Είναι από τους ανθρώπους, που αν κοντοσταθείς απέναντι σε μία πέτρα και ψελλίσεις το όνομά του, θα νιώσεις πως εκείνη ανταποκρίθηκε. Ως εκ τούτου οι συστάσεις μάλλον μοιάζουν περιττές. Άλλωστε σε μία συνέντευξη με τον Σταμάτη Κραουνάκη το ζητούμενο είναι διαφορετικό. Και σε αυτό προσπαθήσαμε να εστιάσουμε, αν και δεν χρειάστηκε παρά να δώσουμε την πρώτη πάσα. Η συνέχεια αποτέλεσε ένα δικό του λεκτικό κρεσέντο, με τον ίδιο να σχολιάζει την υπάρχουσα ταραγμένη πολιτική και κοινωνική κατάσταση της χώρας, να τοποθετεί τον εαυτό του εντός αυτής και απέναντι στους υπεύθυνους της σταδιακής κατάρρευσης, με όπλο του την Τέχνη. Μίλησε ακόμα στο 3pointmagazine.gr για το νέο του έργο “Δε Μασάμε!!!2012 Φιλιά!”, την απόφασή του να τιμήσει διαφορετικά αυτή τη φορά την κάλπη, ενώ αποκάλυψε την ερώτηση που ουδέποτε του τέθηκε στις αναρίθμητες συνεντεύξεις, τις οποίες έχει παραχωρήσει.
Ποιες είναι οι ρίζες του “Δε Μασάμε!!! 2012 Φιλιά!”;
“Είναι ένα συσσωρευμένο αίσθημα που ξεκίνησε από τα νεύρα μου, λόγω του ότι κανένας καλλιτέχνης δεν παίρνει θέση, απέναντι σε ένα παγκόσμιο γεγονός που λέγεται πλήρης διάλυση του οικονομικοχρηματιστηριακού καθεστώτος, βάσει του πως είχε μέχρι τώρα”.
Τι είναι κρίση για σας;
“Αυτό που είναι κρίση, είναι ένα παγκόσμιο οικονομικό σύστημα που τα έχει παίξει. Καταρρέει το καπιταλιστικό σύστημα. Στην ουσία αν εξαιρέσει κανείς τις δύο δεκαετίες πριν τον πόλεμο, μέχρι τα χουντικά μεταπολεμικά καθεστώτα, τα οποία δοκίμασαν να μηδενίσουν τη μηχανή, από κει και πέρα ξανάρχισε αυτή να δουλεύει. Aνατόκισαν οι άνθρωποι, που είχαν το χρήμα μέσα από τα τραπεζικά συστήματα και ξεκίνησαν από την αρχή.
Αυτό ογκώθηκε σταδιακά, ο κόσμος κατανάλωσε, κατανάλωσε και φτάσαμε στο απόγειο της δεκαετίας 1990-2000, δώσαμε τα περισσότερα στην Ολυμπιάδα, για τα οποία γκάριζα και με λέγανε ανθέλληνα. Φτάσαμε στο σημείο αυτό βέβαια, με την ανοχή και την αρωγή του Έλληνα ψηφοφόρου. Ακόμα και το ύστατο της προηγούμενης 2ετίας βρήκε τους Έλληνες να ψηφίζουν και να παρέχουν στο κνόβελο [sic] της διαπλοκής, την εξουσία. Δώσανε 161 έδρες σε ένα κάθαρμα για να κάνει και την τελευταία πράξη”.
Έχουμε πιάσει πάτο;
“Όχι μόνο έχουμε πιάσει, αλλά είμαστε πιο κάτω από αυτόν! Αν σκεφτείς ότι οι περισσότεροι έχουν ένα σπιτάκι, αλλά για αυτό το σπιτάκι δίνουν ενοίκιο στον τόπο που το πατάνε… Βάλε ΦΠΑ και τι δίνει κάθε νοικοκυριό για να το έχει και καταλήγεις στο συμπέρασμα ότι ουσιαστικά είναι σαν να μην το έχεις”.
Οι συνέπειες αυτής της συνεχής κατρακύλας, μοιάζουν να έχουν αποτυπωθεί έμπρακτα. Το τωρινό πολιτικό σκηνικό στην Ελλάδα έχει διαφοροποιηθεί σημαντικά. Οι συσχετισμοί δύναμης που έχουν διαμορφωθεί είναι πρωτόγνωροι. Ποια είναι η δική σας οπτική για τη νέα αυτή κατάσταση;
“Υπάρχει σαφής μετατόπιση. Στην Ελλάδα ο ηρωισμός ήταν πάντα θέμα τύχης. Κανένας ηρωισμός των Ελλήνων δεν ήταν προαποφασισμένος, γινόταν ένα ‘γιούρια’ και κερδιζόταν το παιχνίδι.
Ο Έλληνας στο σπίτι του βαθιά μέσα είναι δυστυχώς ακόμα δεξιός. Το ελληνικό σπίτι στην εσωτερική του ρίζα στην πλειοψηφία είναι σπίτι με συμπεριφορά δεξιά. Δεν ξέρω αν θα ξεριζωθεί.
Δεν γίναμε αριστεροί μέσα σε μία νύχτα. Αυτό που μας οδήγησε ήταν θυμός και αγανάκτηση. Τελειώσανε τα ψέματα. Τάση προς τον επόμενο πυρήνα και όπως είμαστε και προσωποκεντρικοί και τον παίζουμε, θα πάμε στον όμορφο. Η νέα γενιά έπαιξε μεγάλο ρόλο προς αυτή την κατεύθυνση”.
Ένα επίσης από τα καινούρια χαρακτηριστικά, τα οποία διακρίνουμε είναι η σημαντική άνοδος ενός φασιστικού σχηματισμού και αναφερόμαστε φυσικά στη Χρυσή Αυγή…
“Δίνουμε πολλή σημασία. Θα συμφωνήσω με ένα άρθρο του Τσαγκαρουσιάνου. Η Χρυσή Αυγή είναι ένα επικίνδυνο καρτούν στο οποίο αν δώσουμε τροφή για αναμετάδοση θα γίνει τέρας. Θα ξεφουσκώσει κι άλλο. Άστε το ήσυχο. Είναι βέβαια παιδί του ΠΑΣΟΚ και αυτό… Τα 5 χρόνια Καραμανλής δεν έρχονται σε αντίθεση με 25 χρόνια διάλυση. Και ακόμα δυστυχώς κάποια έντυπα εθελοτυφλούν. Αρνούνται να δουν την αλήθεια. Προσπαθούν να περισώσουν τα τραπεζικά κυκλώματα που τους συντηρούν. Είναι νομοτελειακό”.
Από την άλλη μεριά πάντως, είτε ο κόσμος επέλεξε συνειδητοποιημένα το να δώσει ψήφο εμπιστοσύνης στην Αριστερά, είτε όχι, πρόκειται για ένα υπαρκτό φαινόμενο και μία αλλαγή στάσης…
“Πράγματι, συνέβαλε πάντως και σε αυτή το ότι έπεσε η γραμμή γελοιοποιείστε τον Τσίπρα. Όσο δε το κάνουνε, του ανεβάζουν το ποσοστό. Και για καλή του τύχη, αν είναι αυτός ο σωστός, δεν παίρνω θέση, αυτό συνεχίζεται. Από την άλλη το ΚΚΕ δεν στήριξε τον ΣΥΡΙΖΑ. Ψηφίζω ΚΚΕ και σας μιλάω από τη θέση του ψηφοφόρου, όχι του στελέχους, που για πρώτη φορά όμως δεν θα το ψηφίσει. Θα στηρίξω την νέα αυτή τάση, με ενδιαφέρει να αλλάξει η εικόνα.
Με ενδιαφέρει να φύγει για πάντα το ΠΑΣΟΚ, το οποίο θεωρώ ριζικό καταστροφέα. Από τα μεγάλα εγκλήματα, με την ψήφο μέχρι πρότινος του ελληνικού λαού και το γεγονός ότι αυτό αλλάζει, με κάνει να τείνω προς τη συγκεκριμένη επιλογή. Δεν θέλω να ξαναδώ το ΠΑΣΟΚ μπροστά μου. Και τα 2 βασικά τέως μεγάλα κόμματα”.
Υπάρχει μία άποψη, η οποία βρίσκει υποστηρικτές και ισχυρίζεται ότι είναι πολύ πιθανό να δούμε τον ΣΥΡΙΖΑ να εξελίσσεται σε ένα νέο ΠΑΣΟΚ…
“Υπάρχει πάντα ο φόβος όταν πάρει κάποιο κόμμα την εξουσία, ότι μπορεί να μην δικαιώσει τις προσδοκίες που υπάρχουν. Ο ΣΥΡΙΖΑ εν τω μεταξύ έχει πάθει το εξής και δυσκολεύεται λίγο να το διαχειριστεί. Του ήρθε το σουξέ και τον βρήκε απροετοίμαστο! Θα μάθει όμως, έχει πολύ σοβαρά στελέχη. Ο Μουλόπουλος για παράδειγμα δεν είναι τυχαίος. Έχει ανθρώπους, θα τη βρει την άκρη”.
Εσείς επιλέξατε μέσω του «Δε Μασάμε» να μιλήσετε και να σχολιάσετε με τον τρόπο σας την επικαιρότητα. Ποιος είναι ο λόγος που θεωρείτε ότι άλλοι συνάδελφοί σας, δεν έχουν προχωρήσει σε ανάλογες ενέργειες;
“Κανείς άλλος δε μιλούσε. Ήταν όλοι ΠΑΣΟΚ! Με μικροσυμφέροντα, για ένα πουκάμισο αδειανό. Στο προφίλ μου, ο Δημήτρης Μανιάτης ανέβασε συστατικό της περσόνας μου σε αυτό το γεγονός. Θεωρούσα τελείως απαραίτητο να μιλήσουμε καθαρά χωρίς την αγωνία αυτό που θα κάνουμε να είναι παράσταση, να είναι καλλιεπές να είναι προσεγμένο. Το άφησα άκοπο το φιλέτο”.
Η αντίδραση του κόσμου ποια είναι; Δείχνει να ανταποκρίνεται σε αυτό που θέλετε να περάσετε;
“Είναι τρομερά συγκινητική η αντίδραση του. Δεν το έχουμε βγάλει από την Αθήνα ακόμα, αλλά είμαστε ευχαριστημένοι μέχρι στιγμής. Όπως διαμορφώνεται σιγά σιγά αρχίζει και παίρνει τον χαρακτήρα που θέλουμε. Είναι πολύ θετικό δε, το ότι πάντα υπάρχει ένα κομμάτι που ο κόσμος συμμετέχει και διαμορφώνει. Φυσικά υπάρχουν στιγμές που είναι πολύ σκληρό το λεγόμενο και φοβούνται που το ακούνε”.
Είναι δύσκολο να δεχτούμε την αυτοκριτική και την αλήθεια;
“Ανάγκα και οι θεοί πείθονται. Όταν η ανάγκη σου χτυπάει την πόρτα θα αναγκαστείς να φωνάξεις. Και είναι καλύτερα μια εξωστρεφής αντίδραση, παρά να πηδήξεις από το παράθυρο”.
Ο λόγος που προχωρήσατε σε αυτή τη δημιουργία ήταν ότι νιώσατε την ανάγκη να «μιλήσετε». Όμως, ποια είναι η θέση σας απέναντι σε όλα όσα συμβαίνουν;
“Μιλάμε για αυτό, από την θέση του καλλιτέχνη, του πιεζόμενου ανθρώπου. Αξίζει ακόμα και να βρίσεις ανοιχτά. Υπάρχει όμως κι άλλο ένα σημείο το οποίο το έχουμε πάρα πολύ ανάγκη πλέον. Τρυφερότητα. Το θέλουμε και αυτό, το θέλουμε στα δύσκολα μια αγκαλίτσα”.
Εξ ου και το “φιλιά”;
“(γέλια). Ακριβώς… Στην πραγματικότητα αυτό ήταν ένα μήνυμα που έστειλα εγώ τα Χριστούγεννα στα παιδιά, στους δικούς μου και η Αγλαΐα, η οποία ήταν ο ιθύνων νους της δράσης αυτής, μου είπε ότι αυτός είναι ο τίτλος. Ωραία ευχή για τον νέο χρόνο. Δεν το σκεφτήκαμε και πολύ.
Έκανα μια παρωδία προχθές ‘Αυτή η νύχτα μένει αιώνες παγωμένη, που 2 γριές δεν βρήκαν καταφύγιο, με σύνταξη κομμένη κατακερματισμένη’. Αγγίζει και το δικό σου μύθο και τον πειράζει σε σχέση με τα γεγονότα. Είναι λίγο σαν αυτό που κάνουμε στην παρέα. Οι πρώτες παραστάσεις ήμασταν ακόμα με το χαρτί στο χέρι. Δεν είδα αυτό να πειράζει τον κόσμο.
Αυτή η παράσταση είναι πιο πολιτικοποιημένη. Κάναμε πάντα δουλειά πάντως σε αυτό. Αρκετές φορές μάλιστα στο παρελθόν, ορισμένα νούμερα ήταν πριν την ώρα τους. Μιλούσαμε παλαιότερα για την κρίση, μία στιγμή που ο κόσμος δεν είχε χαμπαριάσει ακόμα. Μας έλεγαν ‘τι είναι αυτά που λέτε;’, το 2006…”
Στους νέους καλλιτέχνες διακρίνετε μία περισσότερο επιθετική στάση;
“Δεν έχουν προλάβει να θυμώσουν οι νέοι καλλιτέχνες. Δεν διαβάζετε όμως και λίγο το πίσω. Κοιτάτε μόνο το θέμα. Μάλιστα, έχω να σας παραθέσω και ένα παράδειγμα. Συνορεύουμε με τη σχολή καλών τεχνών. Πήγα και με τη συνδρομή των καθηγητών τους, ζήτησα από τους σπουδαστές να κάνουν μια εικαστική παρέμβαση στο σκηνικό μας. Να βάψουν έναν τοίχο, να βάλουν κάποιο δικό τους στοιχείο. Είτε το πιστεύετε, είτε όχι ήρθε μόνο ένας!
Πάει ένας άνθρωπος που είναι εν πάση περιπτώσει ευρείας αποδοχής και χτυπάει την πόρτα και λέει ‘παιδιά ελάτε πατήστε, ρίχτε μια κόκκινη μπογιά. Κάνουμε αντιμνηνομιακό επεισόδιο είστε ελεύθεροι. Βάψτε ένα πανό, βαφτείτε εσείς, αποφασίστε εσείς’ και η ανταπόκριση είναι σχεδόν ανύπαρκτη…”
Ποια είναι η εικόνα από το μέλλον, η οποία θα σας γέμιζε με ικανοποίηση;
“Η τέχνη πρέπει να κάνει αυτό το βήμα και να κοιτάξει πίσω από τα σκουπίδια. Για μένα είναι ευλογία αυτός ο τόπος, τον οποίο δεν έχει καμία Βόρεια Ευρώπη. Πιστεύω ότι η νότια Ευρώπη θα αντισταθεί τρελά με τη μούρλα που της δίνει το φως της.
Η ώρα που έρχεται είναι δύσκολη. Για κάποιο λόγο αυτό το φως αντιστέκεται. Μην ξεγελαστούμε, θα έχουμε θύματα. Κινητοποιήθηκε η νεολαία. Η κάθε γενιά κάνει τη μάχη της. Μην ξεχνάμε όμως και η δική σας γενιά και η προηγούμενη και πιο προηγούμενη, ήταν γενιές με τον “κώλο στο βούτυρο”. Από αυτούς τους γαμημένους γονείς που έλεγαν εμείς ζήσαμε βασανιστήκαμε. Αυτό το να τα έχετε όλα τη στιγμή που έρχεται και καταρρέει το σύμπαν και κανείς δεν ξέρει αληθινά τι του ανήκει, είναι επικίνδυνο”.
Σε μία παλαιότερη συνέντευξη, είχατε δηλώσει πως βασική πηγή έμπνευσης σας είναι τα μάτια που αντικρίζετε. Πλέον τι βλέπετε σε αυτά;
“Η αγκαλιά είναι αγκαλιά, δεν αλλάζει κάτι. Η ανάγκη της ανθρώπινης φύσης για συνύπαρξη δεν αλλάζει. Κάποια πράγματα μένουν σταθερά”.
Εσείς προσωπικά, βιώνετε αλλαγές στη ζωή σας;
“Η καθημερινότητα μου δεν έχει αλλάξει. Εγώ μια ζωή ήμουν μέσα στη δουλειά. Δεν έχω καταλάβει κάτι. Σχετικά με το οικονομικό, κατεβάσαμε το εισιτήριο για παράδειγμα στην παράσταση. Άλλωστε από αυτή την ιστορία της Σπείρας δεν είχα ποτέ αμοιβή. Έχω ένα έργο, το οποίο από τη μεταδοτικότητά του μου αποφέρει χρήματα και μπορώ να ζω. Έχω αποθηκευμένο απόθεμα”.
Η μουσική αποτελεί αδιαμφισβήτητα ένα σημαντικό μέσο έκφρασης, ειδικά αυτή την περίοδο. Υπάρχει όμως κάποιο είδος της, το οποίο να μην αποδέχεστε;
“Η μουσική είναι μεγάλη παρηγοριά για τους ανθρώπους. Είναι ένα δώρο. Σαφώς υπάρχει ωραία μουσική και υπάρχει και χάλια μουσική. Θέλω να είμαι δίκαιος. Έχω πιάσει τον εαυτό μου να οδηγείται και αυτός κάποια στιγμή σε μία πιο δεύτερη βόλτα”.
Εσείς τι ακούσματα έχετε;
“Ακούω τα πάντα!”
Ακόμα και Eurovision;
“Και Εurovision. Από το χάλι του διαγωνισμού βέβαια, φαίνεται και το χάλι της Ευρώπης. Από την άλλη είναι ένα πάρτι και τίποτα άλλο. Ακριβό πάρτι, άρα έχει λεφτά η Ευρώπη…”
Η μέχρι τώρα σταδιοδρομία σας, είναι γεμάτη από σπουδαίες στιγμές και επιτεύγματα. Υπάρχουν ωστόσο, στιγμές που η πένα δεν στάζει μελάνι και στο πιάνο να μην βγαίνουν ούτε δύο νότες στη σειρά;
“Συμβαίνει. Κάθεσαι ήσυχος σε αυτή τη φάση. Εγώ είμαι μια μηχανή πολύ ασκημένη. Θα βγάλω. Και στο ρελαντί θα βγάλω. Την ώρα που το αφήνω ήσυχο, αυτό έρχεται. Όταν δεν ζορίζεις το γκάζι σου έρχεται”.
Κάτι που αποδεικνύεται και επί του πρακτέου. Θα θέλαμε λοιπόν, να επιστρέψουμε λίγο στα του έργου και της Σπείρας-Σπείρας. Η σύνθεση σας είναι σημαντικά διαφορετική, σε σχέση με το παρελθόν…
“Πέρυσι είχαμε 12 γυναίκες. Η φετινή σεζόν τις απομόνωσε. Αποφασίσαμε να κάνουμε ένα έργο μόνο με άνδρες. Μη νομίζετε, τις αγαπάω τις γυναίκες”.
Πιο πριν αναφέρατε ότι προτιμάτε στις παραστάσεις σας, να βάζετε χαμηλά εισιτήρια. Εν όψει καλοκαιριού τι σχεδιάζετε;
“Χαμηλή τιμή και δυνατά πράγματα. Μου είπαν μερικοί γιατί το κάνεις τόσο φτηνό; Το θεωρώ υποχρέωσή μου. Απόλυτη υποχρέωση. Δεν θέλω να μου έρθουνε μόνο όσοι μπορούνε, δεν θέλω μόνο αυτούς. Η τέχνη τους θέλει όλους. Και χαίρομαι γιατί έρχονται παιδιά 16-17 χρονών, που τους δίνω τη δυνατότητα”.
Με το τέλος αυτής της κουβέντας μας, ολοκληρώνεται μία ακόμα συνέντευξη σας. Έχετε αναρωτηθεί ποτέ, τι ήταν αυτό το οποίο δεν σας ρώτησαν ποτέ και θα θέλατε να πείτε;
“Δεν με έχει ρωτήσει κάποιος ‘γιατί δεν κάθεσαι στην ησυχία σου;’ Νομίζω όμως συνήθισα. Αυτό είναι η ησυχία μου. Όταν δουλεύει ένα αμάξι συνέχεια, ωραίο είναι να ανασαίνει αλλά και εγώ έχω μάθει έτσι”.
Συνέντευξη στους Κ. Παπαντωνίου, Μ.Πακτίτη, Η. Χατζηκάλφα και Σ. Μπονοβόλια
Το 3point magazine είναι ένα οριζόντια δομημένο μέσο που πιστεύει ότι η γνώμη όλων έχει αξία και επιδιώκει την έκφρασή της. Επικροτεί τα σχόλια, την κριτική και την ελεύθερη έκφραση των αναγνωστών του επιδιώκοντας την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Σε μια εποχή όμως που ο διάλογος τείνει να γίνεται με όρους ανθρωποφαγίας και απαξίωσης προς πρόσωπα και θεσμούς, το 3point δεν επιθυμεί να συμμετέχει. Για τον λόγο αυτόν σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού, σεξιστικού περιεχομένου θα σβήνονται χωρίς ειδοποίηση του εκφραστή τους.
Ακόμα, το 3point magazine έχει θέσει εαυτόν απέναντι στο φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, σχόλια ανάλογου περιεχομένου θα έχουν την ίδια μοίρα με τα ανωτέρω, τη γνωριμία τους με το "delete".
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του 3point.