Στο κέντρο της Αθήνας υπάρχει ένα ποτάμι.

Δεν κατάφερε να το σκεπάσει ούτε κάποια θηριώδης πολυκατοικία, ούτε η άσφαλτος. Αντίθετα, τις σκέπασε αυτό.

Στις όχθες του συναντιούνται εδώ και δεκαετίες άνθρωποι και άνθρωποι. Μικρότεροι και μεγαλύτεροι που καταφέρνουν και βλέπουν την ομορφιά στην πόλη, όπου αυτή υπάρχει. Άνθρωποι που δεν έχουν ξεχάσει να αγαπούν την άμεση επαφή με τους άλλους, την απτή και αληθινή επαφή με τα πράγματα.

Το ποτάμι περνά συχνά απαρατήρητο. Η φασαρία της πόλης, η έντονη πεποίθηση ότι δεν υπάρχει ποτάμι στο κέντρο της Αθήνας, αποτελούν μάλλον τους λόγους που αυτό συμβαίνει. Όμως είναι εκεί, δίπλα στα γοργά σου βήματα και τα αγχωμένα κορναρίσματα. Ανάμεσα σε γραφεία, ταχυφαγεία και πάρκινγκ που αντικατέστησαν νεοκλασικά. Είναι η γαλήνη μέσα στη βουή. Η ζωή που χάνεις μέσα στη ζωή που ξοδεύεις.

Ο λόγος για το βιβλιοπωλείο του Αλφειού. Πηγάζει από την Αρκαδία και τα νερά του φτάνουν στην Χαριλάου Τρικούπη.

Το επισκεφθήκαμε και ο Κώστας Αναστόπουλος, συνεχιστής μιας παράδοσης που ξεκίνησε ο πατέρας του, λάτρης του βιβλίου και εκδότης, μας διηγήθηκε την ιστορία του σελίδα – σελίδα.

Συνέντευξη: Κώστας Παπαντωνίου & Ηλέκτρα Χατζηκάλφα
Φωτογραφίες: Παναγιώτης Μπιζούτης

Σελίδα 1..

“Ο πατέρας μου, η αρχή”

Ο Αλφειός υπάρχει από το 1963. Ξεκίνησε από τον πατέρα μου, ο οποίος δούλευε ως πλασιέ βιβλίων. Ήταν ένα πολύ συνηθισμένο επάγγελμα εκείνα τα χρόνια για όσους είχαν περάσει από εξορίες και φυλακές.

Το βιβλίο είχε μεγάλη άνοδο εκείνα τα χρόνια. Υπήρχαν πολλές εκδόσεις οι περισσότερες από τις οποίες ήταν φροντισμένες από ανθρώπους που ανήκαν στην Αριστερά. Ο πατέρας μου ξεκίνησε ως πλασιέ και στην πορεία άρχισε να εκδίδει λίγα βιβλία. Άλλαξε πολλά στέκια, κυνηγήθηκε μες τη Δικτατορία και κατέληξε το 1982 να νοικιάσει αυτόν το χώρο τον οποίο τον έχουμε ακόμα στη Χαριλάου Τρικούπη, στο νούμερο 22.

Ο πατέρας μου είχε βρεθεί στη δίνη του Εμφυλίου, όπως συχνά λέγεται, σαν στρατευμένος αλλά άοπλος αντάρτης. Είχε καλή κατάληξη με την έννοια ότι το μόνο που πέρασε σε σχέση με πολλούς άλλους ήταν να κάνει το φανταρικό του στη Μακρόνησο. Όπως και χιλιάδες άλλοι αριστεροί φαντάροι που έκαναν τη θητεία τους στη Μακρόνησο.

Ο παππούς μου, που δεν τον έχω γνωρίσει, ήταν μορφωμένος άνθρωπος, αριστερός και με συμμετοχή στο ΕΑΜ. Δεν ήταν κάποιος λόγιος, αλλά είχε κάποια σχέση με το βιβλίο. Για τα δεδομένα της υπαίθρου τα χρόνια εκείνα, η μόρφωσή του ήταν αρκετά καλή από ό,τι ξέρω.

Σελίδα 2..

Ο χώρος

Είμαστε όπως μπαίνεις δεξιά στην είσοδο της πολυκατοικίας. Με τον καιρό, όταν μπήκα κανονικά στην επιχείρηση, νοικιάσαμε άλλους δύο χώρους, αυτόν που καθόμαστε τώρα (σ.σ. ημιόροφος, που είναι αποθήκη με βιβλία) και τον απέναντι (από τον δεξιά χώρο στο ισόγειο), που πριν ήταν καφενείο.

Εγώ βρίσκομαι εδώ μόνιμα από το 2000 ενώ για πολλά χρόνια πριν ασχολούμουν κατά κάποιο τρόπο επικουρικά στον πατέρα μου. Και έτσι μπήκα σιγά σιγά στη δουλειά…

Ο Αλφειός είναι χώρος συνάντησης και αυθόρμητης επικοινωνίας. Κάτι που τόσο σπανίζει στην πόλη μας. Έτσι αποφάσισαν να πάρουν και το παλιό καφενείο της στοάς, όπου εκτός από βιβλία έχει και τρία τραπέζια για ανάγνωση

Σελίδα 3..

Πολιτικά βιβλία και Αριστερά

Ο πατέρας μου εξέδιδε βιβλία που είχαν να κάνουν με την ιστορία του αντάρτικου και της αντίστασης στην Ελλάδα κατά τη δεκαετία 1940-’50. Συνεχίζουμε και εμείς να τα εκδίδουμε, η δεύτερη γενιά. Είχε εκδώσει επίσης και θεωρητικά πολιτικά βιβλία της Αριστεράς, κυρίως του κομμουνιστικού ρεύματος, όπως το ονομάζουμε. Όμως, δεν ήταν αυτό που καθόρισε την ταυτότητά μας. Με την έννοια ότι ήμασταν ανοιχτοί σε πολλές ιδέες, σε πολλές τάσεις του χώρου της Αριστεράς και έχουμε φιλοξενήσει κι’ εκδώσει πάρα πολλά βιβλία. Νομίζω ότι έχουμε επεκτείνει ακόμη περισσότερο την ευρύτητά μας.

Σελίδα 4..

Σημείο συνάντησης

Οι γενιές αλλάζουν, αλλά οι άνθρωποι συνεχίζουν να έρχονται στο βιβλιοπωλείο. Βρίσκουν ένα στέκι να συζητάνε, να ανταλλάσσουν ιδέες, να διαπληκτίζονται πολλές φορές για τις ιδέες τους, ναι…

Δεν μπορώ να πω ότι συμβαίνει λιγότερο τα τελευταία χρόνια. Ναι μεν ο κόσμος που διαβάζει βιβλία μειώνεται, αλλά η διάθεση για επικοινωνία δεν έχει μειωθεί. Ανεξάρτητα αν είναι μόνιμοι πελάτες ή αν είναι φίλοι που περνάνε από εδώ για να πούνε μια κουβέντα, να συναντηθούμε και τα λοιπά. Νομίζω ότι αυτό είναι ίδιον των μικρών βιβλιοπωλείων που ευτυχώς υπάρχουν αρκετά ακόμη στην Αθήνα και παραμένουν φιλόξενα.

Σελίδα 5..

“Πού βρίσκουμε τα βιβλία”

Τα τελευταία χρόνια, το λέω με κάποια στεναχώρια αυτό, έχουν αυξηθεί οι άνθρωποι που πουλούν βιβλία επειδή έχουν ανάγκη. Αυτό αυξάνει και τις πηγές μας για να βρούμε βιβλία. Παλαιότερα και εγώ, όπως και πολλοί άλλοι συνάδελφοι, κατεβαίναμε περισσότερο στο Μοναστηράκι και βρίσκαμε εκεί βιβλία, έτσι ώστε να εμπλουτίσουμε τη βιβλιοθήκη μας.

Συμβαίνει συχνά πλέον οι απόγονοι να πουλούν τη βιβλιοθήκη που κληρονομούν γιατί δεν ξέρουν τι να την κάνουν και δεν έχουν ενδιαφέρον για τα βιβλία του πατέρα, του παππού, του θείου. Οπότε, μπορεί να τύχει να πάρω μια ολόκληρη βιβλιοθήκη, η οποία και ενίοτε είναι πολύ καλή.

Σελίδα 6..

Η διαδικασία

Ο άνθρωπος που ενδιαφέρεται να πουλήσει σου ζητάει να τα πάρεις όλα. Το οποίο εμένα μου φαίνεται λογικό για κάποιον που θέλει π.χ. να αδειάσει ένα σπίτι. Κατά τ’ άλλα όμως επειδή υπάρχει τεράστιο πρόβλημα χώρου, τα κριτήρια της διαλογής έχουν γίνει πιο αυστηρά από εμάς, όταν υπάρχει αυτή η δυνατότητα φυσικά.

Θέλουμε βιβλία που είναι σε καλή κατάσταση, με καλό περιεχόμενο και καλή μετάφραση. Εστιάζουμε σε συγκεκριμένα είδη. Από την άλλη προσπαθούμε να έχουμε όσες περισσότερες κατηγορίες γίνεται. Εστιάζουμε αρκετά στην ιστορία, στην πολιτική, στις μαρτυρίες, στις ιδέες, στα δοκίμια, στη φιλοσοφία, στην καλή λογοτεχνία, κλασική κυρίως.

Σελίδα 7.. 

Το όνομα

Η καταγωγή μας είναι από τα μέρη του Αλφειού, συγκεκριμένα από το Πλουτοχώρι Σκιλλουντίας, ένα μικρό χωριό, που καταστράφηκε στην πορεία, πολύ κοντά στον Αλφειό ποταμό. Μας αρέσει αυτό το όνομα, έχουμε κάνει και το σλόγκαν: «Ένα ποτάμι στο κέντρο της πόλης». Έτσι κάνουμε διάφορους συνειρμούς του τι μπορεί να σημαίνει ένα ποτάμι στην πόλη.

Σελίδα 8..

Ιστορίες από συζητήσεις

Έχουν περάσει από το βιβλιοπωλείο άνθρωποι από όλα τα ιδεολογικά ρεύματα, όχι μόνο της Αριστεράς, αλλά και της Δεξιάς και του Κέντρου. Θυμάμαι κάτι, δεν μου είναι τόσο ευχάριστο, αλλά μου έχει χαραχτεί ως κάτι πολύ ιδιαίτερο. Είχα έναν πελάτη, τον κυρ-Αλέξανδρο, ο οποίος τώρα αν ζει, γιατί έχω πολλά χρόνια να τον δω, πρέπει να είναι γύρω στα 90. Ήταν ένας πολύ μοντέρνος άνθρωπος για τα δεδομένα της ηλικίας του, ερχόταν και διάβαζε αστυνομικά μυθιστορηματάκια, αλλά ταυτόχρονα πιάναμε κουβέντα και μιλούσαμε για τη μουσική. Θυμάμαι ότι είχε ακούσει τότε τραγούδια του Manu Chao και του άρεσαν. Του είχα υποσχεθεί να του δώσω την κασέτα, αλλά τελικά «χάθηκε», δεν τον ξαναείδα, δεν την πήρε ποτέ την κασέτα… Μου είχε διηγηθεί μια ιστορία από τα χρόνια του Εμφυλίου που έκανε το φανταρικό του κάπου στη Θεσσαλία.

Τότε μέχρι το ’49, γινόντουσαν εκτελέσεις των Αριστερών και στον στρατό τον είχαν βάλει να εκτελέσει στο απόσπασμα. Εκείνος όμως δεν μπορούσε να το κάνει. Για καλή του τύχη, είχε ένα θείο στρατηγό τον οποίο παρακάλεσε να τον βγάλει από το πόστο. Ήξερε βέβαια ότι κάποιος άλλος θα βρεθεί να κάνει αυτή τη δουλειά, ο ίδιος όμως δεν ήθελε…

Έχω ακούσει πολλές ακόμη ιστορίες, πραγματικά πολλές και ιδιαίτερες. Κάποια στιγμή θα ήθελα να κάτσω να τις καταγράψω και να τις συγκεντρώσω στο χαρτί.

Αυτό που κατάλαβα στην πορεία είναι ότι παράλληλα με το να προσφέρεις -κατά κάποιο τρόπο- μόρφωση στους ανθρώπους με τα βιβλία που διαθέτεις, είναι ότι μορφώνεσαι και εσύ ο ίδιος.

Δεν συμβαίνει με όλους τους χώρους και με όλα τα βιβλιοπωλεία. Είναι αλήθεια ότι παρατηρώ τα τελευταία χρόνια στο χώρο του βιβλίου να βρίσκονται άνθρωποι που είναι άσχετοι με το βιβλίο. Το βιβλίο γι’ αυτούς είναι καθαρά εμπόρευμα και μόνο, όχι ότι για εμάς δεν είναι, αλλά δεν είναι μόνο αυτό.

Το πιο παλιό βιβλίο στον Αλφειό είναι ένα ωρολόγιο, δηλαδή ένα εκκλησιαστικό βιβλίο του 1770.

Σελίδα 9..

 Η σχέση με τα άλλα βιβλιοπωλεία

Υπάρχει θετική τριβή και είναι πολύ ωραίο. Υπάρχει ανταλλαγή, αλληλοβοήθεια, σεβασμός, κατανόηση και μετάδοση των γνώσεων από τους παλιότερους ή από τους πιο μορφωμένους ή τους πιο δραστήριους προς άλλους που είναι π.χ. νέοι στο επάγγελμα.

Με χαρά έχουμε δει ότι έχουν αυξηθεί τα παλαιοβιβλιοπωλεία τα τελευταία χρόνια εδώ στην περιοχή. Κάτι που σαν κουλτούρα άργησε να έρθει στην Ελλάδα. Από τις αρχές του 20ου αιώνα είδαμε στην Ευρώπη να υπάρχουν παλαιοβιβλιοπωλεία τα οποία μπορούσαν να προσφέρουν παλιά βιβλία αλλά κυρίως βιβλία μεταχειρισμένα σε πολύ καλύτερες τιμές. Τώρα στην κρίση, αυτό το πράγμα έχει γίνει πλέον ανάγκη για πάρα πολύ κόσμο. Οπότε και με αυτή την αφορμή είναι καλό που υπάρχουν πολλά παλαιοβιβλιοπωλεία στην ευρύτερη περιοχή.

Σελίδα 10..

Το πλεονέκτημα του βιβλίου σε σχέση με το ίντερνετ

Έχει μπει και σε μας ο πειρασμός να φτιάξουμε e–book. Προς το παρόν -και νομίζω για αρκετά χρόνια- το αποκλείουμε! Είμαστε πολύ υπέρ του χαρτιού. Το βιβλίο το έχεις μπροστά σου, δεν κουράζονται τα μάτια σου, μπορείς εύκολα να το ανοίξεις, να το έχεις δίπλα σου στο κρεβάτι, στον καναπέ, στο γραφείο. Μπορείς να το πάρεις στο χωράφι σου, στην παραλία, οπουδήποτε! Θα μου πεις το ίδιο πράγμα ίσως να γίνεται και με το tablet. Δεν είναι όμως το ίδιο πράγμα και δεν θα είναι ποτέ. Είναι κάτι πολύ πιο επιπόλαιο, πιο εφήμερο, πιο ψυχρό και πιο αέρινο το κείμενο στο ίντερνετ, με την έννοια του ότι μπορεί να χαθεί πολύ εύκολα. Το βιβλίο είναι πάντα βιβλίο.

Δεν ξέρω ποια θα είναι η πορεία των βιβλίων τα επόμενα χρόνια. Προς το παρόν βλέπω να αντιστέκονται πολύ καλά παγκοσμίως. Νομίζω ότι ο κόσμος ακόμα αγαπάει και στηρίζει το βιβλίο.

Σελίδα 11..

Οι εκδόσεις του Αλφειού

Σκοπεύουμε να συνεχίσουμε μια σειρά βιβλίων που έχουν να κάνουν με μαρτυρίες, κυρίως για τις δεκαετίες 1940 και 1950. Παραδοσιακά έχουμε βγάλει αρκετά τέτοια βιβλία, απλά τώρα τα κάνουμε κάπως πιο επίσημα και με καλύτερη επιμέλεια. Θα ’ναι πολύ ωραία κείμενα, είτε με μαρτυρίες ανθρώπων από καταγραφές σε ημερολόγια εκείνης της εποχής, είτε ανθρώπων που είναι ακόμη εν ζωή και αφηγούνται τώρα όσα πέρασαν. Ταυτόχρονα, οργανώνουμε να βγάλουμε κι’ άλλα βιβλία, δοκίμια, ποίηση, μεταφρασμένη λογοτεχνία. Όλα αυτά σιγά – σιγά όμως, όσο το επιτρέπουν οι εποχές και τα οικονομικά μας.

Υπάρχει μια ωραία ιστορία που πρόκειται να εκδοθεί. Μια μετάφραση ενός βιβλίου που είναι γραμμένο στα γερμανικά. Ο συγγραφέας είναι αυστριακός και κατόπιν προτροπής ενός φίλου μηχανικού που είχε ταξιδέψει στην Αυστρία και το είχε ανακαλύψει το προχωράμε. Αφορά την ιστορία μιας πόλης και συγκεκριμένα μιας σφαγής που έγινε στην πόλη Στάιν, στην Αυστρία, όπου το 1945 είχαν βρεθεί και έλληνες πολιτικοί κρατούμενοι. Πρόκειται για μια πτυχή της ευρωπαϊκής ιστορίας που είναι άγνωστη στην Ελλάδα. Μάλιστα ένας δρόμος της πόλης αυτής στην Αυστρία πήρε το όνομα Έλληνα πολιτικού κρατούμενου που διασώθηκε από θαύμα.

Σελίδα 12..

Τα παιδιά μου

Θα τους προτείνω κάποια αναγνώσματα έμμεσα όμως, όχι επιτακτικά. Θα ήθελα να μη ξεχνάνε την κλασσική λογοτεχνία και τα παιδικά και τα κλασσικά μεγάλα έργα, που φαντάζουν σε πολλούς σήμερα δύσκολα, μεγάλα και ογκώδη. Να κοιτάξουν επίσης φιλοσοφικά έργα, την αρχαία ελληνική γραμματεία, τον Όμηρο. Βλέπω ότι η ζήτησή τους γι’ αυτά και από τους νέους ανθρώπους, ανθρώπους που θέλουν να μορφωθούν, παρότι είναι εκτός της μόδας, είναι αμείωτη. Αυτό με χαροποιεί πάρα πολύ.

Θα ήθελα να συνεχίσουν τα παιδιά μου το επάγγελμα.

Παρατηρώ ότι σε σχέση με το εξωτερικό, στην Ελλάδα η κληρονομικότητα στον επαγγελιματικό τομέα δεν έχει εκλείψει. Επιχειρήσεις περνούν από γενιά σε γενιά και ειδικά στις δουλειές που έχουν μεράκι μέσα τους.

Info Point

Ο Αλφειός βρίσκεται στην οδό Χαριλάου Τρικούπη 22

Η ιστοσελίδα του είναι alfeiosbooks.com 

Κι εδώ θα βρεις το βιβλιοπωλείο στο facebook