Το ξεφτισμένο μας Ολυμπιακό τεφτέρι

Δεν παρακολούθησα ούτε δέκα λεπτά από τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Λονδίνου. Μου αρέσει ο αθλητισμός, ειδικά ο στίβος, το μπάσκετ, η κολύμβηση, αλλά φέτος είχα πιο σημαντικά πράγματα να κάνω- πρόβες, live, και δυο-τρία μπάνια στα κλεφτά στο ενδιάμεσο. Είδα όμως ένα μέρος της εντυπωσιακής τελετής λήξης και θυμήθηκα το δικό μας πανηγύρι του 2004.

Το ίδιο πρέπει να έπαθαν και δέκα βουλευτές, που εν μέσω της “μεγαλύτερης γιορτής του αθλητισμού”, ζήτησαν με δημόσιες δηλώσεις τους να διερευνηθεί το κόστος των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας. Οκτώ ολόκληρα χρόνια μετά ανακάλυψαν ότι κάτι δεν πάει καλά με τους αριθμούς του “2004”- κάτι που υποψιάζονταν πολλοί από τότε, αλλά το έκαναν γαργάρα ανάμεσα σε πανηγυρισμούς για ντοπέ μετάλλια και κορώνες για την εθνική μας υπερηφάνεια.

Ήδη πριν την διεξαγωγή των Αγώνων, σποραδικά δημοσιεύματα και μεμονωμένες φωνές προειδοποιούσαν ότι θα πληρώσουμε πάρα πολύ ακριβά για τη διοργάνωση. Όλοι όμως παρασύρθηκαν από τη “λάμψη της Αθήνας”, τα “δισεκατομμύρια βλέμματα που ήταν στραμμένα στην Ελλάδα” – με τη βοήθεια βεβαίως των μεγαλοεκδοτών/μεγαλοκατασκευαστών, η πλειονότητα των οποίων ως γνωστόν πήρε μεγάλο κομμάτι της γιγάντιας ολυμπιακής κατασκευαστικής “πίτας”.

Τα ποσά είναι ιλιγγιώδη, οι αποκλίσεις προϋπολογισμών και πραγματικού κόστους είναι ασύλληπτες. Το Ο.Α.Κ.Α. με την “εντυπωσιακή” στέγη Καλατράβα είναι το πιο χτυπητό παράδειγμα: 3,1 εκατομμύρια ευρώ θα κόστιζε σύμφωνα με το σχεδιασμό, στα 399 εκατομμύρια έκλεισε ο λογαριασμός: μία απόκλιση ρεκόρ της τάξης του 12.771%. Το Καυταντζόγλειο Στάδιο στη Θεσσαλονίκη είχε προϋπολογισμό μόλις 1,1 εκατομμύριο ευρώ, αλλά το πληρώσαμε 67,9 εκατομμύρια (6.073% η απόκλιση). Τώρα αξιοποιείται μεταξύ άλλων ως έδρα της… Δόξας Δράμας. Και η λίστα συνεχίζεται για όλα τα μεγάλα ολυμπιακά έργα.

Όσο κι αν τα νούμερα είναι εξωπραγματικά, τα έργα αυτά τουλάχιστον παραδόθηκαν. Μπορεί όμως κάποιος να εξηγήσει γιατί πληρώσαμε 2,2 εκατομμύρια ευρώ για την εθνική οδό Σχηματαρίου – Πάρνηθας, αφού ο δρόμος δεν κατασκευάστηκε ποτέ και παραμένει… ορεινή οδός που χρησιμοποιείται μόνο από την Πυροσβεστική;

Στα 7,7 δισεκατομμύρια υπολογιζόταν αρχικά το κόστος των ολυμπιακών έργων. Την τελική “σούμα” δεν τη γνωρίζει κανείς, ή αν την γνωρίζει, δεν την αποκαλύπτει. Σύμφωνα με αναλογιστική μελέτη του υπουργείου Οικονομικών του 2005, το κόστος ξεπέρασε τα 13 δισεκατομμύρια. Πιο ρεαλιστικές εκτιμήσεις μιλούν σήμερα για 20, ακόμα και 30 δισεκατομμύρια. Δεν έπρεπε όμως να ανησυχούμε για το κόστος, μας έλεγαν. Τα οφέλη θα είναι τεράστια και μακροπρόθεσμα, μας έλεγαν. Ο τουρισμός θα εκτοξευθεί, τα ολυμπιακά ακίνητα θα αξιοποιηθούν, χιλιάδες θέσεις εργασίας θα δημιουργηθούν, μας έλεγαν.

Τι έγραψε τελικά το ξεφτισμένο μας ολυμπιακό τεφτέρι; Ακόμα και την χρονιά των Αγώνων, το 2004, έφτασαν στην Ελλάδα λιγότεροι τουρίστες απ’ ότι την προηγούμενη. Το 2009 είχαμε επιστρέψει για τα καλά στα προ-ολυμπιακά επίπεδα εισροής συναλλάγματος (10,3 δισεκατομμύρια ευρώ από 10 δισεκατομμύρια το 2000). Οι 445.000 νέες θέσεις εργασίας που υπόσχονταν κυβέρνηση και διοργανωτές, αν δημιουργήθηκαν ποτέ, χάθηκαν σύντομα, όταν τα εκατοντάδες νεόκτιστα πολυτελή ξενοδοχεία έμειναν άδεια και βγήκαν στο σφυρί..

Όσο για την περίφημη αξιοποίηση των ακινήτων, θα μας απέφερε, λέει, 1 δισεκατομμύριο ευρώ το χρόνο. Δύο Ολυμπιάδες μετά το κράτος εισπράττει μετά δυσκολίας 30 εκατομμύρια. Από τα 23 ακίνητα του προγράμματος, μόνο για πέντε προχώρησε η αξιοποίηση- και τί αξιοποίηση! Το Κέντρο Διεθνούς Τύπου έγινε Golden Hall, για ψώνια περήφανων μικροαστών σε πιο λουξ περιβάλλον. Το Badminton ήταν αρχικά προσωρινή κατασκευή- με έναν νόμο-εξπρές έγινε μόνιμη, και έτσι βλέπουμε κι άλλες ακριβές παραστάσεις, των οποίων τα έσοδα εισπράττει ιδιώτης. Οι εγκαταστάσεις στο Γαλάτσι έχουν παραχωρηθεί για κατασκευή ενός ακόμη εμπορικού κέντρου -τι έκπληξη- αλλά οι κάτοικοι αντιδρούν, ζητώντας να γίνει χώρος πολιτισμού και αθλητισμού. Και ούτω καθεξής.

Ποια είναι η μεγάλη εικόνα; Το 2004 το έλλειμμα του προϋπολογισμού εκτοξεύθηκε στο 7,5%, εν μέρει (αν όχι κυρίως) λόγω των Αγώνων. Η πολυπόθητη ολυμπιακή ανάπτυξη της ίδιας χρονιάς δεν ξεπέρασε το 4,6%, όταν οι προβλέψεις έκαναν λόγο για 6%. Το 2005 περιορίστηκε σε 2,2%, και τρία χρόνια μετά περάσαμε στην ύφεση – αφ’ ενός λόγω του τουρισμού, που ποτέ δεν αυξήθηκε όσο περιμέναμε, αφ’ ετέρου διότι οι κατασκευαστικές εταιρίες που είχαν ξεφυτρώσει σαν τα μανιτάρια κάνοντας χρυσές δουλειές με τα ολυμπιακά ακίνητα άρχισαν να κλείνουν η μία μετά την άλλη. Απλή θεωρία: η οικονομία μπορεί να αντέξει τα ελλείμματα μόνο με μεγάλους ρυθμούς ανάπτυξης. Γεγονός: Οι Ολυμπιακοί Αγώνες δημιούργησαν ελλείμματα (και άρα χρέος) χωρίς ανάπτυξη.

Μία μοναχική φωνή, ο αείμνηστος Μιχάλης Παπαγιαννάκης, προειδοποιούσε ήδη τον Σεπτέμβριο του 2004, πριν ακόμα σβήσει το ολυμπιακό μας όνειρο: “Θα υπάρξουν σκληρότερες μορφές λιτότητας γιατί θα πρέπει να καλυφθεί αυτό το φοβερό έλλειμμα. Είμαστε σε πλήρη παράβαση με όλους τους κανονισμούς της Ε.Ε. Εκτός της απίθανης περίπτωσης που έχουμε ρυθμούς ανάπτυξης του 5% ή του 6%, που είναι όνειρα για τον ευρωπαϊκό καπιταλισμό” (συνέντευξη στην “Κυριακάτικη Αυγή”, 5/9/2004).

Μεταξύ λοιπόν θεωριών συνωμοσίας περί κακόβουλης τρόικας, εταιριών αξιολόγησης, Βριλ και Ελ, αρχίστε να ψάχνετε τα αίτια της κρίσης και στο “Αθήνα 2004”.

ΥΓ. Ανταλλάσσεται στέγη για στάδιο, λευκή, γνωστού Ισπανού αρχιτέκτονα, ελάχιστα χρησιμοποιημένη, με μισθούς και συντάξεις Δημοσίου. Πληροφορίες: psilogazi@athens2004.org.