Μια αριστουργηματική «Προσωπική Συμφωνία» είδαμε στο Από Μηχανής Θέατρο

Στις 21 Μαρτίου 2019, παγκόσμια ημέρα κατά του ρατσισμού και των διακρίσεων, βρέθηκα στο Από Μηχανής Θέατρο για να παρακολουθήσω την καθόλου τυχαία επιλεγμένη παράσταση με τίτλο «Προσωπική Συμφωνία» (Taking Sides) σε σκηνοθεσία Δημήτρη Μυλωνά.

Είναι μια από τις παραστάσεις που λόγω θέματος, αλλά ιδιαιτέρως λόγω της ποιότητάς της καταφέρνει να ταράξει τους θεατές θέτοντας το πολύ σημαντικό ερώτημα που εκφράζεται ξεκάθαρα επί σκηνής: «Η τέχνη διαχωρίζεται από την πολιτική;». Και πιο συγκεκριμένα: ήταν ο μαέστρος Wilhelm Furtwängler, “ένα σύμβολο σε ολόκληρο τον κόσμο για όλα όσα είναι σπουδαία στον πολιτισμό και τη μουσική” ή ένα πιόνι των Ναζί που με τις συναυλίες του πρόσθετε λάμψη σ’ ένα  δολοφονικό καθεστώς;

Κατά την είσοδο μου στην Κάτω Σκηνή το σκηνικό της Αγγελικής Αθανασιάδου αιχμαλωτίζει αμέσως το βλέμμα. Εντυπωσιακές συνθέσεις παλιών αντικειμένων βρίσκονται διάσπαρτες στο μπροστινό μέρος της σκηνής, μνημείο πολέμου, κοινωνικών και ηθικών ταραχών. Οι δύο στρατιώτες με τα ονόματα Ντύλαν και Τόμας (παραπομπή στον Ντύλαν Τόμας;) βρίσκονται ήδη στη σκηνή. Σε λίγα λεπτά θα ξεδιπλωθεί μπροστά στα μάτια του κοινού η ιστορία του βραβευμένου έργου του θεατρικού συγγραφέα εβραϊκής καταγωγής,  Ρόναλντ Χάργουντ.

Foto: Dimi Theodoraki

Λίγα λόγια για το έργο (από το δελτίο Τύπου)

Στη Ναζιστική Γερμανία, ο Βίλχελμ Φουρτβένγλερ θεωρείται ο σημαντικότερος Διευθυντής Ορχήστρας, γι’ αυτό και χαίρει της εύνοιας του Αδόλφου Χίτλερ. Μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, στο κατεχόμενο Βερολίνο, ο Φουρτβένγκλερ θα κατηγορηθεί για τη σχέση του με το Ναζιστικό καθεστώς και θα υποβληθεί σε ανάκριση από τους Αμερικανούς. Την ανάκριση του μαέστρου αναλαμβάνει ο ταγματάρχης Άρνολντ, ο οποίος δείχνει αποφασισμένος ν’ αποδείξει πως ο μουσικός υπήρξε στέλεχος των Ναζί κι εκμεταλλεύτηκε τα προνόμια που του προσέφερε το Κόμμα.

Τα αποδεικτικά στοιχεία είναι μηδαμινά, μόλα ταύτα, τα επιχειρήματα του Φουρτβένγκλερ σχετικά με τη «διατήρηση της Γερμανικής μουσικής παράδοσης και των υψηλών αξιών» συγκρούονται με τις ανεξίτηλες μνήμες του Ταγματάρχη από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης και τους αμέτρητους νεκρούς.

O μάρτυρας που θα αλλάξει την τροπή της ανάκρισης είναι ο Ρόντε, δεύτερο βιολί της Φιλαρμονικής του Βερολίνου, ο οποίος με αντάλλαγμα την προσωπική του απαλλαγή, προδίδει κρυφές πτυχές του μαέστρου.

“Satan, your kingdom must come down…” – Robert Plant

Η παράσταση

Ο σκηνοθέτης Δημήτρης Μυλωνάς στήνει αποτελεσματικά το έργο του Ronald Harwood επί σκηνής. Η σκηνοθεσία αναπλάθει πολιτικές απόψεις και βασιζόμενες στην εξουσία συμπεριφορές, που όλοι γνωρίζουμε, αλλά και συναντάμε μέχρι σήμερα, καθώς η ανθρώπινη ιστορία επαναλαμβάνεται. Ο σκηνοθέτης εκμεταλλεύεται έξυπνα την ιστορία των δύο αντιμαχόμενων κοσμοθεωριών και υπάρξεων και εκθέτει μπροστά μας τα πρόσωπα που καταδυναστεύονται από αφόρητα βιώματα. Με την σημαντικότατη συμβολή της μουσικής επιμέλειας – σύνθεσης από τον Παύλο Κατσιβέλη (ειδικότερα στην τελευταία σκηνή του έργου) δημιουργεί μια αίσθηση σχεδόν κινηματογραφική.

Όλοι οι ηθοποιοί ενσαρκώνουν με πληρότητα τις φιγούρες του έργου και δεν λείπουν οι συγκινητικές ερμηνείες, αλλά και η κωμικότητα στο παίξιμο. Η συχνή χρήση των γερμανικών προσθέτει στην ατμόσφαιρα της παράστασης.

Τον κεντρικό ρόλο της ιστορίας, τον Βίλχελμ Φουρτβένγκλερ, υποδύεται ο σπουδαίος ηθοποιός Νικήτας Τσακίρογλου, που κάνει την πρώτη του εμφάνιση επί σκηνής ντυμένος κομψότατα με το υπέροχο κοστούμι από την Λήδα Σπερελάκη, όπως ακριβώς ταιριάζει σ’ ένα Διευθυντή Ορχήστρας τέτοιου μεγέθους.

Το ταλέντο του Νικήτα Τσακίρογλου είναι αδιαμφισβήτητο, είναι ένας μεγάλος ηθοποιός που έχει ερμηνεύσει με πολλή επιτυχία σημαντικούς ρόλους του κλασικού και σύγχρονου ρεπερτορίου. Με γνήσια ειλικρίνεια και μια δόση πίκρας στέκεται απέναντι στον επιθετικό Αμερικάνο Ταγματάρχη, Steve Arnold, υπερασπιζόμενος το δίκαιο, από την δική του σκοπιά: “Η τέχνη είναι πιο σημαντική από την πολιτική”. Ο μαέστρος Βίλχελμ Φουρτβένγκλερ ισχυρίζεται ότι μέσω της μουσικής του διαφυλάσσει αξίες όπως την ελευθερία, την ισότητα και τη δικαιοσύνη.

Ο ηθοποιός Χρήστος Βαλαβανίδης είναι η ανάλαφρη νότα στην παράσταση. Όντας ο καλύτερος στη χρήση των γερμανικών φράσεων και δη κωμικών (Wein, wein, nur du allein) χρησιμοποιεί το χιούμορ και την κωμική του στόφα  για να υποδυθεί τον Χέλμουτ Ρόντε (Helmuth Rode), το δεύτερο βιολί της Φιλαρμονικής του Βερολίνου.

Η Άννα Ελεφάντη ερμηνεύει με πειστικό ύφος και συγκρατημένη συγκίνηση την ευγενική μορφή της Γερμανίδας Έμμυς Στράουμπε (Emmi Straube), που παλεύει με τους δαίμονές της μέχρι το τελικό της ξέσπασμα.

Συγκινητική η σκηνή της πτώσης από τη Μαρούσκα Παναγιωτοπούλου ως Ταμάρα Ζαχς (Tamara Sachs), επιφορτισμένη με την τέλεια συναισθηματικά απόδοση του ρόλου στη δεδομένη στιγμή.

Ο Παναγιώτης Γουρζουλίδης υποδύεται τον ρόλο του Υπολοχαγού Ντέιβιντ Γουίλς (David Wills) με αξιοσημείωτη ευαισθησία (απόλυτα πειστικό το τρέμουλο!).

Ωραία στιγμή θεατρικά είναι η σκηνή στην έναρξη του δεύτερου μέρους που οι Ντύλαν – Τόμας των Κώστα Κουτρούλη και Δημήτρη Μπούρα τραγουδούν και παίζουν “Satan, your Kingdom must come down” .

Foto: Dimi Theodoraki

Για το τέλος έχω αφήσει τον Ταγματάρχη Στιβ Άρνολντ (Steve Arnold). Θεωρώ ότι ο Αλέξανδρος Μπουρδούμης, που τον υποδύεται, διαθέτει ένα πολύπλευρο ταλέντο που διαρκώς εξελίσσει. Είναι μεν πολύ γνωστός στο ευρύ κοινό από την τηλεόραση, αλλά πιστεύω πως στο θέατρο διαπιστώνεις την μεγάλη υποκριτική του γκάμα. Ο Στιβ Άρνολντ του είναι μια στρατοκρατική φιγούρα που, λόγω του τρόπου έκφρασης και της απολυτότητας, που τον διακρίνει, θυμίζει Αδόλφο Χίτλερ. Η εξουσία και τα άκρα της!

Ο Αλέξανδρος Μπουρδούμης αναλύοντας τις ιδιότητες που συνθέτουν τον χαρακτήρα του μας δείχνει την εμμονή, την επιθετικότητα, την πονηριά, τη σκληρότητα, την άρνηση παραδοχής μαρτυριών και αποδείξεων, την αντιπαράθεσή του σε ό, τι δεν συνάδει με την παγιωμένη του πεποίθηση και πίστη. Ο Στιβ Άρνολντ αδυνατεί να σβήσει από μέσα του τις εικόνες του Άουσβιτς και κάποιος πρέπει να πληρώσει γι’ αυτό.

“Ποιο ήταν το νούμερό σου στο Ναζιστικό Κόμμα;”

Ίσως ιδανικά να χρειάζονταν κάποιες λίγες στιγμές “ησυχίας” στην απόδοση του ρόλου του, που είναι διαρκώς “πάνω” σαν ενέργεια, γεγονός που καθιστά τον ρόλο πολύ απαιτητικό για τον ηθοποιό.

Η παράσταση “Προσωπική Συμφωνία” στο Από Μηχανής Θέατρο είναι μια από τις καλύτερες της φετινής σαιζόν και προτείνεται ανεπιφύλακτα. Θα φύγετε πλήρεις συναισθημάτων!