«Υψώνω τη γροθιά μου κάθε μέρα εδώ και 50 χρόνια»

«Υψώνω τη γροθιά μου κάθε μέρα εδώ και 50 χρόνια» δηλώνει ο John Carlos στον δημοσιογράφο Dave Zirin, σε συνέντευξη που δημοσιεύεται στο αμερικανικό περιοδικό Nation, 50 χρόνια μετά την διαμαρτυρία στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Μεξικού.

Ήταν 16 Οκτωβρίου του 1968 όταν οι Αφροαμερικανοί σπρίντερ Tommie Smith και John Carlos σήκωσαν τις γροθιές τους φορώντας τα μαύρα γάντια-σύμβολο των Μαύρων Πανθήρων κατά τη διάρκεια της ανάκρουσης του αμερικανικού εθνικού ύμνου στην απονομή των μεταλλίων τους στα 200μ. 50 χρόνια μετά ο John Carlos εξακολουθεί να πιστεύει στη δύναμη της αντίστασης.

Έχουν περάσει 50 χρόνια. Αφού ταξιδέψατε αυτόν τον χρόνο, πως ήταν η ανταπόκριση;

Ήταν συντριπτικά θετικό. Στις συζητήσεις μου προσπαθώ να σπρώξω τους ανθρώπους να γίνουν ενεργοί στη διαδικασία του να είσαι ανθρώπινο όν σε αυτή την κοινωνία. Έχω χρησιμοποιήσει αυτήν την επετειακή στιγμή όχι μόνο για να μιλήσω για το παρελθόν, αλλά για να προσπαθήσω να προετοιμάσω τους ανθρώπους για το παρόν και το μέλλον. Αλλά αυτός ήταν και ο σκόπος όλα αυτά τα τελευταία 50 χρόνια. Προσπαθούσα να κάνω τους ανθρώπους να συνειδητοποιησούν ότι σήκωνα τη γροθιά μου κάθε μέρα για 50 χρόνια. Αλλά δεν μπορώ να το κάνω μόνος μου. Έχω προτρέψει κάθε ακροατήριο να επιταχύνει και να αναλάβει την πρωτοβουλία να κάνει αλλαγές μέσα στην κοινωνία. Κάντε το για την επόμενη γενιά. Πρέπει να είστε πρόθυμοι να εγκαταλείψετε τη ζωή σας για να κάνετε μια ζωή γι’ αυτούς. Και είναι δική σας ευθύνη ως ενήλικες να φτιάξετε μια καλύτερη ζωή για τους επόμενους που έρχονται. Έτσι, ενθαρρύνω τους ανθρώπους – φέτος και για 50 χρόνια τώρα – να αδράξουν τη μέρα και να αφήσουν τους φόβους τους στην άκρη.

-Μπορούσατε ποτέ να φανταστείτε, πριν από 50 χρόνια, όταν φεύγατε από το Μεξικό εν μέσω γιουχαισμάτων και επιθέσεις των ΜΜΕ ότι θα είχατε αυτού του ειδους την ανταπόκριση το 2018;

Τζον Κάρλος: Ήξερα ότι θα ερχόταν. Δεν είχα καμία αμφιβολία ότι ερχόταν. Όταν σοκάρεις κάποιον, όπως κάναμε εμείς σε αυτό το βάθρο, εισέρχεται σε μια κατάσταση πανικού γιατί δεν έχουν βιώσει ποτέ πως είναι να είσαι συγκλονισμένος. Αλλά μόλις οι άνθρωποι ξεπεράσουν το αρχικό σοκ, οι μέσοι άνθρωποι, οι λαϊκοί άνθρωποι, οι άνθρωποι που καταλαβαίνουν, χαλαρώνουν αρκετά για να συνειδητοποιήσουν τι κάναμε. Είχα την πίστη ότι θα συνέβαινε πριν από 50 χρόνια και το βλέπω σήμερα. Πραγαμτοποίησα μια ομιλία στην Topeka, στο Κάνσας, μια «κόκκινη» πολιτεία*. 2.000 ανθρώποι έτρεξαν να βρεθούν στο κοινό για να ακούσουν την ομιλία μου. Από τους 2.000, θα έλεγα ότι 700 ή 800 από αυτούς πρέπει να ήταν μαθητές λυκείου, οι περισσότεροι λευκοί. Εντυπωσιάστηκα που αυτοί οι γονείς στην κόκκινη πολιτεία  επέτρεψαν στα παιδιά τους να ακούσουν την ομιλία μου. Έτσι, με έκανε να συνειδητοποιήσω ότι αυτό που έλεγα όλα αυτά τα χρόνια, έχει αρχίσει να έχει απήχηση στους ανθρώπους, ανεξάρτητα από το εθνικό τους υπόβαθρο. Νομίζω ότι όλοι αναζητούν κάποια ανακούφιση με τον τρόπο που ζούμε τη ζωή μας σε αυτόν τον πλανήτη.

-Έχετε κάνει αυτές τις συνομιλίες σε μέρη όπως η Topeka, αλλά έχετε απορρίψει πολλές μεγάλες συνεντεύξεις φέτος. Γιατί κάνατε αυτή την επιλογή;

Λοιπόν, υπάρχουν δύο λόγοι. Ο πρώτος είναι ότι έχω μιλήσει κάθε μέρα τα τελευταία 50 χρόνια σχετικά με τα θέματα που αφορούν εμένα στο Μεξικό και θέματα που αντιμετωπίζουμε σήμερα στη σύγχρονη εποχή. Δεν είμαι εδώ για να γιορτάσω αυτό που έκανα πριν από 50 χρόνια – αυτό είναι που τώρα θέλουν τα μέσα μαζικής ενημέρωσης – διότι δεν φτάσαμε ακόμη στη γραμμή τερματισμού. Ο δεύτερος λόγος είναι ότι  πιστεύω ότι σε όποιο πρόγραμμα κι αν μίλησα, είτε πρόκειται για εφημερίδες, είτε για περιοδικά ή ραδιόφωνο ή τηλεόραση, όλες αυτές οι διάφορες οντότητες ή πρακτορεία είχαν οικονομικά οφέλη από αυτά που έπρεπε να πω. Δεν δίνουν τους The New York Times δωρεάν, δεν δίνουν τους LA Times δωρεάν. Δεν στέκονται στη γωνία και λένε στους ανθρώπους: «Γεια σου, εδώ είναι ένα μια δωρεάν εφημερίδα». Τις πουλάνε. Οι ραδιοφωνικοί σταθμοί πουλάει διαφημιστικό χρόνο. Η τηλεόραση πουλάει χρόνο διαφήμισης. Για να μην αναφέρουμε τα περιοδικά που τα πουλάνε καθημερινά. Δεν μπορώ πλέον να  δίνω την ιστορία μου για να πουλήσουν ή να μου επιβάλουν να διαβάσω τη δική μου ιστορία αφού τους τη δίνω και έπειτα όταν έχει πει όλα αυτά, ο δημοσιογράφος που ήρθε να μου πάρει τη συνέντευξη πληρώθηκε κι εγώ μένω πίσω κι αναρωτιέμαι: «Θα αφήσω απλώς την κληρονομιά μου για τα παιδιά μου; Ή μήπως θα πάρω κάποια οικονομικά οφέλη για να τα αφήσω κι εγώ; “Αρνούμαι τα επόμενα 50 χρόνια ή όσο καιρό έχω ακόμα στη ζωή να ξαναδώσω την ιστορία μου χωρίς αντίτιμο.

-Πολύ κατανοητό, αλλά ξέρετε ότι πρέπει να ρωτήσω: ποια είναι η πιο ζωντανή ανάμνηση που έχετε από το 1968; Υπάρχει μια στιγμή που ξεχωρίζετε, πάνω απ’ όλα τ’ άλλα;

Ναι, τη στιγμή της νίκης. Αναπολώντας τη ζωή μου και σκεπτόμενος το όραμα που είχα ως παιδί να βρίσκομαι σε αυτό το βάθρο. Νομίζω ότι αυτό ήταν το πιο ενδιαφέρον πράγμα για μένα. Αν κοιτάξετε την έκφραση στο πρόσωπό μου και στα μάτια μου, μπορείτε να δείτε ότι ήμουν πίσω στο χρόνο στο μυαλό μου, και μου φάνηκε ξεκάθαρο τι συνέβαινε εκείνη τη στιγμή. Ήταν ένα και το ίδιο από το όραμά μου να είμαι εκεί όταν ήμουν μικρός. Νόμιζα ότι ήταν εκπληκτικό με την έννοια ότι όποιος δημιουργός αυτού του πλανήτη με έβαζε σε αυτή την κατάσταση. Δεν ξέρω ποιο είναι το όνομα του Θεού, αλλά ξέρω ότι ο Θεός είναι εκεί και με χρησιμοποίησε ως όχημα για να προσπαθήσω να ξυπνήσω τους ανθρώπους. Και ένιωσα εξαιρετικά περήφανος και ευγνώμων. Ξέρω ότι εφαρμόσαμε τη θεραπεία σοκ στους ανθρώπους και τους σοκάραμε αρκετά, ώστε να αρχίσουν να αναλάβουν δράση και να προβληματίζονται. Θα πρέπει να αρχίσουν να σκέφτονται: «Γιατί αυτός ο άνθρωπος κάνει αυτό που κάνει στη ζωή;» Αυτά είναι τα πράγματα που ήταν πραγματικά απτά για μένα, περισσότερο απ’ οτιδήποτε άλλο. Νομίζω ότι μόλις τελειώσαμε με τον αγώνα, είπα, «Ναι, ας το πάρουμε τώρα! Γι’ αυτό ήρθα εδώ. Αυτό είναι για το οποίο γεννήθηκα». Και ήμουν πολύ υπερήφανος τότε και 50 χρόνια αργότερα, είμαι εξαιρετικά περήφανος.

-Πώς ήταν να βλέπετε αυτή τη νέα γενιά αθλητών να παίρνουν τη φλόγα τα τελευταία χρόνια και να χρησιμοποιούν το βήμα που τους δίνει ο αθλητισμός για να μιλήσει για τον ρατσισμό, την καταπίεση και τα ανθρώπινα δικαιώματα;

Με κάνει να σκέφτομαι τους γονείς μου. Οι γονείς μου έκαναν πολύ καλή δουλειά με την ανατροφή των αδελφών μου. Για να είναι υπερήφανοι για μένα και στη συνέχεια για να βλέπουμε να χτίζουν μνημεία στο κρατικό πανεπιστήμιο του Σαν Χοσέ και να χτίζουν άγαλμα στο Smithsonian Εθνικό Μουσείο της Αφροαμερικανικής Ιστορίας και Πολιτισμού, απλώς επιβεβαιώνει ότι αυτή η διαμαρτυρία τότε ήταν ένα έναυσμα για τους νέους να συνειδητοποιήσουν ότι διαδραματίζουν πολύ σημαντικότερο ρόλο από το να είναι απλώς ένας διασκεδαστής ή απλά να είναι αθλητής. Νομίζω ότι κοίταξαν το πρότυπο πριν από 50 χρόνια και πολλοί από αυτούς αισθάνονται «Μπορώ να κάνω κάτι. Θέλω να κάνω κάτι». Οπότε αυτό με κάνει να νιώθω εξαιρετικά υπερήφανος να συνειδητοποιώ ότι πολλοί άνθρωποι είναι εκεί έξω και λένε «Φίλε, περίμενα γι’ αυτό το αποτύπωμα». Και ευχαριστώ το Θεό που έχω ζήσει τόσα χρόνια για να έχω την ευκαιρία να το δω, να το αναλύσω και να γίνω μέρος της παράδοσης.

-Έχετε κάποια συμβουλή για αυτούς τους αθλητές; Όσον αφορά την αντιμετώπιση των σκαμπανεβασμάτων, όπως εσείς κληθήκατε να αντιμετωπίσετε με τα χρόνια;

Η συμβουλή μου προς αυτούς είναι να παραμείνουν δυνατοί και αφοσιωμένοι. Το πιο σημαντικό πράγμα είναι, δεν συνειδητοποιείς ότι αυτό που περνάς μέχρι να φτάσεις στη γραμμή του τερματισμού. Μέχρι να περάσεις πραγματικά μια αναταραχή. Η αναταραχή αυτή προέρχεται απ΄όλους αυτούς που πηγαίνουν με το ρεύμα όταν εσύ πηγαίνεις κόντρα στο ρεύμα. Αυτή είναι η αναταραχή. Οι άνθρωποι που σας λένε ότι κάνετε λάθος, για το τι κάνετε, ότι κάνετε λάθος για τον τρόπο που ακολουθείτε. Να ταράζεις τα νερά. Αυτή είναι η αναταραχή που θα ξεπεράσετε. Αλλά στο κάτω κάτω το πιο σημαντικό είναι ότι το έκανες επειδή σκέφτηκες ότι είχες δίκιο που το έκανες, που χρειαζόσουν μια αλλαγή και είσαι καταλυτικός παράγοντας για αυτές τις αλλαγές. Κρατήστε τα όπλα σας, παραμείνετε δυνατοί, κρατήστε την πίστη σας στο Θεό, αλλά κρατήστε την πίστη σας, περισσότερο, στον εαυτό σας, και θα πετύχετε στο τέλος.

-Θα ήθελα να μάθω την αντίδρασή σας σε αυτή την τελευταία παράγραφο στο άρθρο του Sports Illustrated για την 50ή επέτειο, όπου ο Tim Layden πήρε συνέντευξη από τον Tommie Smith και γράφει: “Ζητώ από τον Smith αν υπάρχει κάποιος που θα ήθελε να μιλήσει για όλα αυτά, μια συγγενή ψυχή που μπορεί να καταλάβει τον αγώνα και τις πληγές, την επιμονή της προόδου και το κακό του μίσους. Ο Σμιθ νεύει σιγά-σιγά, γυρίζει προς μένα και προσφέρει τον παραμικρό υπαινιγμό για έναν αυχένα. Η απάντησή του: “John.” “Όλοι γνωρίζουν ότι η σχέση μεταξύ σας και οι δύο ήταν κατά καιρούς ταραχώδης…

Αυτό είναι πολύ αξιοπρεπές από τον Tommie οφείλω να πω. Τρέφω μεγάλη αγάπη και θαυμασμό για τον Tommie, όπως έχω δηλώσει προηγουμένως και θα το επαναλάβω. Ο Tommie κι εγώ έχουμε τις διαφορές μας σχετικά με τις προσεγγίσεις μας σε διάφορα πράγματα στην ιστορία μας, αλλά νομίζω ότι ο απόλυτος σεβασμός, βασισμένος στην ιστορία μας, είναι πολύ μεγαλύτερος από οποιαδήποτε συναισθήματα μπορεί να έχουμε ή οποιαδήποτε τριβή που θα μπορούσαμε να έχουμε σε αυτή τη διαδρομή.

Μετάφραση-απόδοση: The Nation