Πώς είναι να γυρνάς τη νύχτα σπίτι και να κρατάς σφιχτά τα κλειδιά στο χέρι;

Οκτώ γυναίκες που βίωσαν είτε τη σεξουαλική παρενόχληση είτε την κακοποίηση μας απαντούν  – Τη δική της εμπειρία και τις συνέπειες που υφίσταται το θύμα καταγράφει μέσω του 3point η ψυχολόγος Μάιρα Ζαρέντη – Τους λόγους που έχει σημασία να μη ψυχιατρικοποιούμε τις ενέργειες των δραστών αναλύει από την πλευρά της η φεμινίστρια Δήμητρα Σιαηλή

ΤΩΝ ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΑΡΑΒΙΑ  & ΚΩΣΤΑ ΠΑΠΑΝΤΩΝΙΟΥ

Όταν η 25χρονη Δανάη ανέβασε στον προσωπικό της λογαριασμό το βίντεο – καταγγελία για τον άγνωστο τύπο που την ακολούθησε μέχρι την πόρτα του σπιτιού της έχοντας το μόριο του έξω από το παντελόνι, δεν ανέδειξε μόνο τη σεξουαλική επίθεση που επιχειρήθηκε σε βάρος της στη Νέα Σμύρνη, αλλά έφερε μπροστά μας, μέσα από τη ζωντανή καταγραφή του περιστατικού, την πραγματικότητα που βιώνουν καθημερινά οι γυναίκες. Μια πραγματικότητα ασφυκτική, από την πρώτη κιόλας ημέρα που θα βγει μια γυναίκα έξω να κυκλοφορήσει. Μια πραγματικότητα πνιγηρή όπως είναι για τα μικρά της μεταλλικά κλειδιά η σφιγμένη τη γροθιά στα τελευταία μέτρα πριν φτάσει σπίτι.

Πολλά από τα περιστατικά παρενόχλησης και κακοποίησης η γυναίκα θα πρέπει να τα δεχτεί σιωπηλά ως «φυσιολογικά». Όπως στις περιπτώσεις της επιδειξιομανίας. Περιστατικά για τα οποία θα πρέπει να βρίσκεσαι σ’ εγρήγορση έχοντας τα κλειδιά έξω από την τσάντα. Ή να κάνεις ότι μιλάς στο τηλέφωνο, η να διπλοτσεκάρεις πριν σβήσεις την μηχανή του αυτοκινήτου σου, να αποφεύγεις τα σκοτάδια, τις γωνίες, τις εσοχές στην πυλωτή, να τρέχεις μέχρι την πόρτα, να λες σε κάποιον να κοιτάει μέχρι να μπεις, να έχεις ταχυκαρδία, να κουβαλάς μια ομπρέλα για να αμυνθείς ή σπρέι πιπεριού, να μην πηγαίνεις ποτέ μόνη σου σε παραλία…

Σε αρκετούς άντρες, τα παραπάνω μπορεί να ηχούν υπερβολικά. Στην πραγματικότητα όμως, είναι ορισμένες μόνο από τις απαντήσεις στην ερώτηση «τι κάνεις όταν γυρνάς σπίτι σου το βράδυ». Οι απαντήσεις της διπλανής μας, της φίλης μας, της αδερφής μας. Αυτή είναι η καθημερινότητά των γυναικών – οι «άμυνες» που επινόησαν ώστε να επιστρέφουν πίσω σώες. Δεν είναι όμως πάντα αρκετές. Μπορεί να αιφνιδιαστείς ή κάποια φορά να ξεχαστείς και τότε να βρεθείς ημιλιπόθυμη, βιασμένη με τα ρούχα σου διάσπαρτα στα σκαλοπάτια της πολυκατοικίας, όπως συνέβη στην Κ. πριν τρία χρόνια.

Ακούγοντας το περιστατικό στη Ν. Σμύρνη στην Κ. ξύπνησαν μνήμες από εκείνη την ημέρα. Άρχισε πάλι να φοβάται ότι θα της ξανασυμβεί. Άρχισε ν’ αναρωτιέται τι θα γίνει στην επόμενη φορά που η πόρτα της εισόδου δεν θα κλείσει καλά. Κι όχι μόνο εκείνη. Οι μαρτυρίες που ακολουθούν δείχνουν ακριβώς ποια είναι η κατάσταση σήμερα. Αποτυπώνουν ακριβώς το μέγεθος του ζητήματος και το συναίσθημα να γυρνάς μόνη σου τη νύχτα σπίτι και να κρατάς σφιχτά τα κλειδιά στο χέρι. Δείχνουν πόσα πολλά πρέπει να γίνουν για να ζήσουμε σ’ ένα κόσμο που οι γυναίκες δεν θα γυρίζουν το κεφάλι πίσω για να δουν ποιος έρχεται, αλλά θα φορούν, αν θέλουν, και τη φούστα τους καπέλο χωρίς κανείς τις ενοχλεί.

Είναι γεγονός. Ένα «φτάνει πια» δονεί ξανά την ατμόσφαιρα. Μετά τις συγκλονιστικές αποκαλύψεις στον χώρου του αθλητισμού και της Τέχνης, οι γυναίκες παίρνουν ξανά τον λόγο. Και πρέπει να τις ακούσουμε. Όσο δυσβάσταχτο κι αν είναι.

***

«Με χτύπησε δυνατά στον αυχένα και μετά με βίασε»

Η Κ. είναι 45 χρονών και δέχτηκε επίθεση πριν τρία χρόνια μέσα στην πολυκατοικία φίλης της

Το περιστατικό

«Είχα πάει στο διαμέρισμα μιας φίλης μου στου Ζωγράφου. Είχε υιοθετήσει μια γατούλα και τη φρόντιζα γιατί είχε πάει να δουλέψει σεζόν. Ήταν Ιούλιος του 2018. Μεσάνυχτα, ζέστη, ο κόσμος διακοπές κι εγώ φορούσα σορτσάκι φανελάκι. Το λέω ένοχα λες κι έχει σημασία.

Μέσα στην πολυκατοικία, δέχτηκα ξαφνικά ένα πολύ δυνατό χτύπημα από πίσω, στον αυχένα. Έπεσα κάτω με ίλιγγο και δε μπορούσα να κουνηθώ αλλά με χτυπούσε κι άλλο. Τα υπόλοιπα συνέβησαν ενώ ήμουν μισολιπόθυμη. Σαν όνειρο. Μόνο τις νύχτες μου έρχονται σκηνές.

Μετά ήταν σα να συνήλθα απ’ το μεθύσι. Με τρομερούς πόνους, έψαχνα τα ρούχα μου, στα μάρμαρα. Σημάδια έμειναν. Ο αυχένας μου για να σταθεί κάθε πρωί είναι ένα δράμα. Να πω ότι πήγα στο γιατρό, όχι στην αστυνομία. Αλλά φοβόμουν να μάθει ότι τον κυνηγάω.

Είχα κολάρο στον αυχένα, είχα αιμορραγία, μέχρι κι 6 μήνες μετά έκανα εξέταση για aids. Έπαιρνα αντιβίωση και πονούσε όλο μου το κορμί. Στον αυχένα μου άφησε για πάντα πρόβλημα.

Η ζωή της σήμερα

Λόγω της ενασχόλησής μου με τα ζώα κατάφερνα για καιρό και ξεχνιόμουν. Πιο πολύ φοβάμαι τους άντρες όταν με πλησιάζουν πρώτη φορά. Όταν είναι να βγω με κάποιον. Φοβάμαι πάρα πολύ στην αρχή. Για να πάω σπίτι του θα πρέπει να τον γνωρίζω πολύ καλά από παρέα. Να τον ξέρω από κάπου. Ανασφάλεια νιώθω και τώρα με το lockdown γιατί είναι πολύ έρημοι οι δρόμοι. Για ένα διάστημα είχα πολύ μεγάλη άρνηση, δεν έβγαινα νύχτα μόνη μου, δεν το σκεφτόμουν καν.

Το ίδιο βράδυ με το περιστατικό στη Ν. Σμύρνη συνέβη σ’ εμένα ένα αντίστοιχο. Γύρισα σπίτι με κάποιον να με ακολουθεί. Να μου λέει διάφορα. Έτρεξα. Ακόμη χτυπάει η καρδιά μου. Κλείδωσα και στεκόταν στην πυλωτή μέχρι να μπω στο ασανσέρ. Μετά έμαθα για την κοπέλα. Είμαι σε διαρκή κρίση πανικού. Δεν θέλω να πηγαίνω μόνη το βράδυ ούτε για τα σκουπίδια.

Η εξήγηση βρίσκεται στη διαχρονική κουλτούρα βιασμού. Λίγο πολύ μπορείς να πάρεις ό,τι θέλεις. Λίγο πολύ οι γυναίκες είναι πουτάνες, λίγο πολύ οι άντρες δικαιούνται να το έχουν.»

 ***

«Μου χάιδευε το μπούτι λέγοντας για τις κρέμες που φτιάχνουν η γυναίκα κι η κόρη του»

Η Τ. είναι σήμερα 29 χρονών. Όταν ήταν ακόμη ανήλικη δέχτηκε παρενόχληση στο ταξί που τη γύριζε πίσω

Το περιστατικό

Ήμουν γύρω στα 17. Ήταν η πρώτη φορά που έμπαινα σε ταξί μόνη μου. Είχα καθίσει μπροστά. Ευτυχώς βρισκόμουν κοντά στην περιοχή που έμενα. Σε κάποια φάση, ενώ ο τύπος έχει ανοίξει κουβέντα για τη γυναίκα και την κόρη του, ότι ασχολούνται με καλλυντικά και φτιάχνουν κρέμες, απλώνει το χέρι του, εγώ φορούσα φούστα, και χαϊδεύει το μπούτι μου. «Κάπως έτσι τις απλώνουν», μου λέει. Σοκαρίστηκα. Ευτυχώς ήμασταν σε κεντρικό δρόμο του Παγκρατίου, οπότε του ζήτησα να με κατεβάσει. Ευτυχώς με κατέβασε. Ήμασταν αρκετά μακριά απ’ το σπίτι. Ακολούθησα διαδρομές που είχαν μαγαζιά και κόσμο.

Δεν μπήκα ποτέ ξανά σε ταξί εκτός από μία φορά, που μ’ έπιασε ταχυπαλμία. Τύπου, δεν του είπα ούτε γεια του ταξιτζή, απλά ότι πάω Παγκράτι. «Αρχικά καλησπέρα», μου λέει δείχνοντας ενοχλημένος κι εκεί κατάλαβα πόσο μ’ έχει επηρεάσει το σκηνικό.

Εκείνη τη στιγμή παγώνεις. Δεν μπορείς να πιστέψεις ότι συμβαίνει. Δεν μου πέρασε καν απ’ το μυαλό ότι πρέπει να κάνω κάτι για να διωχθεί νομικά. Να κρατήσω την πινακίδα του. Λειτούργησε το ένστικτο αυτοσυντήρησης, να φύγω όσο πιο μακριά γίνεται, να βρεθώ ανάμεσα σε κόσμο.

Αρχικά δεν το είπα σε κανέναν. Στους γονείς μου δεν μίλησα γιατί ένιωθα ότι δεν μπορούσα να το συζητήσω μαζί τους. Πίστευα ότι θα ακούσω ατάκες του στυλ «γύρισες αργά». Με τις παρέες μου το συζήτησα μετά από καιρό. Ίσως και από ενοχή ότι κάπου «έφταιγα» κι εγώ επειδή γύρισα αργά και κάθισα μπροστά. Τώρα τα βλέπω βέβαια όλα καθαρά.

Η ζωή της σήμερα

Τα τελευταία τρία χρόνια κινούμαι μόνο με μηχανάκι και βρίσκομαι από εκεί που φεύγω στην πόρτα του σπιτιού μου. Έχω χαλαρώσει. Αν χρειαστεί να κάνω μια απόσταση μόνη μου αργά το βράδυ, έχω τα κλειδιά στο χέρι, το κλασσικό. Κάποια στιγμή είχα αγοράσει, με κοροϊδεύουν οι φίλοι μου γι’ αυτό, κι ένα μπρελόκ που έχει μια αιχμηρή πλευρά. Να μου δίνει τη ψευδαίσθηση ότι θα μπορούσα να τη χρησιμοποιήσω για την ασφάλειά μου.

Όλη αυτή η κατάσταση που βιώνουμε λειτουργεί συσσωρευτικά. Θυμάμαι ότι περπατούσαμε με τον φίλο μου μέσα στην Πανεπιστημιούπολη κι υπάρχει ένα μεγάλο πέρασμα μπροστά από τις εστίες. Είναι κεντρικό πέρασμα, αλλά θεοσκότεινο. Κι έβλεπα τις κοπέλες να το διασχίζουν μόνες τους μέσα στη νύχτα. Αν μου έλεγες τώρα να κάνω το ίδιο, δεν θα το έκανε με τίποτα. Αλλά αν ήμουν στα 20 θα το είχα κάνει. Μαζεύεις-μαζεύεις τέτοιες εμπειρίες (μου έχει συμβεί παρενόχληση και στον χώρο εργασίας), ακούς να συμβαίνουν διαρκώς κι αλλού και γίνεσαι πιο κλειστή.»

«Μπήκε στην πολυκατοικία πίσω από εμένα και προσπάθησε να με βιάσει»

Η Ορνέλα, 33 χρονών σήμερα, μας λέει για την απόπειρα βιασμού που δέχτηκε γυρνώντας στο σπίτι της στα Κάτω Πατήσια, μιλώντας για έναν δράστη νέο, προσεχτικά ντυμένο και καλοφτιαγμένο

Πριν 13 χρόνια, ήμουν 20 χρονών πιτσιρίκι, γύριζα σπίτι μόνη μου λίγο μετά τα μεσάνυχτα. Ανοίγοντας την πόρτα της πολυκατοικίας μου στα Κάτω Πατήσια ένας άγνωστος άντρας μπήκε μετά από εμένα προλαβαίνοντας την πόρτα που έκλεινε. Εγώ περίμενα το ασανσέρ εκείνος έκανε ότι καλούσε το δεύτερο ασανσέρ της πολυκατοικίας. Τον κοίταξα με επιθετικό ύφος καλού κακού. Ήταν νέος προσεχτικά ντυμένος και καλοφτιαγμένος, δεν σου πήγαινε δηλαδή το μυαλό, υπέθετες κάπου πάει σε κάποιο διαμέρισμα. Όταν ήρθε το ασανσέρ άνοιξα την πόρτα τόσο όσο για να χωρέσω εγώ. Πάω να μπω μέσα και ξαφνικά τον ένιωσα να με σπρώχνει βίαια από πίσω, με τα χέρια του πάνω μου, το ένα στο ώμο και το άλλο στα οπίσθια. Προσπαθούσε να με βάλει στο ασανσέρ αλλά για καλή μου τύχη κράτησα την ψυχραιμία μου, του άρπαξα το ένα χέρι και προσπάθησα να του το στρίψω. Την ίδια ώρα άρχισα να φωνάζω τι κάνεις εκεί και να καλώ σε βοήθεια. Εκείνος τρόμαξε έκανε να φύγει και μου κοπάνησε την πόρτα του ασανσέρ στο πρόσωπό μου χτυπώντας με. Κάπως έτσι την γλίτωσα, αλλά στην πολυκατοικία κανείς δεν βγήκε και κανείς δεν άκουσε τίποτα. Αν δεν είχε αντιδράσει και δεν είχε αποφασίσει να φύγει δεν ξέρω αν θα έλεγα την ίδια ιστορία.

«Γλίτωσα τον βιασμό για λίγα δευτερόλεπτα. Τον άνθρωπο που πήγε να το κάνει τον βλέπω ακόμη μπροστά μου ελεύθερο»

Η Μάιρα Ζαρέντη, 26 χρονών, γράφει για την απόπειρα βιασμού που είχε υποστεί πριν 7 χρόνια μέσα στο ασανσέρ του σπιτιού της όταν γύρισε από βραδινή της έξοδο

Το περιστατικό

Ήμουν στα 20 κοντά και είχα πάρει το νυχτερινό τρόλεϊ από το Σύνταγμα προς το σπίτι μου. Είχα περάσει ένα ωραίο βράδυ, είχα ακουστικά και είχα χαθεί στη μουσική και στο πόσο χαρούμενη ήμουν. Κατεβαίνοντας, κοίταξα τριγύρω να δω αν υπάρχει κανένας «περίεργος» και δεν είδα κάποιον που να μου ταιριάζει στο προφίλ. Συνέχισα να περπατάω μέχρι που έφτασα στην είσοδο της πολυκατοικίας και ήμουν έτοιμη να μπω στο ασανσέρ. Ήρθε κατά πάνω μου ένας τύπος τον οποίο βλέπω μέχρι και σήμερα στο δρόμο και τρόμαξα. Τα μάτια του ήταν εντελώς γουρλωμένα και αποφασισμένα και έδειχναν την ετοιμότητά του στο να μου κάνει κακό. Ήμουν ελάχιστο καιρό στην πολυκατοικία και δεν ήξερα αν ήταν ένοικος που απλά δεν πρόλαβε την πόρτα ή κάποιος που ήρθε να μου κάνει κακό. Μέσα σε δευτερόλεπτα κατέληξα στο δεύτερο. Με πρόλαβε στο ασανσέρ όπου άρχισα να ουρλιάζω και να προσπαθώ να τον χτυπήσω όσο εκείνος προσπαθούσε να με στριμώξει στη γωνία. Δεν ξέρω τι με προστάτευσε και αυτή η πόρτα δεν έκλεισε ποτέ. Απλά πρόλαβα να πέσω πάνω της και να βγω έξω, στο πάτωμα όπου με χτύπησε, προσπαθώντας να με κάνει να σωπάσω και έφυγε. Όταν πήγα στην αστυνομία και είδαν μόνο τα ματωμένα μου χείλη με ρώτησαν αν αυτό είναι το μόνο που έπαθα  λες και έπρεπε να πάθω κι’ άλλα.  Συνέχισα για χρόνια να τον βλέπω στο δρόμο, στο τρόλεϊ, σχεδόν κάτω από το σπίτι μου. Και όταν κατάφερα να καταγγείλω το άτομο αυτό, μετά από 2 ώρες είχε αφεθεί ελεύθερο με το δικηγόρο μου να με ρωτάει αν είμαι καλά, αν μπορώ να προχωρήσω στη ζωή μου, γιατί δε μπορεί να γίνει κάτι, χωρίς να υποστώ συνέπειες εμπλεκόμενη σε μια δικαστική διαμάχη όπου θα με «εξευτέλιζαν». Οι γείτονές μου, ενώ με άκουσαν να ουρλιάζω, δε βγήκαν ποτέ έξω να με βοηθήσουν.

Η ζωή της σήμερα

Αρκετά χρόνια μετά, έχω κλειστοφοβία στο ασανσέρ και φοβάμαι και τον ίσκιο μου. Όχι πάντα. Προσπαθώ να κυριαρχώ στο τραύμα μου, το οποίο είναι μια καθημερινή απόπειρα που άλλοτε πετυχαίνει και άλλοτε όχι. Σφίγγω τα κλειδιά στη γροθιά μου και ξεκίνησα πολεμικές τέχνες γιατί πάντα φοβάμαι εκείνα τα λεπτά που μπορεί να αφεθώ και να αποβούν μοιραία. Εκείνο το βράδυ τα κατάφερα όμως όσο φέρνω στο μυαλό μου αυτή τη στιγμή και σκέφτομαι πως ουσιαστικά η επιβίωσή μου παίχτηκε στα δευτερόλεπτα, κοκαλώνω.  Όταν σκέφτομαι πως άλλες γυναίκες, άλλοι άνθρωποι δε μπόρεσαν να σωθούν, κοκαλώνω. Και δεν είναι μόνο αυτό. Είναι πως ο εν δυνάμει βιασμός ή ο βιασμός δε θα έρθει μόνο έτσι. Θα έρθει από το γείτονα που κρυφοκοιτάζει τα εσώρουχα που απλώνεις, το γέρο περαστικό που θα σχολιάσει σεξιστικά το τι φοράς, τον άνθρωπο που δε θα καταλάβει το «όχι». Είμαι πιο υποψιασμένη σίγουρα, αλλά ποτέ μα ποτέ δε νιώθω ασφαλής όταν γυρίζω μόνη μου σπίτι. Και όταν φτάνω τελικά, πάντα νιώθω μια ανακούφιση που τα κατάφερα λες και έχω λύσει το δυσκολότερο μαθηματικό γρίφο.

Η ανάλυσή της για τις ψυχολογικές συνέπειες που υφίσταται το θύμα

Όταν κάποιος άνθρωπος βιώνει ένα τραύμα, μία κατάσταση ή ένα συμβάν το οποίο απειλεί την ομοιόσταση του, θα απαντήσει είτε με ακινησία είτε με το να αρχίζει να τρέχει. (fight or flight). Και τα δύο είναι απολύτως θεμιτά. Όπως όταν στους προγόνους μας ερχόταν η αρκούδα καταπάνω τους και έπρεπε κάτι να κάνουν. Έπειτα ίσως να ακολουθήσει η διαταραχή μετατραυματικού στρες, μια κατάσταση όπου ο φόβος αυτός γίνεται διάχυτος, μπορεί να γενικεύεται και να εκφράζεται και σε άλλους τομείς με σκοπό την επιβίωση, με σκοπό την οργάνωση ενός πλάνου όπου δε θα μας βρει απροετοίμαστους, με σκοπό την πρόληψη. Δεν υπάρχει κάτι παρανοϊκό σε αυτό, καθώς η απειλή που έρχονται να αντιμετωπίσουν είναι σαφώς πραγματική. Μπορεί να υπάρχουν εφιάλτες, διαταραχές στον ύπνο, απώλεια της όρεξης, κοινωνική απόσυρση και όλα αυτά είναι φυσιολογικά γιατί οι εμπειρίες που απειλούν τη γενετήσια φύση μας, δε θα έπρεπε να συμβαίνουν. Αυτό που καθιστά την επούλωση πιο δύσκολη, τουλάχιστον στην Ελλάδα, είναι το victim blaming που κυριαρχεί και που μπορεί κάποιος άνθρωπος να εσωτερικεύσει άθελά του, ιδίως εάν δεν έχει ένα υποστηρικτικό πλαίσιο, ικανό για να του δείξει κατανόηση και ενσυναίσθηση. Το victim blaming, που άκουσα και εγώ, επειδή φορούσα κοντή φούστα , επειδή φορούσα κάλτσες ψηλές πάνω από το γόνατο, ξεκίνησε από την αστυνομία και συνεχίστηκε από την οικογένειά μου. Είναι πολύ σημαντικό να καταλάβουμε όλες οι γυναίκες και όλοι οι άνθρωποι που υφιστάμεθα ή έχουμε υποστεί κάποια μορφή παρενόχλησης ή κακοποίησης, πως το φταίξιμο δεν είναι δικό μας, αλλά πάντοτε του κακοποιητή. Η ενοχή που μπορεί να ακολουθήσει ένα συμβάν που από τη φύση του είναι σοκαριστικό, μπορεί να φέρει ακόμη μεγαλύτερη θλίψη, ακόμη μεγαλύτερη απόσυρση. Είμαστε φτιαγμένοι για να επιβιώνουμε και μπορούμε να τα καταφέρουμε. Ακούγοντας το σκάνδαλο Λιγνάδη, όλες αυτές τις μαρτυρίες, διαβάζοντας όλο αυτό το διάστημα για άλλες γυναίκες, θα ήθελα να υπάρχει ένα πλαίσιο υποστήριξης οργανωμένο που να παρέχει συμβουλευτική και ψυχοθεραπεία σε γυναίκες και ανθρώπους που το έχουν ανάγκη , προκειμένου να αποβάλλουν αυτό το βάρος, προκειμένου να μπορέσουν να προχωρήσουν. Έχω ακούσει μέσα στα χρόνια, όταν έχει τύχει να μοιράζομαι την ιστορία μου, πως δεν είναι και δύσκολο να στείλουμε δυο μπράβους να τον κανονίσουν. Όμως η λύση δεν είναι αυτή. Είναι αμέσως να νιώσει ο καθένας και η κάθε μία, ασφαλής. Δε χρειαζόμαστε «ματσό» ξήγες. Δε χρειαζόμαστε κάποιον άντρα να μας υπερασπίζεται ούτε κανέναν να «κανονίσει» για εμάς με όπλο την αρρενωπότητά του.  Μπορούμε και μόνες μας. Θέλουμε και μόνες μας.  Δε χρειαζόμαστε οίκτο ούτε λύπηση. Μακάρι να ζούσαμε σε μία κοινωνία που το αγκάλιασμα του εαυτού μας, αντί για το χαστούκισμα, να ήταν η πανάκεια και όχι η εξαίρεση. Μακάρι να ζούσαμε μακριά από αυτή την τόσο τοξική πατριαρχία, που κατηγορεί τις γυναίκες ότι φταίνε γιατί στις δικές της γυναίκες συμπεριφέρεται το ίδιο. Για να μη μπορούν οι γυναίκες να ορθώσουν το ανάστημά τους έναντι στην κακοποίηση. Δε θέλω να σας πω ψέματα. Έτρεμα για μήνες, φοβόμουν να κάνω μπάνιο μήπως ξαναέρθει, έμπαινα για μπάνιο και είχα πάντοτε μαζί μου ένα μαχαίρι ή ένα ψαλίδι γιατί ήξερε και ξέρει που μένω. Σκεφτόμουν πως θα οργανωθεί κι’ άλλο. Πως θα πάρει γάντια και θα το κάνει σε άλλα κορίτσια. Πάντα όταν καλούμαι να μιλήσω γι’ αυτό, με πιάνει τρέμουλο. Ακόμα τρέμω. Σχεδόν 6 χρόνια μετά δε μπορώ να αντιληφθώ τι έφταιξα για να το πέρασα αυτό, δυσκολεύομαι να μπω στο μυαλό αυτού του ανθρώπου. Τα τραύματά μας, δε μπορούμε να τα πετάξουμε, μπορούμε με αξιοπρέπεια να συνεχίσουμε να ζούμε μαζί τους. Τα τραύματά μας δε μας καθορίζουν, μας μεγαλώνουν, μας μαθαίνουν, μας ωριμάζουν, μας φέρνουν κάπως πιο εξαναγκαστικά την ανάγκη να αγαπάμε τον εαυτό μας και να μη δικαιώνουμε το θύτη. Το γεγονός της Νέας Σμύρνης ήταν τόσο θεραπευτικό που με έκανε να χαμογελάσω. Μακάρι όλοι οι άνθρωποι να είχαν πάντοτε αυτά τα αντανακλαστικά. Μακάρι πάντοτε να νοιαζόμασταν τόσο για τους άλλους και να παίρναμε την ευθύνη στα χέρια μας στο να αποδώσουμε τη δικαιοσύνη, πριν το κάνει η ΕΛΑΣ. Αξίζουμε ένα μάτσο αγκαλιές και την προσπάθεια για τη δόμηση ενός τέτοιου δικτύου αλληλεγγύης. Το έχουμε ανάγκη. Έχουμε ανάγκη κάθε μέρα να επιβραβεύουμε τον εαυτό μας, γιατί καταφέραμε να επιζήσουμε. Και να ανάβουμε ένα κερί για όσες και όσους δεν τα κατάφεραν. Για το μέλλον, που θα τα καταφέρνουμε όλο και περισσότεροι, όλο και περισσότερες.

 ***

«Ήρθε προς το αμάξι μας με καλυμμένο το πρόσωπό του και έξω το μόριο του»

Δεν είναι μόνο οι βιασμοί όμως. Υπάρχουν μία σειρά ακόμη από περιστατικά, τα οποία τείνουμε να προσπερνάμε ως αναμενόμενα, αλλά συμβάλλουν καθοριστικά στο ασφυκτικό πλαίσιο που έχει διαμορφωθεί για την καθημερινότητα της γυναίκας. Η Μαρτίνα, η Κάτια, η Βίκυ κι η Σοφία μοιράζονται μαζί μας περιστατικά κατά τα οποία έπεσαν θύματα επιδειξιομανίας και παρά το πέρας αρκετών χρόνων, εξακολουθούν να τις επηρεάζουν

Μαρτίνα, 31 ετών:

Ήμουν 24 χρονών, ήταν βράδυ στο Χαλάνδρι με κόσμο στα μαγαζιά μόλις φεύγαμε με άλλες δυο φίλες μου απορροφημένες από την συζήτησή μας και κατευθυνόμενες προς το αμάξι για να γυρίσουμε σπίτι. Μπαίνοντας στο σκοτεινό στενό που ήταν το αμάξι κάποιος μας ακολουθούσε, δεν το πήραμε χαμπάρι. Μπήκαμε στο αμάξι και ξαφνικά βλέπουμε έναν νέο άντρα να έρχεται επιθετικά προς το αμάξι. Είχε καλυμμένο το πρόσωπό του και έξω το μόριο του. Αυνανιζόταν επιθετικά στο παράθυρο και εμείς τρομοκρατηθήκαμε ότι θα άνοιγε καμιά πόρτα. Η φίλη μου έβαλε μπρος την μηχανή και πάτησε γκάζι ούτε κοίταξε αν ερχόταν αμάξι άλλο από την τρομάρα της. Μετά σκεφτήκαμε ότι παρά ήμασταν ανέμελες αλλά λέγαμε ότι είμαστε σε καλή περιοχή και τρεις μαζί… Το βράδυ όταν γυρνάω πάντα κοιτάω όταν βγαίνω η μπαίνω από το αμάξι πια.

«Τρέμω να πάω παραλία μόνη μου»

Κάτια, 31 ετών: Θυμάμαι από μικρή την μητέρα μου να λέει για τον «δράκο» της παραλίας. Τον γνώριζαν αυτόν και το αμάξι του όλοι όσοι σύχναζαν στην παραλία ακόμα και η αστυνομία. Περνούσε κάθε μέρα από το παραλιακό μέτωπο της Αττικής και όποια έβλεπε μόνη της της γδυνόταν και αυνανιζόταν. Αυτό σήμαινε πως ποτέ δεν έπρεπε να μείνουμε στην παραλία μόνες μας. Όταν έφευγε και ο τελευταίος τα μαζεύαμε γρήγορα. Την είχα ακούσει να περιγράφει πως μια μέρα έκατσε λέει μια ώρα μέσα στην θάλασσα γιατί αυτός ήταν έξω στην στεριά. Έτσι κάπου στα 22 μου ανέμελη με μια φίλη μου πήγαμε στην παραλία να κάτσουμε ώρες, μιλήσαμε ξεχαστήκαμε και κάποια στιγμή παρατηρήσαμε έναν τύπο λίγο πιο εκεί να μας κοιτά επίμονα, γυμνός, με το μόριο του έξω και να αυνανίζεται. Σηκωθήκαμε και φύγαμε σηκώθηκε και αυτός μας ακολούθησε σταματήσαμε αλλάξαμε κατεύθυνση ξεφύγαμε. Από τότε φοβάμαι να πηγαίνω στην παραλία μόνη μου πρέπει πάντα να είναι κάποιος και κυρίως άντρας εκεί γύρω για να νιώθω ασφάλεια. Η ανεμελιά του πάω και αράζω την παραλία μόνη μου δεν υπάρχει για μια γυναίκα.

«Όταν γυρνάω σπίτι κάνω ψέματα ότι μιλάω στο τηλέφωνο»

Βίκυ, 42 ετών: Ήμουν 22 χρονών, φοιτήτρια στην Πάτρα, πριν αρκετά χρόνια, όταν Ιούλη μήνα μέρα μεσημέρι και με το θερμόμετρο να σπάει κοντέρ, στάθηκα κάτω από το χτιστό υπόστεγο των λεωφορείων της Πανεπιστημιούπολης για να περιμένω υπό σκιά. Μπαίνοντας κάτω από το υπόστεγο αντικρύζω ένα χέρι να παίζει ένα μόριο. Προφανώς με είχε δει που πήγαινα μόνη και ανέμελη προς τη στάση οπότε με περίμενε. Ενστικτωδώς έκανα μεταβολή και έφυγα. Σοκαρισμένη. Στο δρόμο για το σπίτι φοβάμαι πολύ πάντα, προσπαθώ όμως να μην το σκέφτομαι πάντα γιατί δεν θα έβγαινα ποτέ από την πόρτα μου. Φοβάμαι πάρα πολύ, όταν ανοίγω το ασανσέρ στον 4ο μήπως είναι κάποιος στο κλιμακοστάσιο που είναι δίπλα. Συνήθως μιλάω μόνη μου δυνατά κάνοντας ψέματα ότι μιλάω στο τηλέφωνο.

«Μέρα μεσημέρι στο πιο κεντρικό σημείο εμφανίστηκε γυμνός»

Σοφία, 31 ετών: Ήμουν 18 χρονών παρενοχλήθηκα στο πιο κεντρικό σημείο της Αθήνας. Έξω από το Πολεμικό Μουσείο μέρα μεσημέρι από έναν άντρα με μακριά καμπαρτίνα. Την άνοιξε και ήταν από μέσα γυμνός. Κάθε φορά που γυρνάω σπίτι έχω σχεδόν ταχυκαρδία μέχρι να περάσω από την πόρτα να κλειδώσω και να μπω μέσα.

«Οι συμπεριφορές αυτές δεν έχουν τίποτα το ‘ανώμαλο’»

Για τους λόγους που δεν πρέπει να ψυχιατρικοποιούμε τις ενέργειες των δραστών γράφει αναλυτικά η Δήμητρα Σιαηλή

Οι συμπεριφορές αυτές δεν έχουν τίποτα το «ανώμαλο», αντιθέτως παράγονται ακριβώς από τον κόσμο στον οποίο ζούμε. Είναι η κανονικότητα που όλες μας έχουμε βιώσει και έχουμε θεωρήσει δεδομένο κίνδυνο. Αγνοώντας την ασυμμετρία εξουσίας ανάμεσα σε άντρες και γυναίκες/θηλυκότητες, οι χαρακτηρισμοί «ανώμαλος» «τέρας» «τρελός» «ψυχοπαθής» αδυνατούν να μας εξηγήσουν γιατί είναι πάντα άντρες που αναπτύσσουν αυτές τις παραβατικές συμπεριφορές, γιατί είναι οι γυναίκες που πρέπει να προσέχουν.  Έτσι, καταλήγουν σε μια ρατσιστική βιολογικοποίηση και ψυχιατρικοποίηση από την οποία απουσιάζουν οι κοινωνιολογικοί παράγοντες. Εστιάζεται έτσι η προσοχή στον δήθεν «διεστραμμένο» δράστη αντί να εστιάζεται στο γεγονός της παραβίασης του γυναικείου σώματος και την εξουσία.

Η πατριαρχία είναι αυτή που εκπαιδεύει τους άντρες ότι η παραβίαση των γυναικών είναι ένα παιχνίδι.  Μπορεί να είναι στο δρόμο όπως στη Νέα Σμύρνη, μπορεί με ανεπιθύμητες γυμνές φωτογραφίες στο inbox γυναικών, μπορεί αγγίζοντας γυναίκες στα ΜΜΜ ή και με το λεγόμενο catcalling. Με αυτόν τον τρόπο νιώθει ευχαρίστηση γιατί επιτελεί την αρρενωπότητα του. Την τοξική αρρενωπότητα του. Νιώθει «πιο άντρας», για να το πούμε απλά. Ο φόβος που γεννιέται, τους δίνει εξουσία και έλεγχο πάνω στο σώμα και την σεξουαλικότητα των γυναικών

Η ανάγκη των αντρών για επιτέλεση της τοξικής αρρενωπότητας, για «πείραγμα των κοριτσιών», για παραβίαση των ορίων των γυναικών γιατί «κατά βάθος αυτό θέλουν»  γεννάται από την πατριαρχία, όχι από κάποια «τρέλα». Στηρίζεται από την αντίληψη ότι ο φαλλός είναι δείγμα εξουσίας και δύναμης.  Στηρίζεται από κάθε σεξιστική παροιμία/παράδοση, κάθε σεξιστικό ανέκδοτο. Και φυσικά προστατεύεται από το κλίμα ατιμωρησίας στο οποίο κινούνται, δηλαδή ένα πατριαρχικό περιβάλλον που εξασφαλίζει την σιωπή των γυναικών αλλά και την ελαφριά αντιμετώπιση των τρίτων γιατί είναι απλά άντρες «boys will be boys».