Το ISIS, ο ρόλος της Τουρκίας και το ανεξάρτητο Κουρδιστάν

Καθημερινοί αποκεφαλισμοί, αιματοχυσίες αμάχων, αρπαγές παιδιών και γυναικών ως λάφυρα πολέμου. Απειλές για καταπάτηση συνόρων, πολιορκίες πόλεων. Εξοικείωση με τη βία, η οποία “συντροφεύει” τον δυτικό κόσμο, κάθε φορά που οι αναταράξεις στη Μέση Ανατολή αποκτούν λίγο περισσότερο διεθνές ενδιαφέρον.

Τελευταία “πράξη” των γεγονότων στην περιοχή, η κατάληψη της πόλης Κόμπανι (ή Ayn al-Arab) στο κουρδικό τμήμα της Συρίας, δίπλα στα σύνορα με την Τουρκία, από το ISIS. Από τη μία οι ισλαμιστές- σκληροπυρηνικοί απόγονοι της Αλ Κάιντα- από την άλλη οι κούρδοι της Συρίας που παλεύουν να διατηρήσουν τις περιοχές τους και στη μέση ο παράγοντας Τουρκία, που απειλεί με αιματοχυσία το ISIS, σε περίπτωση που παραβιαστούν τα σύνορά της, αλλά και το PKK το οποίο απειλεί και αυτό, σε περίπτωση που “πέσει” η πόλη Κόμπανι.

Η επιφανειακή ανάγνωση της κατάστασης είναι η παραπάνω, πίσω όμως από τα γεγονότα και προκειμένου να υπάρξει ένα ασφαλές συμπέρασμα-αιτία των όσων λαμβάνουν χώρα στην περιοχή, αξίζει να αναλυθεί το υπόβαθρο των σχέσεων του τζιχάντ (ιερός πόλεμος) με τις αντίπαλες δυνάμεις στην περιοχή, το ιδιαίτερο καθεστώς διακυβέρνησης του Ιράκ που οδήγησε στην διάσπαση της χώρας σε τρία κομμάτια, αλλά και ο ρόλος τρίτων δυνάμεων -εκτός Ιράκ και Συρίας- που στοχεύουν σε προσωπικά οικονομικά-γεωπολιτικά-εθνικά οφέλη μέσα από αυτό τον πόλεμο.

Το ιδιόμορφο σύνταγμα του Ιράκ

8 Μαρτίου 2004. Ένα χρόνο μετά την εισβολή των ΗΠΑ στο Ιράκ του Σαντάμ Χουσεϊν, θεσπίζεται νέο σύνταγμα το οποίο επιτρέπει τη δημιουργία τριών ομόσπονδων κρατών εντός της χώρας. Του σουνιτικού (επίγονοι του Σαντάμ), το σιιτικού (του τωρινού πρωθυπουργού Νουρί αλ Μαλίκι) και του κουρδικού (υπό τον Νετσερβάν Μπαρζανί). Οι Κούρδοι εκμεταλλεύονται κατευθείαν το νέο σύνταγμα, δημιουργώντας ομόσπονδο κράτος και συνάπτοντας οικονομικές συμφωνίες με διεθνείς παράγοντες.

Οι σιίτες -που μέχρι τότε υφίσταντο διώξεις και αποκλεισμούς από τις οικονομικές και κοινωνικές δομές από την σουνιτική κυβέρνηση του Σαντάμ- με ποσοστό περίπου 53% αναλαμβάνουν την εξουσία της χώρας. Εβρισκόμενοι τόσα χρόνια στη θέση του εκμεταλλευόμενου -μαζί με τους κούρδους- βρέθηκαν ξαφνικά στον ρόλο του εκμεταλλευτή και κληρονομώντας την κρατική δομή του Σαντάμ, έθεσαν στο περιθώριο τους σουνίτες και τους Κούρδους.

Η χρόνια καταπίεση του σουνιτικού στοιχείου, τόσο στο Ιράκ, όσο και στη Συρία -όπου και εκεί ο σιίτης (για την ακρίβεια Αλαουίτης) Μπασάρ αλ Άσαντ καθιέρωσε αντίστοιχες πρακτικές με τον αλ-Μαλίκι- οδήγησε στην πολιτική, οικονομική και κοινωνική περιθωριοποίηση της τόσο μεγάλης αυτής θρησκευτικής ομάδας, η οποία αφού δεν μπορούσε να εκπροσωπηθεί θεσμικά, κατέφυγε στην παρανομία. Στην αρχή (δεκαετία του ’00) μέσω της Αλ Κάιντα και στη συνέχεια μέσω του ακόμα πιο σκληρού Ισλαμικού Κράτους του Ιράκ και της Συρίας (ISIS).

Εχθρός οι Κούρδοι (;)

Κι αν περίμενε κανείς ότι με την επικράτηση των τζιχαντιστών σε μεγάλες περιοχές των δύο χωρών, το μέτωπο θα στρεφόταν κατά της σιιτικής κυβέρνησης της Βαγδάτης -η οποία τους καταπίεζε επί χρόνια- έκανε λάθος. Από την πρώτη στιγμή που ξεκίνησε η επέλαση του ISIS εκείνοι που βρέθηκαν στο στόχαστρο ήταν οι κουρδικοί πληθυσμοί στα βόρεια των δύο χωρών (όπως οι γεζιντί) και άλλες θρησκευτικές ομάδες, όπως οι Ασσύριοι χριστιανοί. Εδώ λοιπόν γεννάται το ερώτημα “με ποια λογική οι εκμεταλλευόμενοι δεν στρέφονται κατά των εκμεταλλευτών τους” και “ποιοι επωφελούνται από αυτή την επίθεση στο κουρδικό στοιχείο”;

Μία σύντομη αναδρομή στο πρόσφατο παρελθόν της περιοχής, φέρνει στο επίκεντρο τον πόλεμο που δέχτηκε το κουρδικό στοιχείο από την κυβέρνηση της Βαγδάτης, όταν από την 1η Ιανουαρίου του 2014 διακόπηκε απότομα η κάθε μορφής χρηματοδότηση προς το ομόσπονδο κράτος, με το πρόσχημα της σύναψης συμφωνιών για εξαγωγή πετρελαίου, χωρίς την έγκριση της κυβέρνησης.

Λίγους μήνες μετά, ο Μπαρζανί προανήγγειλε την απόσχιση του ιρακινού Κουρδιστάν, σε περίπτωση που η διακοπή της χρηματοδότησης συνεχίζονταν, προαναγγελία που “κακοφάνηκε” σε εκείνους που δεν επιθυμούν ένα ανεξάρτητο Κουρδιστάν σε μία από τις τέσσερις χώρες που υπάρχει το κουρδικό στοιχείο, καθώς έτσι θα άνοιγε ο δρόμος διεκδίκησης και στις υπόλοιπες τρεις χώρες, δηλαδή τη Συρία, το Ιράν και κυρίως την Τουρκία.

Τουρκία από πίσω

Τη στιγμή λοιπόν που το ενδεχόμενο ανεξαρτητοποίησης του ιρακινού Κουρδιστάν, φάνταζε παραπάνω από εφιαλτικό για την κυβέρνηση της Τουρκίας, το ISIS στράφηκε κατά των Κούρδων. Πληροφορίες ξένων ειδησεογραφικών πρακτορείων που καταδεικνύουν τη σχέση της κυβέρνησης Νταβούτογλου με τους ισλαμιστές του Ιράκ και της Συρίας, έρχονται στο φως κάθε μέρα.

Άρματα μάχης των τζιχαντιστών που έπεσαν στα χέρια Κούρδων και αναγράφουν “Made in Turkey”, οι ισλαμιστές όμηροι των Κούρδων που αποδείχθηκαν Τούρκοι των ειδικών δυνάμεων, τα εκπαιδευμένα σε στρατόπεδα της Τουρκίας μέλη του ISIS και η ένοχη σιωπή τούρκων αξιωματούχων στην φημολογούμενη παρακολούθηση τηλεφωνικών συνομιλιών τους από γερμανικές μυστικές υπηρεσίες, είναι στοιχεία που καταδεικνύουν ότι η Τουρκία -όπως και άλλα σουνιτικά κράτη σαν την Σαουδική Αραβία και το Κατάρ- έχει το μεγαλύτερο συμφέρον για την αποδυνάμωση των Κούρδων στην περιοχή της Μέσης Ανατολής, πολεμώντας για ακόμα μία φορά τη δημιουργία ανεξάρτητου Κουρδικού κράτους.

Οι “κούφιες” απειλές της κυβέρνησης Νταβούτογλου κατά του ISIS, εάν δεχθεί επίθεση από το Ισλαμικό Κράτος, ένας οθωμανικός τάφος στη Συρία, μόνο ειρωνεία μπορούν να προκαλέσουν, τη στιγμή που οι τουρκικές δυνάμεις παρατηρούν αμέτοχες το αιματοκύλισμα Ισλαμιστών-Κούρδων στο Κόμπανι, προσβλέποντας στην εξουδετέρωση των Λαϊκών Μονάδων Προστασίας του κουρδικού λαού (YPG), οι οποίοι βρίσκονται περικυκλωμένοι από τρία σημεία από δυνάμεις του ISIS και υπερασπίζονται την πόλη τους.