος της περιουσίας του, το 94% για τη θεσμοθέτηση των πέντε βραβείων. Το ποσό που έδωσε για τη χρηματοδότηση αυτών των ετήσιων βραβείων, έφθανε τα 31,2 εκατ. σουηδικές κορώνες (περίπου 1,69 εκατ. βρετανικές λίρες εκείνης της εποχής), ενώ σήμερα πια το κεφάλαιο αυτό έχει διαμορφωθεί γύρω στα 337 εκατ. ευρώ.
Το 3point magazine είναι ένα οριζόντια δομημένο μέσο που πιστεύει ότι η γνώμη όλων έχει αξία και επιδιώκει την έκφρασή της. Επικροτεί τα σχόλια, την κριτική και την ελεύθερη έκφραση των αναγνωστών του επιδιώκοντας την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Σε μια εποχή όμως που ο διάλογος τείνει να γίνεται με όρους ανθρωποφαγίας και απαξίωσης προς πρόσωπα και θεσμούς, το 3point δεν επιθυμεί να συμμετέχει. Για τον λόγο αυτόν σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού, σεξιστικού περιεχομένου θα σβήνονται χωρίς ειδοποίηση του εκφραστή τους.
Ακόμα, το 3point magazine έχει θέσει εαυτόν απέναντι στο φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, σχόλια ανάλογου περιεχομένου θα έχουν την ίδια μοίρα με τα ανωτέρω, τη γνωριμία τους με το "delete".
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του 3point.