Ήταν ξημερώματα Σαββάτου, μισή ώρα μετά τις 3, όταν η πόλη δέχτηκε έναν απρόσμενο επισκέπτη. Τα νέα για τον τερματισμό του Γιάννη Κούρου έπιασαν τους Σπαρτιάτες κυριολεκτικά στον ύπνο.
Ο πρώτος τερματισμός για τον πρώτο αγώνα Σπάρταθλου το 1983 αναμενόταν γύρω στις 10 το πρωί. «…ήταν ξημερώματα, όλοι κοιμόντουσαν και θυμάμαι ότι μπήκανε σε συναγερμό όλοι οι Σπαρτιάτες τότε… ο δήμαρχος, να ξυπνήσει τον δεσπότη, τις κοπέλες[…] να ντυθούν με τις ενδυμασίες τελευταία στιγμή, ούτε κομμωτήριο δεν είχαν χρόνο να πάνε…» θυμάται ο πρώτος νικητής της διοργάνωσης στο ντοκιμαντέρ για την αθλητική του πορεία «Αενάως κινούμενος». Αν το πρόωρο ξύπνημα δεν είχε έρθει από τον ίδιο, την πόλη θα είχε «καλημερίσει» ο Γιουγκοσλάβος Dusan Mravlje, λίγο πριν τις οκτώ.
Το χρονόμετρο έδειχνε 20 ώρες, 29 λεπτά και 4 δευτερόλεπτα για τα 246 χιλιόμετρα της διαδρομής. Ειρωνικό αν σκεφτεί κανείς πως ένα ή δύο χιλιόμετρα δρόμος σε μία μέρα συχνά είναι μία αξιομνημόνευτη μέρα «τρεξίματος» και «ταλαιπωρίας» στην αστική μας καθημερινότητα. Ακόμη και να μην έχουμε προσπαθήσει, ωστόσο, να σηκωθούμε από τον καναπέ μας και να διανύσουμε χιλιόμετρα τρέχοντας, το σίγουρο είναι ότι μπορούμε. Αγώνες όπως ο κλασικός Μαραθώνιος και υπερμαραθώνιες διοργανώσεις όπως το Σπάρταθλον ή άλλες, 48 ωρών ή έξι ημερών τρεξίματος, αποδεικνύουν πως είναι ανθρωπίνως δυνατό.
Τα πήγες καλά… για άνθρωπος
Η πιθανότητα να δούμε κάποιον να πάει τα όρια του είδους μας λίγο πιο πέρα πάντα μας εξιτάρει. Οι μεγάλες αθλητικές συναντήσεις έχουν προσφέρει αξιομνημόνευτες στιγμές που ο άνθρωπος απέδειξε πως μπορεί να ξεπεράσει τον εαυτό του. Ο Usain Bolt έκανε τον κόσμο να τρίβει τα μάτια του στο Βερολίνο, το 2009, όταν έτρεξε τα εκατό μέτρα σε 9,58 δεύτερα. Ο Mike Powell πήδησε το 1991 στο Τόκυο, στα 8 μέτρα και 95 εκατοστά. Στο ύψος, το ισχύον παγκόσμιο ρεκόρ ήρθε το 1993 από τον Javier Sotomayor όταν εκείνος στη Σαλαμάνκα της Ισπανίας, «πέταξε» πάνω από τα 2,45 μέτρα. Όσο για επιτεύγματα σε σχέση με άρση ή έλξη βαρών , η φαντασία και οι αριθμοί… ζαλίζουν αν τα αναζητήσει κανείς στους διαγωνισμούς Strongmen και Powerlifting.
Αν σε εμάς αυτά φαίνονται εντυπωσιακά, το ζωικό βασίλειο θα τα έβρισκε… χαριτωμένα, όταν άλλα είδη μας ξεπερνούν σε κάθε φυσική επίδοση από τις παραπάνω. Στο ζωικό «Hall of fame» θα συναντούσαμε το τσιτάχ, τον ορεότραγο και το πούμα σε περίοπτη θέση, για τα ρεκόρ ταχύτητας και αλμάτων αντίστοιχα. Κι όμως, υπάρχει κάτι στο οποίο ο άνθρωπος έχει τις καλύτερες φυσικές επιδόσεις…
Το στοίχημα του μπαρ που έγινε θεσμός.
Δεν είναι σίγουρο αν μιλούσε ο άνθρωπος ή το αλκοόλ. Δεν θα ήταν εύκολο να το ξεδιαλύνουμε άλλωστε, αφού ο ιδιοκτήτης ξενοδοχείου Gordon Green έχει τη δική του ιστορία με τα «περίεργα αθλήματα»… εκτός αν κάποιος πιστεύει ότι η πάλη σε λίμνη σάλτσας προκρίνεται ως ολυμπιακό άθλημα. Όλα άρχισαν όταν δύο άνδρες που τα έπιναν στο μπαρ του ξενοδοχείου συζητούσαν αν ο άνθρωπος μπορούσε με κάποιο τρόπο να ξεπεράσει ένα άλογο τρέχοντας. Ο ένας ισχυρίστηκε ότι αυτό θα μπορούσε να γίνει σε μια μεγάλη απόσταση τρεξίματος. Τότε ήταν που το επιχειρηματικό δαιμόνιο και η περιέργεια του ιδιοκτήτη γέννησαν τον μαραθώνιο ανθρώπου εναντίον αλόγου.
Η πρώτη κούρσα – κάτι λιγότερο από κλασικό Μαραθώνιο βέβαια, στα 35 περίπου χιλιόμετρα- έγινε το 1980, με τον άνθρωπο, προς απογοήτευσή τους, να έρχεται δεύτερος. Χρειάστηκε να περάσουν εικοσιτέσσερα χρόνια μέχρι να κερδίσει πεζός άνθρωπος -το 89’ καταγράφηκε η πρώτη νίκη με ποδήλατο-, με τον Huw Lobb να κερδίζει τη δόξα και το συσσωρευμένο έπαθλο των εικοσιπέντε χιλιάδων λιρών. Παρότι κανείς θα ισχυριζόταν ότι τα τόσα χρόνια που χρειάστηκαν μέχρι να σημειωθεί η νίκη δεν δίνουν ξεκάθαρο προβάδισμα στον άνθρωπο ως δρομέα αποστάσεων, η επιστήμη αποφαίνεται κάπως πιο εύκολα.
Πρώτος και καταϊδρωμένος
Αν τα θερινά μεσημέρια στη συγκοινωνία σας κάνουν να εύχεστε με κάθε δέκα εισιτήρια να δινόταν δώρο ένα αποσμητικό, κάποιοι επιστήμονες θα σας έλεγαν πως θα έπρεπε να χαίρεστε. Οι ιδρωτοποιοί αδένες, κάτι σπάνιο στο ζωικό βασίλειο, και η όρθια στάση μας θεωρούνται από κάποιους τα μεγαλύτερα πλεονεκτήματά μας κατά το τρέξιμο αποστάσεων. Η θερμοαπαγωγική ικανότητα του ιδρώτα και η έκθεση μικρής σχετικά επιφάνειας στο φως του ήλιου αποτελούν καίριους παράγοντες στη διατήρηση χαμηλότερης θερμοκρασίας σώματος. Αλλά ακόμη και ανάμεσα στους ανθρώπους, υποστηρίζεται πως η φυσική επιλογή ευνόησε αυτούς με μικρότερα δάκτυλα ποδιών, ως αποτελεσματικότερους δρομείς.
Όσοι θεωρούν πως ο άνθρωπος εξελίχθηκε ως δρομέας αποστάσεων, υποστηρίζουν πως κάποια περίοδο στον μακρινό παρελθόν, κυνηγούσαμε τα θηράματά μας μέχρι αυτά να εξαντληθούν και να είναι ευάλωτα. Θα περίμενε κανείς τα ανωτέρω στοιχεία να δημιουργούν καθολική αποδοχή για την υπεροχή του ανθρώπου λόγω κατασκευής. Ωστόσο, δεν είναι όλοι τόσο σύμφωνοι.
Όχι γιατί έπρεπε, αλλά γιατί θελήσαμε
Την παραπάνω εξελικτική επιχειρηματολογία αντικρούουν άλλοι επιστήμονες λέγοντας πως ο άνθρωπος δεν είναι γεννημένος δρομέας, αλλά μπορεί να γίνει με λίγη προσπάθεια. Με διάφορα βιοχημικά και βιο-μηχανικά επιχειρήματα καταρρίπτουν τα παραπάνω, αντιπροτείνωντας πως ο άνθρωπος εξελίχθηκε πρωτίστως να κινείται αποτελεσματικά αργά (περπάτημα, συλλογή καρπών) και απλώς η γενική του φυσική κατάσταση του επιτρέπει να τρέχει καλά.
Πράγματι, μολονότι υπάρχουν άνθρωποι φυσικά ταχείς, η αντοχή απαιτεί προπόνηση επί μακρόν. Η ιστορία δεν παύει να δείχνει ωστόσο πως ο άνθρωπος έχει τρέξει εξαιρετικά μεγάλες αποστάσεις. Τι είναι τελικά αυτό που του επιτρέπει να καταφέρει κάτι τέτοιο.
Νους ή σώμα;
Στο βιογραφικό του ντοκιμαντέρ, ο Γιάννης Κούρος επανέρχεται συνεχώς στο ζήτημα της έμπνευσης και του υπερβατικού τρεξίματος. Μιλάει για τη μουσική που του δίνει ώθηση και τους ήρωες στη σκέψη του.
«Η προπόνησή μου είναι εύκολη για αυτούς που ασχολούνται με τον αθλητισμό. Δηλαδή και μια κοπέλα που κάνει τον Μαραθώνιο σε 2.40’-2.50’ το πρόγραμμά μου θα το βγάλει. Αλλά δεν θα τολμήσει κανείς να έρθει στον αγώνα μου, γιατί θα τρέξω μεταφυσικά, θα τρέξω ηρωικά, θα σκοτώσω τον εαυτό μου.»
Αν έκρινε κανείς μόνο από την προπόνησή του, ενδεχομένως, δεν θα έλεγε ποτέ πως θα φτάσει στα εντυπωσιακά αποτελέσματα που έχει καταγράψει. Άλλωστε συχνά τα δεδομένα δεν αρκούν για να προβλέψει κανείς την έκβαση, αφού ο ρόλος της ψυχολογίας συχνά υποβαθμίζεται. Απόδειξη τα πάνω από εκατό παγκόσμια ρεκόρ του Γιάννη Κούρου. Ας στοχαστούμε πάνω στο επόμενο ερώτημα και μετά, ας το επεκτείνουμε. Τελικά ποιος τρέχει μακρύτερα; Ποιος καταφέρνει το φαινομενικά ακατόρθωτο; Αυτός που έχει τα μέσα ή αυτός που το θέλει όσο τίποτα άλλο;
Πηγές:
«Αενάως κινούμενος» του Ηλία Γιαννακάκη, 2004
http://www.youtube.com/watch?v=xtw7g96ImlU
“Humans hot, sweaty, natural-born runners”
http://news.harvard.edu/gazette/story/2007/04/humans-hot-sweaty-natural-born-runners/
“Did Humans Evolve to Be Long-Distance Runners?”
http://www.marksdailyapple.com/did-humans-evolve-to-be-long-distance-runners/#axzz2MO4bkm15
“Can trained humans run faster than all other animals on a marathon distance?”
http://skeptics.stackexchange.com/questions/6114/can-trained-humans-run-faster-than-all-other-animals-on-a-marathon-distance
“The Running Man, Revisited”
http://seedmagazine.com/content/print/the_running_man_revisited/
“Walking, running and the evolution of short toes in humans”
http://jeb.biologists.org/content/212/5/713.abstract
“Llanwrtyd Wells stages alternative Olympic games”
http://www.bbc.co.uk/news/uk-wales-mid-wales-19208440
Φωτογραφίες:
Telegraph.co.uk
Jasonlove.com
www.5wgraphics.com
ashleystri.wordpress.com
Το 3point magazine είναι ένα οριζόντια δομημένο μέσο που πιστεύει ότι η γνώμη όλων έχει αξία και επιδιώκει την έκφρασή της. Επικροτεί τα σχόλια, την κριτική και την ελεύθερη έκφραση των αναγνωστών του επιδιώκοντας την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Σε μια εποχή όμως που ο διάλογος τείνει να γίνεται με όρους ανθρωποφαγίας και απαξίωσης προς πρόσωπα και θεσμούς, το 3point δεν επιθυμεί να συμμετέχει. Για τον λόγο αυτόν σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού, σεξιστικού περιεχομένου θα σβήνονται χωρίς ειδοποίηση του εκφραστή τους.
Ακόμα, το 3point magazine έχει θέσει εαυτόν απέναντι στο φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, σχόλια ανάλογου περιεχομένου θα έχουν την ίδια μοίρα με τα ανωτέρω, τη γνωριμία τους με το "delete".
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του 3point.