Την προηγούμενη Τρίτη έκανα ένα ευχάριστο διάλλειμα από την καθημερινότητα, ταξιδεύοντας μέχρι την Αγγλία του Μεσοπολέμου. Εκεί, συνάντησα ένα θίασο, ο οποίος σκάρωσε μια φάρσα σε έναν μεθύστακα και μου ζήτησε συνωμοτικά να γίνω συμμέτοχος – κοινωνός σ’ αυτό το αστείο. Αφού έπεισαν το φτωχό μεθύστακα ότι ήταν ο πλούσιος χορηγός μιας παράστασής τους, τον τοποθέτησαν σε περίοπτη θέση ανάμεσα στο κοινό και ζωντάνεψαν στην σκηνή μια κωμική ιστορία.
Ο Μπατίστα, ευγενής της Πάδοβας, αρνείται πεισματικά να παντρέψει την μικρή του κόρη Μπιάνκα, με κάποιον από τους επίμονους υποψήφιους, διεκδικητές της ομορφιάς της, αν πρώτα δε βρεθεί γαμπρός για την μεγαλύτερη κόρη του Κατερίνα. Η Κατερίνα, όμως, είναι γνωστή σ’ ολόκληρη την πόλη σαν μια δύστροπη στρίγκλα. Η εκρηκτική και βίαιη συμπεριφορά της αποτελεί το μεγαλύτερο εμπόδιο για την ανεύρεση συζύγου, καθώς οι εκρήξεις οργής της αποτρέπουν τον οποιονδήποτε από το να την πλησιάσει. Ο Πετρούκιο, ένας νέος ευγενικής καταγωγής, γοητεύεται από το ανυπότακτο του χαρακτήρα της και τη διεκδικεί, επινοώντας ένα παρανοϊκό σχέδιο για να τη δαμάσει και να τη μεταμορφώσει σε μια υπάκουη σύζυγο.
Το όχημα του ταξιδιού αποτέλεσε η παράσταση «Το Ημέρωμα της Στρίγκλας» σε σκηνοθεσία- διασκευή της Ηλέκτρας Ελληνικιώτη, και μετάφραση Ερρίκου Μπελιέ. Ξεφυλλίζοντας το πρόγραμμα της παράστασης έρχομαι αντιμέτωπη με μια ειλικρινέστατη σκέψη της σκηνοθέτιδας: «Αυτό το έργο του Σαίξπηρ δεν έχει τίποτα κοινό με την εποχή που διανύουμε. Πρόκειται για μια κωμωδία, γραμμένη σε μια εποχή άνθησης, όπως αυτή της αναγέννησης, που μιλάει για τον έρωτα και την αγάπη και έχει σα στόχο της να διασκεδάσει το κοινό». Και αναρωτιέμαι αν έχει νόημα να ανεβαίνουν κλασσικά έργα, όπως οι τραγωδίες των Αρχαίων Ελλήνων τραγικών ή οι κωμωδίες του Σαίξπηρ, απευθυνόμενα στο κοινό της σύγχρονης κοινωνίας, η οποία δεν παρουσιάζει ομοιότητες με εκείνη της κλασσικής Αθήνας ή της Ελισαβετιανής Αγγλίας. Τι θέλει να πει μια νέα καλλιτέχνης στο σύγχρονο, συρρικνωμένο θεατρικό κοινό, επιλέγοντας ένα κλασσικό έργο, που έχει παρουσιαστεί από διάφορες οπτικές γωνίες, προσφέροντας ποίκιλλες σκηνοθετικές απόψεις;
Ο τελικός μονόλογος της Κατερίνας, ο επονομαζόμενος «μονόλογος της υποταγής», αποτέλεσε για πολλούς σκηνοθέτες το κλειδί της ερμηνείας του έργου. Κάποιοι σκηνοθέτες είδαν την ειλικρινή μεταμέλειά της στον «μονόλογο της υποταγής» και παρουσίασαν μια Κατερίνα, που ενώ αρχικά λυσσομανά, στην τελευταία πράξη νουθετεί τις άλλες γυναίκες, παρουσιάζοντας το υπόδειγμα της υπάκουης συζύγου. Η κυρίαρχη σκηνοθετική άποψη, μετά τα μέσα του εικοστού αιώνα, επικεντρώνεται
στο κοινωνικό ζήτημα της σχέσης των δύο φύλων και της κοινωνικής θέσης της γυναίκας, επηρεασμένη και από μελέτες φεμινιστριών θεωρητικών, παρουσιάζοντας τον «μονόλογο της υποταγής» εμποτισμένο με έντονη ειρωνεία. Άλλοι σκηνοθέτες ανιχνεύοντας το έντονα φαρσικό στοιχείο του έργου, στέφουν «το μονόλογο της υποταγής» σε αυτή την κατεύθυνση.
Η πρόταση που υιοθετεί η Ηλέκτρα είναι η πιο απλή, πιο “σύγχρονη” και πιο αισιόδοξη, κατά την άποψη μου. Οι δύο νέοι, ο Πετρούκιο και η Κατερίνα, ερωτεύονται από την πρώτη κιόλας συνάντηση τους (Πράξη Ι, σκηνή ΙΙ) . Ο διάλογος τους, σ’ αυτή τη σκηνή, αν και εριστικός, βρίθει από σεξουαλικά υπονοούμενα.
Το σχέδιο του Πετρούκιο για την εξημέρωση της στρίγκλας Κατερίνας είναι η αγωνιώδης προσπάθεια του ερωτευμένου να υποτάξει το αντικείμενο του πόθου του. Και, τελικά, η Κατερίνα δεν υποτάσσεται από το σχέδιο, που την εξωθεί στα άκρα, αλλά συνειδητοποιεί την αιτία του σχεδίου και πείθεται στην “εξημέρωση” από τα συναισθήματα, που τρέφει για εκείνον. Η Ηλέκτρα προσεγγίζει το έργο από αυτή τη σκοπιά, γιατί βρίσκει μια αλήθεια: « Η αγάπη είναι υποταγή […] Υποτάσσεσαι στον άλλο, γιατί δε νιώθεις πια την αγωνία μην τυχόν και χάσεις εσένα μέσα στον άλλο».
Η επιλογή της να μεταφέρει το έργο στην περίοδο του μεσοπολέμου είναι ιδιαίτερα επιτυχημένη. Ένα ανέβασμα με κοστούμια Ελισαβετιανής εποχής θα ήταν, ίσως, φαντασμαγορικό, αλλά δε θα αποτελούσε μια καινούρια πρόταση. Από την άλλη, αν μεταφέρεις τα νοήματα του Σαίξπηρ στη σύγχρονη εποχή, χωρίς να υποστηρίζεις κάποια άποψη για αυτή την επιλογή, τα αποδυναμώνεις. Η αιτία που επιλέγει την περίοδο του μεσοπολέμου, προκύπτει επειδή ανιχνεύει μια κοινωνική συνάφεια με την εποχή που γράφτηκε το έργο: «Γι’ αυτό και επέλεξα να τοποθετηθεί χρονικά μέσα σε μια “αντρική” περίοδο, όπως αυτή του 1930, μια περίοδο- μεσοδιάστημα δυο παγκοσμίων πολέμων, κατά τη διάρκεια της οποίας ο άνδρας έψαχνε τρόπους να ισχυροποιήσει την κοινωνική του ταυτότητα και σε όλους τους τομείς φαίνεται να γίνεται μια συνειδητή στροφή στην αντρική κουλτούρα και μια προσπάθεια “υποταγής” της γυναίκας». Το άρωμα της δεκαετίας του ’30 διαφαίνεται και από την εκπληκτική αισθητική των κοστουμιών, της Νικολέτας Παναγιώτου.
Τέλος, οι ηθοποιοί υποστήριξαν τη σκηνοθετική άποψη με καλοδουλεμένες ερμηνείες, θεατρική ένταση και λεπτό χιούμορ, που δεν “έκλεινε το μάτι” στο θεατή με “συνταγές” επιθεώρησης. Εξαιρετική ήταν η ερμηνεία και η μεταμόρφωση του Χρήστου Καπενή στους ρόλους Γκρούμιο και Μπιοντέλλο.
Νίκη Μαυροειδή
Το 3point magazine είναι ένα οριζόντια δομημένο μέσο που πιστεύει ότι η γνώμη όλων έχει αξία και επιδιώκει την έκφρασή της. Επικροτεί τα σχόλια, την κριτική και την ελεύθερη έκφραση των αναγνωστών του επιδιώκοντας την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Σε μια εποχή όμως που ο διάλογος τείνει να γίνεται με όρους ανθρωποφαγίας και απαξίωσης προς πρόσωπα και θεσμούς, το 3point δεν επιθυμεί να συμμετέχει. Για τον λόγο αυτόν σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού, σεξιστικού περιεχομένου θα σβήνονται χωρίς ειδοποίηση του εκφραστή τους.
Ακόμα, το 3point magazine έχει θέσει εαυτόν απέναντι στο φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, σχόλια ανάλογου περιεχομένου θα έχουν την ίδια μοίρα με τα ανωτέρω, τη γνωριμία τους με το "delete".
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του 3point.