Εδώ και τουλάχιστον μία δεκαετία, η Κύπρος και ιδιαίτερα η Λευκωσία και οι γύρω περιοχές έχουν καταστεί ένα διεθνές κέντρο εξαγωγής και εισαγωγής – σε κάθε περίπτωση ανταλλαγής- μουσικής τεχνοτροπίας, δεξιοτεχνίας και ταλέντου. Από τη μία η επιστροφή σπουδαίων μουσικών από το εξωτερικό και από την άλλη η εντόπια ανανέωση της παραδοσιακής μουσικής μακριά από φολκλορικά ολισθήματα, αποτελούν αλληλεπιδρώντες παράγοντες που έβαλαν την Κύπρο για τα καλά στο χάρτη της τροπικής (modal), world, ethnic και «μεσογειακής» μουσικής. Ο Βασίλης Φιλίππου και ο πρώτος του δίσκος, «Ο Ήλιος της Αυκής», ανήκουν σε αυτό το ρεύμα.
Ο Φιλίππου, παρά το σχετικά νερό της ηλικίας του (γεν. το 1991) επιδεικνύει τέτοια δημιουργική ωριμότητα και ένα τέτοιο συνθετικό ξάφνιασμα που θέτει ακόμα και σε έναν ακροατή που τον ακολουθεί και τον γνωρίζει -όπως ο γράφων- μία συνθήκη tabula rasa. Ο ήχος τους βυθίζεται και ξαναβγαίνει στην επιφάνεια των νερών, υπέργειων και υπόγειων, που ενώνουν την μουσική ενός χώρου που ποτέ δεν θα καταφέρει το λογικό να οριοθετήσει. Η μουσική του Βασίλη Φιλίππου, τελικά ξεφεύγει από τις έως τώρα κατά τα άλλα χρήσιμες κατηγοριοποιήσεις: δεν είναι ούτε «μεσογειακή», ούτε «τροπική» (αυτό θα υποβίβαζε το δημιουργικό του κατόρθωμά σε τεχνικό και μόνο), ούτε κυπριακή, ούτε ethnic, ούτε world. Είναι ένα ιδίωμα που προσωπικά δεν μπορώ να κατατάξω πουθενά. Τόσο πρωτότυπο όσο και το περίτεχνο cover του. Ένα αυθεντικό άκουσμα του οποίου τα στοιχεία και τις εκλυόμενες εντυπώσεις προσπαθώ να καταγράψω παρακάτω:
Αύρα Ι: αναπάντεχο ξεκίνημα αν μη τι άλλο – τουλάχιστον για όσους γνώριζαν τις ‘’μανιέρες’’ του Βασίλη Φιλίππου. Μια απλωμένη οροσειρά απ’ όπου οι πρώτες ηλιακτίδες ακτινογραφούν συναισθήματα από μιαν αυγή χωρίς σύνορα. Από κάποιο φιορδ της Νορβηγίας έως τον Ψηλορείτη και από το όρος Άτλας στο Μαρόκο μέχρι τον Πενταδάκτυλο. Δεν μου συμβαίνει συχνά να βάζω στο repeat το πρώτο κομμάτι ενός νέου δίσκου κατά την πρώτη ακρόαση.
Η ήλιος της αυκής: μια μαγική ενορχήστρωση με μια στιβαρή οικονομία. Κάθε όργανο περιμένει σαν να έχει πάρει σειρά. Κανένας μουσικός δεν παραπονιέται γιατί όλοι θα μπουν εκεί και όταν πρέπει. Και αυτή η προσευχή στον ηλιάτορα να φέρει πίσω το ανήλιαγο αντικείμενο του πόθου δεν σηκώνει εξυπνάδες. Τα σόλο του Μιχάλη Κουλουμή (βιολί) και Meir Gassenbauer (νέυ) σαν βελόνες τρυπούν προσεκτικά τα επί μέρους οράματα και τα κάνουν μια αρμαθιά. Σοφές υπογραμμίσεις από το κοντραμπάσο (Μιχάλης Μέσσιος). Οι ήχοι δημιουργούν μια πηγή. Από μέσα ξεπηδά το πρώτο και αυθεντικό τραγούδισμα από τον Βασίλη Φιλίππου στην φυσική του γλώσσα (κυπριακή διάλεκτος). Μακράν το αριστούργημα του δίσκου.
Όμορφη μουζουρού: πολυεπίπεδη συνάντηση του σκυθικού και λεβαντίνικου χρώματος. Μαύρη Θάλασσα και Λίβανος σε ένα ορμητικό χείμαρρο που σταματά χορευτικά σε κάθε στίχο-βράχο για να αναζητήσει την συνέχεια της ρότας του. Η φωνή του Φιλίππου δικαιολογεί αυτό που εδώ και κάποια χρόνια οι συνάδελφοί του προσπαθούν να επαναλαμβάνουν μέσα από δελτία τύπου και οπισθόφυλλα δίσκων: η φωνή είναι όργανο. Και ο Φιλίππου, που το έχει καταλάβει βαθιά, δεν την επιβάλλει στην τιτάνια ομάδα των μουσικών που συγκέντρωσε. Κοσμικό το αυτόνομο ενδιάμεσο σόλο των κρουστών.
Ελιά: πρωτότυπος ορχηστρικός τρόπος (μακάμ) με βασικό στοιχείο τον σεβασμό και τον αυτοσεβασμό του Βασίλη Φιλίππου. Χωρίς μιμητισμούς και υπερβολές (πόσοι δεν φαντασιώθηκαν να γίνουν Ross Daly με έναν δίσκο;). Ο Γιάννης Κουτής, ήδη καταξιωμένος μάστορας της τροπικής μουσικής, χαρίζει ένα γενναιόδωρο ουτιστικό σόλο πάνω σε ένα ρυθμικό ρεύμα άμπωτης και παλίρροιας. Νιώθω ότι με αυτό το κομμάτι ο Φιλίππου θέλησε να ευχαριστήσει τους μουσικούς του δίσκου. Μία σύνθεση που σηματοδοτεί την φυσική ευγένεια του Βασίλη. Το μόνο ίσως στοιχείο που θα μπορούσε να ελεγχθεί καλύτερα είναι η διάρκεια (8.04). Η σύνθεση τα έχει πει όλα maximum μέχρι το 6’.
Λίγα λόγια για σένα: η κοινή ελληνική που επιλέγει ο δημιουργός σε αυτό το κομμάτι συμπλέει με μια πιο ηπειρωτική, στεριανή σύνθεση. Τεχνική λεπτομέρεια που ωστόσο έχει, νομίζω, τη σημασία της: ηχοληπτικά, ενώ η φωνή και η στιχουργία προορίζονται να δεσπόζουν, μένουν κάπως πίσω, μέσα σε ένα μπάσο νέφος. Διακριτικότατος και μέχρι εκεί που χρειάζεται ο αμανές του Φιλίππου με τον οποίο το κομμάτι σβήνει σαν υπόσχεση.
Το γράμμα: όσοι έχουν συμπράξει με τον Efrén López αλλά και οι φανατικοί του οπαδοί (και είναι πολλοί σε όλη την υφήλιο) γνωρίζουν ότι ο Ισπανός πολυοργανίστας ξέρει να χαράζει εκείνη την μικρή αμυχή που μπολιάζει το δέντρο του κομματιού με μια ξεχωριστή γοητεία. Ευφυής η τοποθέτησή του στην εμπροσθοφυλακή αυτού του έμμετρου παραμυθιού με το κοπούζ του. Ονειρική ιστόρηση σε μια κρυστάλλινη κυπριακή διάλεκτο.
Απέναντι του ποταμού: ο παραμυθιακός κύκλος συνεχίζεται με μια ακόμα μουσική ιστορία για όσους δεν χόρτασαν αλήθεια από «Το γράμμα». Χωμάτινη, υλική κατάθεση – τα πεζά «τσιαττιστά» συμβάλλουν ακόμα περισσότερο- και ένα ακόμα ενορχηστρωτικό επίτευγμα.
Καημός: εκλεκτικές βυζαντινές γραμμές με μια μπασογραμμή σε ρόλο ιχνηλάτη. Ανατρεπτική και καινοτόμα, τολμώ να πω, συνθετική αντίληψη. Η φωνή ακολουθεί δικό της δρόμο όπου χάνει και ξαναβρίσκει με γαλαξιακή αρμονικότητα του ομοτράπεζους μουσικούς. Ο βιρτουόζος της λύρας Ζαχαρίας Σπυριδάκης είναι ο ιδανικός τιμονιέρης σε τέτοιες καταστάσεις. Ένας νεο-ψαλμός που μπορεί -και αξίζει- να φέρει νέους ακροατές στο μουσικό στερέωμα που ανήκει ο Φιλίππου. Αν ο δίσκος δεν είχε τον υφιστάμενο τίτλο, το κομμάτι αυτό θα μπορούσε επίσης να τον προσφέρει.
Αύρα ΙΙ-Αμφιλύκη: μου φαίνεται ότι το κλείσιμο του δίσκου επιβεβαιώνει όσα ακριβώς περίμενα από έναν μουσικό που γνωρίζω συμπράττοντας μαζί του μουσικά στο παρελθόν. Η αριστοτελική του αντίληψη (δέσιμο, κορύφωση, λύση) για το μουσικό φαινόμενο είναι σταθερός του οδοδείκτης. Ακόμα και το bonus «Αμφιλύκη», ενώ εντάσσεται στο ίδιο track, περιμένει υπομονετικά και χωρίζεται χαρακτηριστικά από την «Αύρα ΙΙ». Το σόλο του Κουτή μού θυμίζει τους απόμακρους ήχους που συνεχίζεις να ακούς απομακρυνόμενος από μια θερινή μουσική σύναξη την ώρα ακριβώς που ο ήλιος της αυγής σου θυμίζει πόσο απλή μπορεί να είναι η ζωή, η μουσική κι η ομορφιά.
*Βίντεο: https://www.youtube.com/watch?v=_qZAiQL2Xnw&ab_channel=VassilisPhilippou
*Επικοινωνία (για παραγγελίες και συνεισφορές): vassilis.ph@gmail.com / +35799289535
Το 3point magazine είναι ένα οριζόντια δομημένο μέσο που πιστεύει ότι η γνώμη όλων έχει αξία και επιδιώκει την έκφρασή της. Επικροτεί τα σχόλια, την κριτική και την ελεύθερη έκφραση των αναγνωστών του επιδιώκοντας την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Σε μια εποχή όμως που ο διάλογος τείνει να γίνεται με όρους ανθρωποφαγίας και απαξίωσης προς πρόσωπα και θεσμούς, το 3point δεν επιθυμεί να συμμετέχει. Για τον λόγο αυτόν σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού, σεξιστικού περιεχομένου θα σβήνονται χωρίς ειδοποίηση του εκφραστή τους.
Ακόμα, το 3point magazine έχει θέσει εαυτόν απέναντι στο φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, σχόλια ανάλογου περιεχομένου θα έχουν την ίδια μοίρα με τα ανωτέρω, τη γνωριμία τους με το "delete".
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του 3point.