Βαγγέλης Μαρκαντώνης στο 3pointmagazine.gr: Mια έκπληξη που φυλάω στον εαυτό μου

Με αφορμή το πρώτο event του 3pointmagazine.gr, ο Βαγγέλης Μαρκαντώνης μιλά για όσα μας περιμένουν το βράδυ της Κυριακής (25/11) στο Floral και μοιράζεται μαζί μας μερικά από τα… μυστικά του δίσκου «Μην περιμένεις νέα από τον πόλεμο», τον οποίο θα ακούσουμε ζωντανά.

Ακούγοντας κανείς το δίσκο εν έτη 2004, θα έλεγε ότι ήταν “εκτός πραγματικότητας”. Οκτώ χρόνια μετά όμως, φαίνεται ιδιαίτερα επίκαιρος και εύστοχος στιχουργικά. Ποιες ήταν οι ενδείξεις, οι λόγοι που σε έκαναν τότε να εκφράσεις σκέψεις, απόψεις και προβληματισμούς που έρχονταν σε κόντρα με το κυρίαρχο ρεύμα;

Tα τραγούδια αυτού του δίσκου γράφτηκαν μια περίοδο που δεν είχα πολύ καλή επαφή με την καθημερινότητα.  Κοιμόμουν, ξυπνούσα και δεν ήξερα τι μέρα είναι. Υπήρχε τότε στη ζωή μου ένα έλλειμμα αγάπης, μια απουσία στόχου και προορισμού – ήθελα να πιστέψω κάπου και δεν μπορούσα. Ήμουν πιο νέος και με πείραζε αυτό. Τώρα δε με πειράζει πια. Φαντάστηκα τον εαυτό μου κλεισμένο σε ένα σκοτεινό δωμάτιο και τον εαυτό μου έξω από αυτό να προσπαθεί να με βγάλει στο φως. Μέσα από αυτόν το διάλογο βγήκαν οι στίχοι των τραγουδιών. Σ’ εκείνη τη φάση κάποια στιγμή είδα ξανά το “Αυγό του Φιδιού” του Μπέργκμαν και κάποιοι στίχοι μου μπήκαν στο καλούπι της αφηγηματικής γραμμής της ταινίας. Και για να γίνω περισσότερο σαφής, όπως απαιτούν οι εποχές, να σου πω ότι έβλεπα (τολμώ  να το πω) την χυδαία ανάδυση ενός φασιστικού ιδεολογικού προτύπου μέσα από την παντοδυναμία από τη μία του εισαγγελέα Τριανταφυλλόπουλου και από την άλλη του… βουλευτή αστυνόμου Θεοχάρη του “Καλημέρα Ζωή”.

Για να γίνω ακόμα σαφέστερος, ο κόσμος, ο απλός λαός, οι αγανακτισμένοι και οι ιδανικοί αυτόχειρες της εποχής μας (όλοι αυτοί ανάμεσα σε άλλους και όλοι μαζί με το ίδιο μερίδιο ευθύνης), καταργώντας με έναν καρναβαλικό τρόπο κάθε αξία ενός ευνομούμενου δημοκρατικού πολιτεύματος, ακούμπησαν το αίτημά τους για δικαιοσύνη και πρόοδο σε έναν σούπερμαν δημοσιογράφο και σε έναν αμείλικτο εξωσυστημικό μπάτσο. Ο αστυνόμος Θεοχάρης έγινε βουλευτής του ελληνικού κοινοβουλίου (μαζί με τη Σελήνη-Κούρκουλα και τον Κίμωνα-κουλούρι), ανοίγοντας το δρόμο στον χυδαίο και έξυπνο-ανόητο διαφημιστή Καρατζαφέρη και την κουστωδία του με τον βασιλιά καρνάβαλο Άδωνι, που με τη σειρά τους αφού βαφτίστηκαν στην κολυμβήθρα του Σιλωάμ έδωσαν πανηγυρικά τη θέση τους στη Χρυσή Αυγή.

Οι ψηφοφόροι της Χρυσής Αυγής ήταν οι μόνοι που ψήφισαν στις τελευταίες εκλογές με αυστηρά ιδεολογικά κριτήρια και γι’ αυτό πρέπει να αντιμετωπιστούν σε αυτό το πεδίο και όχι ως άνθρωποι που ξεγελάστηκαν. Μη ξεχνάμε ότι το πρώτο τέχνασμα του διαβόλου είναι να λέει πρώτα την αλήθεια. Εκείνοι που τον πιστεύουν, πιστεύουν μια αλήθεια της οποίας το πρόσωπο είναι δυσδιάστατο. Η τρίτη του διάσταση είναι εφιαλτική και είναι καθήκον των πολιτών (όχι των ιδιωτών) να την αναδείξουν. Με λίγα λόγια,  η κατάσταση που ζούμε είναι αργά για να αντιμετωπιστεί. Έχει συντελεστεί πια και τώρα αυτό που πρέπει να συντελεστεί με τη σειρά του είναι όχι η αναίρεση αλλά η αργή και επώδυνη ανατροπή της.  Αν η ερώτηση είναι το αν το είχα δει να έρχεται απαντώ: ναι το είχα δει να έρχεται. Δε θεωρώ όμως ότι αυτό έχει κάποια ιδιαίτερη σημασία.

Επανέρχονται οι ίδιοι προβληματισμοί στο υλικό που δουλεύεις τώρα, σε νέα τραγούδια σου;

Όχι. Δε με ενδιαφέρει να εκφράζω πια αυτό που γνωρίζω αλλά αυτό που δε γνωρίζω. Δε θέλω να εκφράζω τους προβληματισμούς μου αλλά να ανακαλύπτω αυτά που η λογική μου μού κρύβει. Έχω όρεξη να παίζω μουσική και να τραγουδώ.

Θεωρείς ότι ιδέες και από το παρελθόν μπορούν να αποτελέσουν οδηγούς για το παρόν;

Οι ιδέες είναι ίδιες τους τελευταίους αιώνες στον δυτικό πολιτισμό. Είναι ένας κύκλος που η μία του άκρη δαγκώνει την άλλη σαν φίδι. Εξαρτάται από τους φορείς των ιδεών η αξία τους, και φορείς δεν είναι αυτοί που τις διατυπώνουν αλλά αυτοί που τις ακολουθούν

Τι σ’ ενοχλεί περισσότερο;

Το ότι δεν κάνει κρύο το χειμώνα – είναι άδικο. Το καλοκαίρι κάνει ζέστη και μου αρέσει. Το χειμώνα όμως, η ζέστη με ενοχλεί.

Σύμφωνα με παλαιότερες δηλώσεις σου, πρόκειται για τον μοναδικό πολιτικό δίσκο της Ανοιχτής Θάλασσας και τη μοναδική σου δουλειά, όπου καθιστάς εμφανή τη στάση σου και το σκεπτικό σου απέναντι σε όσα συμβαίνουν σε αυτό το επίπεδο. Ακούγοντας κάποιος το άλμπουμ τι θα σ’ ευχαριστούσε να κρατήσει;

Ο δίσκος αυτός έχει για μένα μια μεγάλη συναισθηματική αξία γιατί ήταν μια προσπάθεια να ζήσω αυτό που ένιωθα. Δεν ξέρω ποια είναι η αξία του αλλά με οδήγησε στο να γράψω αργότερα κάποια άλλα τραγούδια που μου αρέσουν πολύ. Αυτά τα τραγούδια θα ήθελα να κρατήσει κάποιος.

“Τα λόγια μας θα πάρουνε τη δύναμη του ανέμου / είναι εύκολο να γίνει η αρχή”. Μετά από τόσα χρόνια βαθειάς ύφεσης, τώρα που έχουμε τόσο ανάγκη την αλλαγή, διατηρείς αυτή την αισιοδοξία; Έχει γίνει η αρχή ή έχουμε ακόμη δρόμο;

Για αρχή δεν ξέρω. Αν θυμάστε στις αρχές του περασμένου καλοκαιριού έγινε ένα μπαράζ δηλώσεων από πολιτικά πρόσωπα και δημοσιογράφους για το τέλος της μεταπολίτευσης. Οδηγούμαστε σε μια πολιτειακή καμπή και αυτό δεν είναι μια αρχή αλλά ένα τέλος. Το προοδευτικό κομμάτι της κοινωνίας βλέπει με συγκίνηση το κύμα αυτοκτονιών, ηρωοποιώντας τους δυστυχισμένους αυτόχειρες, ενώ η ακροδεξιά φτιάχνει νέους μύθους μέσα από την αλαζονική αυτοκατάφαση των οπαδών της.  Έχουμε ακόμα πολύ δρόμο για την αρχή. Τα βήματα για να περπατηθεί αυτός ο δρόμος είναι οι πολιτικές θέσεις.

Βρισκόμαστε σε εποχή “μεσοπολέμου” τελικά;

Ναι.

 Πρόκειται για ένα δίσκο, όπου η νότα του τελευταίου κομματιού πιάνει τη νότα που ακολουθεί.  Η συνοχή αυτή υπάρχει σε νοηματικό επίπεδο; Και αν ναι πώς εξελίσσεται από τραγούδι σε τραγούδι;

Η αρχική πρόθεση ήταν να γίνει ένα concept άλμπουμ με αρχή, μέση και τέλος. Στιχουργικά προσπάθησα να εναλλάσσονται το πρώτο με το δεύτερο ενικό πρόσωπο από το ένα τραγούδι στο άλλο, ώστε να προκύπτει ένας διάλογος. Απευθύνθηκα στον Βαγγέλη Ζήση (Warehouse) για να δώσει μια ηχητική ομοιογένεια στο υλικό και επί τη ευκαιρία να τον ευχαριστήσω για τη δουλειά που έκανε και για το ότι υπήρξε για μένα πρότυπο συνεργάτη. H απάντηση στην ερώτησή σας είναι η ακρόαση του δίσκου από την αρχή ως το τέλος ως μια ενότητα.

Το 2004 αποτελεί μια χρονιά-σταθμό για τη χώρα. Συμβολίζει την τελευταία περίοδο της πλαστικής ευημερίας, είναι η χρονιά διοργάνωσης των Ολυμπιακών Αγώνων, οι φωνές που διαφοροποιούνται είναι λιγοστές. Τότε ο κόσμος έμοιαζε να έχει μεθύσει με το νέκταρ μιας πρόσκαιρης όπως αποδείχτηκε ευτυχίας. Δεν κοίταζε γύρω του. Πλέον είναι μέρος του προβλήματος. Θεωρείς πως η ματιά του απέναντι στα όσα συμβαίνουν έχει αλλάξει; Ή ψάχνει να βρει τον παλιό τρόπο ζωής, εκείνο που τον οδήγησε ουσιαστικά στο τώρα;

Δεν ξέρω και δε θα μπορούσα να ξέρω.  Είμαι βέβαιος ότι είμαστε μέρος ενός πειράματος, αν και με απωθεί η όποια συνωμοσιολογία. Είμαστε μια ευρωπαϊκή χώρα με πολύ “κοντή” ευρωπαϊκή ιστορία. Είναι μάλλον “λογικό” να μας χρησιμοποιούν ως πεδίο διαμόρφωσης και ανάπτυξης ακραίων ιδεολογιών και κοινωνικών αντιπαραθέσεων. Ο πολιτικός λόγος μόνο σωστά και υπεύθυνα εκπεφρασμένος μπορεί να μας οδηγήσει μακριά από τον γκρεμό της ακροδεξιάς “λύσης” και της χομπίστικης αριστεράς. Το τηλεοπτικό χαστούκι και το σπάσιμο των πάγκων στα πανηγύρια ανοίγουν μια διαλεκτική η οποία οφείλει να προωθηθεί σε πρώτο πλάνο και στα σοβαρά από το προοδευτικό κομμάτι της κοινωνίας, και όχι να αντιμετωπιστεί ως γάγγραινα που πρέπει να καθαριστεί.

Η δική σου ματιά απέναντι στο δίσκο έχει αλλάξει; Τι να περιμένουμε στο πρώτο event;

Έχω αλλάξει ως μουσικός, καθώς έπαιζα μπάσο και τώρα παίζω κιθάρα. Με τον Βίκτωρα Κουλουμπή στο μπάσο και τον Θάνο Μιχαηλίδη στα τύμπανα θα προβάρουμε ζωντανά τον δίσκο στο Floral. Για μένα είναι μια έκπληξη που φυλάω στον εαυτό μου. Θα το κάνω με πολύ κέφι και ελπίζω να είναι μια καλή βραδιά και για το 3point- και επί τη ευκαιρία να σας ευχαριστήσω για την πρόσκληση και τη δυνατότητα που μου δίνετε να επαναδιαπραγματευτώ αυτό το, κατά τα άλλα, συντελεσμένο καλλιτεχνικό μου παρελθόν. Θα παίξουμε με τον Βίκτωρα και τον Θάνο όλα τα τραγούδια του δίσκου, προκαλώντας το κοινό να ευχαριστηθεί μαζί μας αυτό το κυριακάτικο jam.

Συνέντευξη στους Μαρία Πακτίτη, Θέμο “Απίκο” Ρίζο και Κώστα Παπαντωνίου.