Για πρώτη φορά στην ιστορία της σύγχρονης τουρκικής δημοκρατίας, αμφισβητείται τόσο ανοιχτά ο ιδρυτής της, Κεμάλ Ατατούρκ, αλλά και οι αξίες που διέπουν τη χώρα τον τελευταίο περίπου αιώνα.
Με ένα εμφατικό χατ-τρικ άνοιξε την προεκλογική εκστρατεία για την ανάδειξη Προέδρου στην Τουρκία, ο πρωθυπουργός της χώρας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, στο πλαίσιο εγκαινίων σταδίου στην Κωνσταντινούπολη. Κι αν τα τρία αυτά γκολ δεν υπήρξαν διόλου εντυπωσιακά -για την ακρίβεια μάλλον στημένα θα τα έλεγε κανείς- η σημειολογία της χρονικής στιγμής, αλλά και της επιλογής του νούμερου 12 στη φανέλα του τούρκου πρωθυπουργού, έχουν την αξία τους.
Ο Ερντογάν φιλοδοξεί να γίνει ο 12ος πρόεδρος της Τουρκίας και ο πρώτος εκλεγμένος από τον λαό και όχι από την Εθνοσυνέλευση ως είθισται. Θέλοντας λοιπόν να μην χάσει ούτε μία ψήφο, καινοτόμησε για ακόμα μία φορά, ανοίγοντας εκλογικά τμήματα σε τελωνεία και σταθμούς στα σύνορα της χώρας, ώστε να ψηφίσουν και οι τούρκοι πολίτες που κατοικούν σε γειτονικές χώρες, δικαίωμα το οποίο έχουν μέχρι και την 10η Αυγούστου, οπότε και θα διεξαχθεί η ψηφοφορία στο εσωτερικό της χώρας.
Τα όσα έχουν συμβεί τον τελευταίο χρόνο στη γειτονική χώρα είναι γνωστά και έχουν αναλυθεί πολλάκις. Όπως επίσης έχουν αναλυθεί και οι λόγοι που παρά τα σκάνδαλα, την αυταρχικότητα και την αδιαφάνεια της κυβέρνησής του, το κύρος του Ερντογάν παραμένει σε υψηλά επίπεδα, δίνοντάς του άνετο προβάδισμα στην κούρσα της προεδρίας και προκρίνοντας από τώρα ότι θα είναι ο 12ος πρόεδρος της χώρας.
Εκείνο το οποίο δεν έχει αναλυθεί επαρκώς, είναι το αποτέλεσμα μιας τέτοιας εξέλιξης, η οποία θα σηματοδοτήσει ραγδαίες αλλαγές στο εσωτερικό της χώρας, αφού είναι κοινό μυστικό ότι με την εκλογή του Ερντογάν στη θέση του Γκιούλ, θα ξεκινήσει η μάχη αφενός για ενίσχυση του ρόλου του προέδρου, θώκος που τα τελευταία χρόνια έχει περισσότερο εθιμοτυπικό χαρακτήρα και αφετέρου η ακόμη σημαντικότερη μάχη για την αναθεώρηση του τουρκικού Συντάγματος, μετά τις εκλογές του 2015.
Ο ίδιος ο Ερντογάν έχει παραδεχτεί ότι επιθυμεί να προσδώσει περισσότερες αρμοδιότητες στη θέση του Προέδρου, δηλαδή να τροποποιήσει το πολίτευμα προς την κατεύθυνση της προεδρικής δημοκρατίας, ενισχύοντας σημαντικά τη θέση αυτή. Σε περίπτωση που κάτι τέτοιο δεν καταστεί δυνατό η λύση της “ημιπροεδρικής δημοκρατίας” είναι η αμέσως επόμενη. Οι ενδείξεις ότι ο ούτως ή άλλως αυταρχικός Ερντογάν, θα ενισχύσει ακόμη περισσότερο τον ρόλο του στη λειτουργία του κράτους, είναι ξεκάθαρες.
Πέρα όμως από την προσωπική ανάδειξη της φιγούρας του τούρκου πρωθυπουργού στην τουρκική κοινή γνώμη, αυτό που έχει σημασία είναι κάτι πολύ πιο δομικό και αφορά τη λειτουργία της τουρκικής δημοκρατίας, όπως αυτή δημιουργήθηκε και καθιερώθηκε από τον ιδρυτή της, Μουσταφά Κεμάλ. Οι έννοιες της κοσμικότητας, του εθνικισμού, των θρησκευτικών ελευθεριών, διαπνέουν για περίπου έναν αιώνα την Τουρκία και εκφράζονταν κυρίως μέχρι πρόσφατα από το στρατιωτικό κατεστημένο, το οποίο κάθε φορά που η χώρα έδειχνε να παρεκκλίνει από τις αρχές του πρώτου Συντάγματος της 29ης Οκτωβρίου του 1923 επενέβαινε και επέβαλε στρατιωτικό πραξικόπημα.
Όλες οι αναθεωρήσεις του Συντάγματος που επέβαλε ο στρατός, κινούνταν στο πλαίσιο του κοσμικού κράτους και του περιορισμού της θρησκείας στη δημόσια σφαίρα (ενίοτε και στην ιδιωτική). Οι μάχες του Ερντογάν ενάντια στην παλαιά κοσμική ελίτ που καθιέρωσε ο Μουσταφά Κεμάλ αντικατοπτρίζονται μέσα από τη φίμωση της στρατογραφειοκρατίας την τελευταία περίπου πενταετία, μέσω της εξολόθρευσης των πανίσχυρων στρατιωτών, που έλεγχαν τη δικαστική κυρίως εξουσία.
Ακόμη και η τελευταία αναθεώρηση του Συντάγματος το 1980 φέρει τη σφραγίδα της στρατιωτικής ηγεμονίας. Οι προσπάθειες που έχουν γίνει τα τελευταία 30 χρόνια από τα ισλαμιστικά κόμματα του Νετσμεντίν Ερμπακάν αρχικά και του Ταγίπ Ερντογάν αργότερα, αφορούν κυρίως βαθιά διχαστικά ζητήματα στην τουρκική κοινωνία, όπως ο ορισμός της τουρκικής ιθαγένειας, αλλά και η προστασία θρησκευτικών ελευθεριών. Ποτέ όμως δεν υπήρξαν οι κατάλληλοι συσχετισμοί δύναμης ώστε να επιτευχθεί η αναθεώρηση του Συντάγματος.
Η τελευταία προσπάθεια έγινε πριν από έναν περίπου χρόνο, απέβη όμως άκαρπη καθώς τα τέσσερα κόμματα που συμμετείχαν στις διαβουλεύσεις (το AKP του Ερντογάν, το Ρεπουμπλικανικό CHP, το κουρδικό BHP και το εθνικιστικό MHP) συμφώνησαν μόλις σε 60 άρθρα, λιγότερα από τα μισά δηλαδή του προσχέδιου, μεταθέτοντας τη διαδικασία για το μέλλον.
Η εξασφάλιση των 367 ψήφων που χρειάζεται το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης του Ερντογάν (αυτή τη στιγμή έχει 326 έδρες στο 550 εδρών Κοινοβούλιο) ώστε να πετύχει την αναθεώρηση που ζητά, είναι κάτι που για πρώτη φορά στην ιστορία της σύγχρονης τουρκικής δημοκρατίας, δεν φαντάζει αδύνατο. Και σε περίπτωση που κάτι τέτοιο συμβεί, θα έχουμε για πρώτη φορά τη σαφή αμφισβήτηση του ιδρυτή της τουρκικής δημοκρατίας, του Κεμάλ Ατατούρκ.
Η “Νέα Τουρκία” του Ερντογάν μέσα από την αλλαγή Συντάγματος επιχειρεί να αμφισβητήσει ανοιχτά την ίδια την κεμαλική ανάγνωση του κράτους, την ιδεολογική αμφισβήτηση του θεμελιωτή της τουρκικής δημοκρατίας, με κύριους άξονες την αναθεώρηση της “τουρκικότητας” (πέρα από τα στενά όρια στα οποία την περιόρισε το κοσμικό καθεστώς), των προσωπικών ελευθεριών, αλλά κυρίως αυτό που πολεμούσε όσο τίποτα ο Ατατούρκ. Την ισλαμιστική θρησκεία, η οποία θα αποτελεί βασικό στοιχείο της εθνικής ταυτότητας.
Μένει λοιπόν να δούμε με ποιο τρόπο ο δεύτερος ισχυρότερος πολιτικός στην ιστορία της σύγχρονης Τουρκίας, θα αποδομήσει πολιτικά τον πρώτο ισχυρότερο.
Το 3point magazine είναι ένα οριζόντια δομημένο μέσο που πιστεύει ότι η γνώμη όλων έχει αξία και επιδιώκει την έκφρασή της. Επικροτεί τα σχόλια, την κριτική και την ελεύθερη έκφραση των αναγνωστών του επιδιώκοντας την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Σε μια εποχή όμως που ο διάλογος τείνει να γίνεται με όρους ανθρωποφαγίας και απαξίωσης προς πρόσωπα και θεσμούς, το 3point δεν επιθυμεί να συμμετέχει. Για τον λόγο αυτόν σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού, σεξιστικού περιεχομένου θα σβήνονται χωρίς ειδοποίηση του εκφραστή τους.
Ακόμα, το 3point magazine έχει θέσει εαυτόν απέναντι στο φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, σχόλια ανάλογου περιεχομένου θα έχουν την ίδια μοίρα με τα ανωτέρω, τη γνωριμία τους με το "delete".
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του 3point.