Ζητούνται «ευέλικτοι» ντελιβεράδες

Του Τάσου Γιαννόπουλου

«Οχι, δυστυχώς δεν έχουμε δικό μας ντελίβερι, μπορείτε να παραγγείλετε μόνο μέσω της Wolt, κατεβάζοντας την εφαρμογή»: η πανομοιότυπη απάντηση από δεκάδες καταστήματα εστίασης στη βόρεια Αθήνα -σύμφωνα με την ίδια την εταιρεία φτάνουν συνολικά τα 50 ως τώρα- επιβεβαιώνει ότι αυτό που είχε επισημανθεί ως κίνδυνος για τα εργασιακά δικαιώματα τον Οκτώβρη του 2018*, είναι ήδη εδώ.
Η Wolt, το αντίστοιχο της Uber στο χώρο της διανομής, ζητεί (βρήκε κιόλας) «ευέλικτους συνεργάτες διανομής», οι οποίοι καλούνται από το newspeak του σύγχρονου marketing να… «μείνουν αυθεντικοί, να γνωρίζουν καινούργιους ανθρώπους και να συμβάλουν στον εμπλουτισμό της ζωής τους με απολαυστικό φαγητό» (sic).
Η εκ Φινλανδίας ορμώμενη start up έγινε δεκτή με διθυραμβικά (στα όρια της κεκαλυμμένης διαφήμισης) δημοσιεύματα σε ΜΜΕ. Ενδεικτικά σημειώνουμε το δημοσίευμα του News247, στις 23 Ιανουαρίου, με τίτλο: «Πρεμιέρα για τους Φινλανδούς που θέλουν να αλλάξουν το delivery στην Ελλάδα», αλλά και το ανάλογου ύφους δημοσίευμα του Gazzetta.gr, στις 28 Ιανουαρίου: «Η Wolt έφτασε και στην Αθήνα και αλλάζει την εμπειρία σου στην online παραγγελία φαγητού».
Ωστόσο, το μοντέλο που φαίνεται να πρεσβεύει για τους διανομείς – «συνεργάτες» κάθε άλλο παρά αλλαγή επί τα βελτίω προοιωνίζεται, αν κρίνουμε από τις εργασιακές σχέσεις αντίστοιχων εφαρμογών της «οικονομίας του διαμοιρασμού» (gig economy) στο εξωτερικό, όπως η Deliveroo: οι οδηγοί προσλαμβάνονται σαν ελεύθεροι επαγγελματίες και επικρατεί απόλυτη επισφάλεια και ανελέητος ανταγωνισμός.

«Ευελιξία» και «ελευθερία»

Η «Εποχή» έθεσε συγκεκριμένα ερωτήματα στην «Wolt Τεχνολογίες Ελλάς» και έλαβε ηλεκτρονικά απαντήσεις από το γενικό διευθυντή της εταιρείας στην Ελλάδα, ο οποίος αναφέρει ότι η έδρα της βρίσκεται στο κέντρο της Αθήνας «και η ομάδα είναι ελληνική. Από τη μία, καταβάλουμε όλους τους νόμιμους φόρους και εισφορές που προβλέπονται στο ελληνικό κράτος. Από την άλλη, η τεχνολογία που χρησιμοποιούμε αναπτύσσεται από τη μητρική μας εταιρεία, που έχει έδρα τη Φινλανδία και κατά συνέπεια κάποιοι φόροι πρέπει να πληρωθούν και στη Φινλανδία, με βάση τις αρχές του ΟΟΣΑ για τις τιμές μεταβίβασης».
Αυτή τη στιγμή η Wolt απασχολεί μόλις 10 υπαλλήλους με μόνιμη και σταθερή σχέση εργασίας και αναζητά άμεσα ακόμη 5 «δυναμικούς ανθρώπους με όρεξη για δουλειά» (sic).
Αναφέρει ότι μετά τις περιοχές της βόρειας Αθήνας (Χαλάνδρι, Μαρούσι, Χολαργό, Μελίσσια, Νέα Ερυθραία κ.α.) θέλει να επεκταθεί και στην υπόλοιπη Αττική, για να «καλύψει την ανάγκη των Αθηναίων για εύκολη και γρήγορη online παραγγελία καλού φαγητού» και παραδέχεται ότι ορισμένα από τα συνεργαζόμενα εστιατόρια είχαν πριν δικό τους τμήμα delivery, αλλά αποφάσισαν να συνεργαστούν με την εν λόγω πλατφόρμα (άραγε κατάργησαν εντελώς το τμήμα delivery και απέλυσαν τους εργαζόμενους;).
Οι απαντήσεις γίνονται αρκετά γενικόλογες στα ερωτήματα που αφορούν στην ακριβή αμοιβή των διανομέων, το μηνιαίο εισόδημα, το καθεστώς απασχόλησης (αυταπασχολούμενος με μπλοκάκι ή μισθωτός με σύμβαση εργασίας), το μεταφορικό κόστος και την παροχή του οχήματος και του εξοπλισμού.
Όπως παραδέχεται η Wolt, οι διανομείς θα χρησιμοποιούν το δικό τους μηχανάκι με αντάλλαγμα 2 «bonus» που προβλέπει η εταιρεία: «ένα χιλιομετρικό, που αποζημιώνει για τη χρήση του οχήματός τους και ένα ακόμα ανάλογα με τις διανομές που κάνουν ανά εβδομάδα».
Επίσης, ομολογεί με αρκετή δόση ασάφειας ότι δεν θα πρόκειται (τουλάχιστον για πολλούς εξ αυτών) για μισθωτούς: «Κάποιοι από τους συνεργάτες διανομής είναι ελεύθεροι επαγγελματίες, αλλά αυτό εξαρτάται από το συνολικό ετήσιο εισόδημα του καθένα. Με αυτόν τον τρόπο προσφέρουμε την καλύτερη δυνατή εξυπηρέτηση στον καταναλωτή, ενεργοποιώντας περισσότερους διανομείς, όταν η ζήτηση αυξάνεται, μειώνοντας το χρόνο παράδοσης».
Δεν απαντήθηκε, ωστόσο, το συμπληρωματικό ερώτημα της «Εποχής», αν ο εργαζόμενος θα κάνει έναρξη στην Εφορία ως ελεύθερος επαγγελματίας, αλλά και το ερώτημα αν η εταιρεία θα παρέχει τα μέσα ατομικής προστασίας και το αντίτιμο για τα καύσιμα που καταναλώνονται.
Πώς η Wolt ωραιοποιεί την επισφάλεια; «Είναι μία πρωτοποριακή σχέση συνεργασίας για την Ελλάδα, με βασικό προτέρημα για το συνεργάτη διανομής την ευελιξία και την ελευθερία. Διαμορφώνει ο ίδιος το πρόγραμμά του και άρα ορίζει ο ίδιος τα έσοδά του. Στο μεταξύ, εμείς φροντίζουμε για τη φορολογία και την κοινωνική ασφάλιση, αφού παρακρατούμε το φόρο και τις κοινωνικές εισφορές, όπως προβλέπεται από τη νομοθεσία».
«Γενικά πάντως, η Wolt συνεργάζεται με πάνω από 10.000 διανομείς σε όλο τον κόσμο, οι οποίοι είναι πολύ ικανοποιημένοι με αυτή τη σχέση συνεργασίας, κάποιοι μάλιστα αγαπούν τόσο πολύ το brand, που μέσα σε λίγους μήνες βρίσκονται να έχουν κάποια άλλη θέση στην εταιρεία. Πιστεύουμε πολύ στην αξιοποίηση των καλών ανθρώπων και προσφέρουμε εξέλιξη σε αυτούς που έχουν όρεξη και αγάπη για τη Wolt!» (sic), επιχειρεί να διασκεδάσει τις εντυπώσεις.
Από τις απαντήσεις προκύπτουν σαφώς ποιοτικά χαρακτηριστικά εξαρτημένης (και άκρως ευέλικτης) εργασίας, ενώ οι «ευκαιρίες» ανέλιξης στην εταιρεία πιστοποιούν τον εργασιακό δεσμό του «ανεξάρτητου» συνεργάτη με την Wolt.

Η καμπάνια στη Φινλανδία και το θετικό δεδικασμένο

Ποια είναι, όμως, η πραγματικότητα πίσω από το ιλουστρασιόν περιτύλιγμα; Στη χώρα ίδρυσης της Wolt, η πρωτοβουλία «Δικαιοσύνη για τους διανομείς», η οποία ξεκίνησε με καμπάνια για τα δικαιώματα των «συνεργατών» της Foodora, έθεσε στο προσκήνιο από τον περασμένο Νοέμβριο τα αντίστοιχα αιτήματα των «πρεκάριων» της Wolt: ανάκληση των μειώσεων στις αμοιβές που επιβλήθηκαν τον Μάρτιο του 2018, ασφαλιστικά δικαιώματα και κάλυψη σε περίπτωση ασθένειας, αποζημίωση για τον εξοπλισμό και τη συντήρηση του οχήματος, δυνατότητα για συμβάσεις εργασίας (αντί των ιδιωτικών συμφωνητικών που μετατρέπουν τους διανομείς σε δήθεν ελεύθερους επαγγελματίες) κ.α.
Έχετε ξαναδεί «συνεργάτες», ή, όπως προτάσσει η ιστοσελίδα της Wolt στα ελληνικά, «αφεντικά του εαυτού τους», να τρέχουν ασταμάτητα για πολλές ώρες, σε συνθήκες άγχους, κούρασης, ανταγωνισμού μεταξύ τους, αλλά και υπερεργασίας, που οδηγούν σε ατυχήματα, συχνά θανατηφόρα, με θύματα νέους ανθρώπους;
Η πρωτοβουλία, ωστόσο, αφήνει περιθώρια αισιοδοξίας, καθώς θυμίζει ότι στην Αυστραλία και την Ισπανία οι διανομείς φαγητού αναγνωρίστηκαν ως πραγματικοί υπάλληλοι (και όχι ως «ανεξάρτητοι συνεργάτες»), κατοχυρώνοντας ορισμένα βασικά δικαιώματα.

«Ευχαριστούμε, δεν θα πάρουμε»

Επιστροφή στην Ελλάδα, όπου εργαζόμενοι και σωματεία εκφράζουν την ανησυχία τους. «Είμαστε διανομείς που παρέχουμε την εργασίας μας σε συγκεκριμένο χώρο και χρόνο και άρα πρέπει να είμαστε μισθωτοί και όχι “συνεργάτες”. Δεν μπορούμε να δεχτούμε να πληρωνόμαστε ανά παραγγελία και όχι με ωρομίσθια, να υποχρεωθούμε να πληρώνουμε εμείς την ασφάλισή μας, το μηχανάκι, τη συντήρηση και τα μέσα προστασίας», υπογραμμίζει στην «Εποχή» ο Βασίλης Κεφαλάς, μέλος της Επιτροπής Αγώνα Διανομέων και του Δ.Σ. του Συνδικάτου Επισιτισμού – Τουρισμού Θεσσαλονίκης, χαρακτηρίζοντας επικίνδυνη εξέλιξη τη δραστηριοποίηση της Wolt στην Αθήνα.
Ωστόσο, προβλέπει ότι δύσκολα θα «περπατήσει» στην Ελλάδα το μοντέλο λόγω της (ενδεχόμενης) απροθυμίας των εργαζομένων να ανοίξουν μπλοκάκι. Ίσως, έτσι, καταλήξει η Wolt να είναι «εργολάβος» διανομής (να αναλαμβάνει δηλαδή το delivery καταστημάτων) με μόνιμο δικό της προσωπικό.
Έντονος προβληματισμός επικρατεί και στο υπουργείο Εργασίας, πηγές του οποίου αναφέρουν στην «Εποχή» ότι το μοντέλο που εισάγει η εν λόγω εταιρεία έχει μπει ήδη στο μικροσκόπιο της Σταδίου και το επόμενο διάστημα είναι πιθανό να αποκρυσταλλωθεί κάποιου είδους θεσμική παρέμβαση, από κοινού, ενδεχομένως, με άλλα συναρμόδια υπουργεία, με στόχο να αποτραπεί η «ουμπεροποίηση» του ντελίβερι.
Το βέβαιο είναι ότι στον πολύπαθο και σε μεγάλο βαθμό «αρρύθμιστο» κλάδο του επισιτισμού, δεν χρειαζόμαστε άλλους «ήρωες», όπως αποκαλεί τους επίδοξους «συνεργάτες» της η Wolt, αλλά εργαζόμενους με δικαιώματα και αξιοπρέπεια.