Ραδιόφωνο για πάντα

Πρώτο στην καρδιά Ελλήνων και Κυπρίων παραμένει το ραδιόφωνο, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα για τα «Ραδιοφωνικά Βραβεία 2012» που διοργανώνει το ΝΟΗΣΙΣ, με την υποστήριξη Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων του European School Radio και εθελοντών.

Το 74% ακούει ραδιόφωνο από μία έως τρεις ώρες καθημερινά, το 19% ακούει ραδιόφωνο στο αυτοκίνητο, το 23% ακούει από τον ηλεκτρονικό υπολογιστή, το 26% από το κινητό του και το 30% παραμένει σταθερό σε κλασικές ραδιοφωνικές συσκευές. Το 46% ακούει ραδιόφωνο σπίτι του, 9% στη δουλειά του, 5% στην εκδρομή, 8% στο λεωφορείο, 29% ακούει ραδιόφωνο γενικά και ένα 5% ακούει ραδιόφωνο στο σχολείο.

Η έρευνα πραγματοποιήθηκε σε δείγμα 490 ατόμων από 12 έως 74 ετών, από τον Μάιο έως τον Δεκέμβριο του 2012.

Παραδοσιακό ραδιόφωνο και web radios

Τα κλασσικά ΜΜΕ αλλάζουν μορφή. Οι εφημερίδες γίνονται ηλεκτρονικές εφημερίδες, τα περιοδικά site στο ίντερνετ και το ράδιο web radio. Νέα site και ραδιοφωνικοί σταθμοί ξεφυτρώνουν σα μανιτάρια στο χώρο του διαδικτύου και μας κάνουν να αναρωτηθούμε: τελικά ποιος είναι ο ρόλος τους στη σύγχρονη ζωή και ποιο το αποτέλεσμα της σύγκρισής τους με τα παραδοσιακά μέσα;

Η έρευνα που παραπάνω παραθέτουμε δείχνει πως το 74% των ατόμων μεταξύ 12 και 74 ετών ακούει ραδιόφωνο σε καθημερινή βάση. Ραδιόφωνο μέσω ίντερνετ ακούει το 23% από αυτούς. Δεν είναι λίγοι αυτοί που ακούν διαδικτυακό ραδιόφωνο, αλλά ούτε και πολλοί. Αντιθέτως, εντυπωσιακά μεγάλη είναι η μερίδα του πληθυσμού που προτιμά το παραδοσιακό ραδιόφωνο. Το ζήτημα είναι πως είναι πάρα πολλά τα online radios που αυτή τη στιγμή υπάρχουν, αλλά μικρό, όπως φαίνεται, το κοινό στο οποίο απευθύνονται.

Τα διαδικτυακά ραδιόφωνα έχουν εξελιχθεί σε ένα είδος μπλογκ σε ακουστική μορφή και ο καθένας που θέλει να εκφράσει μια γνώμη του μπορεί να ανοίξει ένα τέτοιο. Αυτό προάγει την ελευθερία του λόγου και της έκφρασης, αλλά συμβαίνει ανεξέλεγκτα, αφού δεν υπάρχουν κανόνες δεοντολογίας, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται στο ίντερνετ πολλά κέντρα αναξιόπιστης πληροφόρησης. Επιπλέον, τα διαδικτυακά ραδιόφωνα απευθύνονται συνήθως σε περιορισμένο κοινό, διότι γίνονται γνωστά από στόμα σε στόμα και συνήθως δεν έχουν την ευκαιρία να διαφημιστούν. Οπότε, μπορεί να υπάρχει ένα «διαμαντάκι» στο ίντερνετ που κάποιος ενδιαφερόμενος να μην καταφέρει να ανακαλύψει.

Έτσι, ο κόσμος φαίνεται να στρέφεται εν τέλει στο παραδοσιακό ραδιόφωνο, το οποίο, όμως, έχει να προσφέρει πολλή μουσική και ελάχιστες εκπομπές. Λόγω των οικονομικών προβλημάτων των ραδιοσταθμών και της αδυναμίας τους να πληρώσουν τους μισθούς των δημοσιογράφων, οι περισσότεροι από αυτούς αποτελούν απλώς πομπό αναμετάδοσης μουσικής. Το παλιό καλό ραδιόφωνο με τις ενημερωτικές εκπομπές υπάρχει πλέον σε μικρή κλίμακα. Εκπομπές βρίσκει κανείς ευκολότερα σε online ράδιο, αλλά, όπως είπαμε, η πλειοψηφία προτιμά το παραδοσιακό. Και όλο αυτό αποτελεί έναν φαύλο κύκλο.

Μαρία Δελαγραμμάτικα

……………………………………………………………………

Τελικά, τίποτα σαν το κλασικό

Από τα ερτζιανά κύματα του Γουλιέλμο Μαρκόνι (1895) μέχρι τα αρχεία ροής των web radios έχουν περάσει πολλά χρόνια. Ο άνθρωπος έχει εφεύρει πολλούς τρόπους και μέσα, προκειμένου να καλύψει την εγγενή ανάγκη του για επικοινωνία.

Οι περισσότερες μελέτες των θεωρητικών της επικοινωνίας στρέφονται κυρίως γύρω από τα έντυπα μέσα και την τηλεόραση, η οποία θεωρείται κομβικής σημασίας για το πέρασμά μας στον πολιτισμό των εικόνων, στην εποχή που επιβεβαιώνεται πανηγυρικά ότι το «μέσο είναι το μήνυμα» ή καλύτερα μια «μεταφορά» (βλ. N. Postman).

Η αλήθεια είναι πως τα «παραδοσιακά» μέσα προσφέρουν ελλιπείς παραστάσεις για έναν κόσμο που τουλάχιστον στο συλλογικό φαντασιακό αλλάζει πιο γρήγορα από ποτέ –και σ’ αυτά τα μέσα, ως ένα βαθμό, πιστώνεται και το ραδιόφωνο. Εντούτοις, όπως η εφημερίδα δεν θα χαθεί ποτέ, παρά τα tablets, έτσι και το ραδιόφωνο θα επιζήσει, με την βοήθεια των web radios.

Η επικοινωνία στο επίπεδο του διαδικτύου και μέσω αυτού, σε μεγάλο βαθμό, εκμηδένισε τις αποστάσεις μεταξύ ανθρώπων και ιδεών, κατέρριψε την παραδοσιακή αντίληψη για το χρόνο. Και την ευχαριστούμε γι’ αυτό. Όπως σε κάθετι ωραίο, όμως, και εδώ υπάρχει μια αχίλλειος πτέρνα.

Το πρόβλημα αφορά ακόμα μια φορά στη «ρύπανση» της δημόσιας σφαίρας –και όπως όλοι ξέρουμε πρόκειται για μια δημόσια σφαίρα, που προς στιγμήν ασφυκτιά. Ίσως και αυτό εδώ το κείμενο να την επιβαρύνει, ακόμη και αν θέλω να πιστεύω πως όχι.

Από παντού ξεπηδούν νέα web radios, ραδιοφωνικές εκπομπές, αποψάρες ατόμων που δεν έχουν τίποτα να πουν, αλλά τείνουμε να δικαιολογούμε την προσπάθεια τους να «σηκώσουν κεφάλι» στο δημόσιο διάλογο, απλά επειδή δεν αγγίζουν τη δημοσιότητα μιας Χ-τηλεπερσόνας, με την οποία μπορεί και να λένε τα ίδια… Δεν υπονοώ να ντύσουμε με φράχτες ανάλογους του Έβρου τη δημόσια σφαίρα. Ανήκει σε όλους και γι’ αυτό ακριβώς, έστω στα λόγια, την ονομάζουμε «δημόσια». Το ζήτημα ξεκινάει από τις κατώτατες βαθμίδες της εκπαίδευσης, αλλά και από την κουλτούρα που έχουμε αναπτύξει απέναντι στα μέσα επικοινωνίας…

Το ενθαρρυντικό, παρ’ όλα αυτά είναι ότι συνεχίζουμε να γοητευόμαστε από τη μαγεία του ραδιοφώνου, με την πλειοψηφία εξ’ ημών να επιμένει σε κλασικές ραδιοφωνικές συσκευές (30%). Αντίστοιχα, σύμφωνα με την έρευνα στην οποία βασιζόμαστε, το 19% ακούει ραδιόφωνο στο αυτοκίνητο, το 23% ακούει από τον ηλεκτρονικό υπολογιστή, το 26% από το κινητό του.

Μίνα Κωστοπούλου