Κρίτων Αρσένης: Οι εξορύξεις είναι πιο επικίνδυνες και από τα μνημόνια

Συνέντευξη στους Αλέξανδρο Βάκουλα & Κώστα Παπαντωνίου

“Ένας από τους λόγους που δεν αντιμετωπίζουμε την κλιματική αλλαγή είναι επειδή μας έχουν πείσει ότι προκαλείται από κάποιους τρίτους, μακρινούς και πανίσχυρους», δηλώνει στο 3point magazine ο βουλευτής του ΜΕΡΑ 25 Κρίτων Αρσένης. «Αν στην Ελλάδα τρώμε 7 ημέρες την εβδομάδα κρέας και αρχίσουμε να τρώμε μόνο 6, θα είναι σα να βγαίνουν από τους δρόμους 1 εκατομμύριο αυτοκίνητα», εξηγεί.

Υπογραμμίζει ιδιαίτερα τις καταστροφικές επιπτώσεις από τη διενέργεια εξορύξεων πετρελαίου και χρυσού και αναφέρει ότι είναι πιο επικίνδυνες για τη ζωή μας ακόμη και από τις καταστροφικές επιπτώσεις των πολιτικών λιτότητας. Όσον αφορά τον βαθμό που μπορεί να επηρεάσει το Μέρα 25 τις κεντρικές πολιτικές αποφάσεις, αναφέρει ότι αναγνωρίζει τις περιορισμένες δυνατότητες που υπάρχουν σε νομοθετικό και εκτελεστικό επίπεδο, ωστόσο εκείνο που εκτιμά ότι μπορεί να επιτευχθεί, είναι να πιστέψει πάλι ο κόσμος πως υπάρχει εναλλακτική πολιτική διέξοδος.

•  Πόσο συνδέονται με την κλιματική κρίση οι πρόσφατες καταστροφές στη Χαλκιδική και η περυσινή πυρκαγιά στο Μάτι; Με δεδομένο ότι παρατηρούνται ακραίες θερμοκρασίες σε όλο τον πλανήτη και, αντίστοιχα φαινόμενα με φυσικές καταστροφές, θεωρείτε ότι βρισκόμαστε σε ένα δρόμο χωρίς επιστροφή ή ακόμη υπάρχουν περιθώρια να αποφύγουμε τα χειρότερα;

Ακραία καιρικά φαινόμενα υπήρχαν και πριν την κλιματική αλλαγή στην Ελλάδα. Αυτό που αλλάζει είναι η ένταση και η συχνότητά τους και άρα η επίπτωση στη ζωή μας. Η κλιματική αλλαγή εξελίσσεται σταθερά αλλά σταδιακά. Την συνηθίζουμε και οι αλλαγές δεν μας ανησυχούν.

Ακόμη και οι επιστήμονες μας μπερδεύουν. Ακούμε τους μετεωρολόγους να λένε ότι αντίστοιχα φαινόμενα είχαν εμφανιστεί και πριν από 50 χρόνια, όμως συνήθως αυτά δεν είχαν την ίδια ένταση και δεν ήταν το ίδιο απανωτά.

Επίσης, μας μπερδεύει η συζήτηση για το πολεοδομικό χάος στις πόλεις και τα χωριά μας. Στην Χαλκιδική είχαμε θύματα και από ανατροπές αυτοκινήτων και τροχόσπιτων. Ακόμη και να μην υπήρχαν οι πολεοδομικές αυθαιρεσίες θα είχαμε θύματα. Το πολεοδομικό χάος στην Ελλάδα τα αυξάνει. Η κλιματική αλλαγή από μόνη της απειλεί πλέον ζωές και σταδιακά θα απειλήσει και την συνοχή της κοινωνίας μας και του ανθρώπινου πολιτισμού συνολικά.

• Είναι ρεαλιστικό να περιμένουμε από τις μεγάλες χώρες που προκαλούν τη μεγαλύτερη ρύπανση ότι θα αλλάξουν στάση;

Οι μεγάλες βιομηχανίες προκαλούν την ρύπανση, ανεξάρτητα σε ποιες χώρες βρίσκονται. Οι πελάτες τους είμαστε όλοι εμείς, οι κάτοικοι της Γης, ανεξαρτήτως σε ποια χώρα βρισκόμαστε. Εμείς έχουμε τη δύναμη να τους αλλάξουμε. Από το πιάτο μας και το χέρι μας περνούν τα προϊόντα που προκαλούν την κλιματική αλλαγή. Αν στην Ελλάδα τρώμε 7 ημέρες την εβδομάδα κρέας και αρχίσουμε να τρώμε μόνο 6, θα είναι σα να βγαίνουν από τους δρόμους 1 εκατ αυτοκίνητα. Τόσο μεγάλη είναι η δύναμή μας. Αν τρώμε βιολογικά, θα σταματούσαμε την δηλητηρίαση της γης από χημικά και μεταλλαγμένα και την καταστροφή των παγκόσμιων δασών. Αυτό σημαίνει περισσότερη ζωή στη φύση και αυτό σημαίνει πολύ λιγότερη κλιματική αλλαγή. Αν είχαμε φωτοβολταϊκά στις ταράτσες των πολυκατοικιών μας, θα είχαμε απεξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από τους υδρογονάνθρακες. Αυτά τα τρία κατά τη γνώμη μου αρκούν για να σταματήσουμε την κλιματική αλλαγή. Και περνάνε όλα από το χέρι μας. Ένας από τους λόγους που δεν αντιμετωπίζουμε την κλιματική αλλαγή είναι επειδή μας έχουν πείσει ότι προκαλείται από κάποιους τρίτους, μακρινούς και πανίσχυρους. Δεν ξέρουμε πως εμείς έχουμε τη δύναμη να τα αλλάξουμε όλα, μέσα από τις καθημερινές μας επιλογές.

• Πρόσφατα έγινε γνωστό από μια μεγάλη εφημερίδα, τη Guardian, ότι προχωρά σε αλλαγή της ορολογίας που χρησιμοποιεί στα κείμενά της για τα κλιματικά φαινόμενα, για να αντιστοιχεί στην κρισιμότητα των περιστάσεων. Σε ποιο βαθμό η γλώσσα μπορεί να επηρεάσει τον τρόπο που σκεφτόμαστε;

Στο θέμα της κλιματικής αλλαγής είναι αλήθεια ότι οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν μια υπερβολικά ήπια φρασεολογία.  Νομίζω ότι ο όρος κλιματική αλλαγή περιγράφει το φαινόμενο αλλά όχι τις επιπτώσεις. Μπορούμε σε αυτή τη περίπτωση να μιλήσουμε για κλιματική κρίση, γιατί θα κριθεί η συνέχιση του ανθρώπινου πολιτισμού. Όμως, ο κάθε άνθρωπος πρέπει να τοποθετηθεί μέσα του απέναντι στην κλιματική αλλαγή. Όπως και με την προσφυγική κρίση, κάποιοι σηκώθηκαν από τον καναπέ, δώσαν τα ρούχα τους, τον χρόνο τους και τα χρήματά τους για να ανακουφιστεί ο πόνος του άλλου, έτσι και με την κλιματική κρίση πρέπει να κινητοποιηθούμε. Όμως, ακριβώς όπως με την προσφυγική κρίση όταν έκλεισαν τα σύνορα οι πολίτες δεν ξέραν πώς να βοηθήσουν, έτσι και με την κλιματική όλοι είναι σε απόγνωση. Μίλησα παραπάνω για το ότι η αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης περνάς από το πιρούνι μας, το πιάτο μας και το χέρι μας. Εκεί θα ήθελα να εστιάσει η Guardian και o κάθε δημοσιογράφος και πολιτικός που θέλει να βοηθήσει. Τι μπορούμε να κάνουμε και να έχει αποτέλεσμα.

Αν στην Ελλάδα τρώμε 7 ημέρες την εβδομάδα κρέας και αρχίσουμε να τρώμε μόνο 6, θα είναι σα να βγαίνουν από τους δρόμους 1 εκατ αυτοκίνητα.

• Στο επίπεδο των εθνικών εκλογών, σχηματισμοί που προέτασσαν την πολιτική οικολογία, στην καλύτερη περίπτωση έφτασαν πολύ κοντά στην είσοδο τους στη Βουλή. Στις τελευταίες εθνικές εκλογές φαίνεται τα ζητήματα περιβάλλοντος να μην υπήρξαν παρά μόνο υποσημειώσεις στη δημόσια συζήτηση. Ποια πιστεύετε πρέπει να είναι η θέση της πολιτικής οικολογίας; Να εκπροσωπείται ανεξάρτητη ή να ενυπάρχει σε κάθε τοποθέτηση;

Το 2009 το περιβάλλον έγινε για πρώτη φορά πολιτική προτεραιότητα, λόγω των δασικών πυρκαγιών. Το χρέος και τα μνημόνια κατάφεραν μέσα σε λίγους μήνες να το εκπαραθυρώσουν από την πολιτική. Όμως η κλιματική κρίση δεν είναι κάποια μόδα ή ιδεολογία. Είναι μια από τις ενδείξεις ότι ο πολιτισμός μας και το οικονομικό μας μοντέλο έχουν κηρύξει πόλεμο ενάντια στη ζωή. Είμαστε σε αυτοκαταστροφική τροχιά από τη στιγμή που βάζουμε τα κέρδη των επιχειρήσεων πάνω από τους ανθρώπους και τη ζωή. Έχουμε γίνει idiots- ιδιώτες δηλαδή χαζοί, επικίνδυνοι για το σύνολο, για τη ζωή. Η οικολογία θα είναι όλο και περισσότερο  το επίκεντρο της πολιτικής συζήτησης από εδώ και εμπρός. Ελπίζω να μην είναι και το τελευταίο επίκεντρο. Αν δεν αφυπνιστούμε ο καθένας μας ξεχωριστά θα περάσουμε συλλογικά στη λήθη.

• Φωνές από όλες τις μεριές του πολιτικού φάσματος υποστηρίζουν την εκμετάλλευση κοιτασμάτων υδρογονανθράκων και ορυκτών μετάλλων προς όφελος της οικονομίας. Βασικά επιχειρήματα, αποτελούν η ενίσχυση της ανάπτυξης η δημιουργία πολλών θέσεων εργασίας. Σε μια χώρα με μεγάλη ανεργία, ποια είναι η πολιτική που μπορεί να καλύψει αφενός τις εργασιακές ανάγκες, αφετέρου να διασφαλίσει την προστασία του περιβάλλοντος;

Ακριβώς αυτή είναι η αντίφαση. Μόλις με ρωτούσατε για την κλιματική κρίση, και το κάνατε επειδή το θεωρείτε υπαρξιακό ζήτημα για τη κοινωνική συνοχή και επιβίωση και τώρα μιλάμε για κέρδη από τις εξορύξεις υδρογονανθράκων – αυτό που προκαλεί την κλιματική κρίση. Για να κάνω αυτή την συζήτηση πρέπει να ξεχάσω όλα όσα έχουμε πει. Πρέπει να βάλω παρωπίδες απέναντι στην πραγματικότητα, σε αυτό το τσουνάμι της κλιματικής κρίσης που απειλεί την ύπαρξή μας στη γη. Θα το κάνω για να δείτε την φαιδρότητα του δημόσιο διαλόγου στην κοινωνία μας. Ας ξεχάσουμε λοιπόν ότι υπάρχει η κλιματική κρίση και ας δούμε τα οικονομικά των εξορύξεων. Είναι αστείο να μιλάμε για οικονομικά κέρδη και θέσεις απασχόλησης από τους υδρογονάνθρακες. Να μιλάμε για το 5% που θα κερδίσουμε από τις εξορύξεις όταν οι πολυεθνικές θα βγάλουν το 95%. Θα τα κερδίσουμε σε 15 χρόνια, όταν ήδη από σήμερα πρέπει να εντατικοποιήσουμε τους εξοπλισμούς απέναντι στην κλιμακούμενη ένταση με την Τουρκία. Οι εξοπλισμοί αυτοί θα μας κοστίσουν πολλά περισσότερα από τα έσοδα των εξορύξεων. Όμως δεν είναι μόνο αυτά τα κόστη. Η ένταση με την Τουρκία ήταν πάντα για τα πετρέλαια. Τώρα που φέρνουμε τα πετρέλαια στην επιφάνεια θα είναι και η στιγμή της κρίσης στις σχέσεις με Τουρκία. Επιχαίρουν πολλοί για το ότι έχουμε γίνει γεωπολιτικοί δορυφόροι των ΗΠΑ και του Ισραήλ. Πέρα από τις όποιες ενστάσεις μπορεί να έχει κανείς,  δεν βλέπω πως οι συμμαχίες αυτές θα μας προστατεύσουν από την Τουρκική επιθετικότητα αν αυτή φτάσει στο δια ταύτα. Όμως αυτή η επιθετικότητα θα έχει απτή επίπτωση και στον τουρισμό μας, εκεί που πραγματικά παράγεται εισόδημα στην κοινωνία μας αλλά και θέσεις απασχόλησης. Ταυτόχρονα ένα ατύχημα σε εξορύξεις πετρελαίου ή μια εξόρυξη σχιστολιθικού αερίου θα σημάνει ανεπανόρθωτη ζημία για τον τουρισμό σε όλη τη χώρα. Θα αλλάξει οριστικά το τι συμβολίζει η Ελλάδα ως τουριστικός προορισμός.

Για εμένα οι εξορύξεις είναι πιο επικίνδυνες και από τα ίδια τα μνημόνια.

Ταυτόχρονα ένα ατύχημα σε εξορύξεις πετρελαίου ή μια εξόρυξη σχιστολιθικού αερίου θα σημάνει ανεπανόρθωτη ζημία για τον τουρισμό σε όλη τη χώρα. Θα αλλάξει οριστικά το τι συμβολίζει η Ελλάδα ως τουριστικός προορισμός

• Πώς μπορεί ένα μικρό κόμμα στη Βουλή να αντιδράσει αποτελεσματικά; Τι περιθώρια αντίστασης υπάρχουν σε μεγάλα έργα όπως στις Σκουριές, πίσω από τα οποία βρίσκονται εταιρείες κολοσσοί, άρα και μεγάλα οικονομικά συμφέροντα.

Λίγα είναι αλήθεια σε νομοθετικό και εκτελεστικό επίπεδο όσο οι εκλογές δεν γίνονται με  απλή αναλογική. Με το που θα εφαρμοστεί η απλή αναλογική τα πράγματα θα αλλάξουν. Θα χρειάζονται διακομματικές συνεργασίες για την υπερψήφιση νομοσχεδίων.

Όμως σήμερα το ΜέΡΑ25 μπορεί να αλλάξει την κοινωνία δημιουργώντας τα πλειοψηφικά ρεύματα του αύριο. Καταδεικνύοντας ότι το «ΤΙΝΑ» – δεν υπάρχει άλλη εναλλακτική – που μας έπεισαν ότι ισχύει μετά το δημοψήφισμα, δεν ισχύει. Καταδεικνύοντας ότι η χώρα μας μπορεί με τις σωστές πολιτικές, που έχουμε προτείνει και προεκλογικά,  να ορθοποδήσει χωρίς να χρειάζεται να άγεται και φέρεται από τυχοδιωκτικές επιλογές ενάντια στο δημόσιο συμφέρον όπως οι εξορύξεις χρυσού και υδρογονανθράκων, η «ντίσνειλαντ» του Ελληνικού και άλλα τόσα.

• Σε κινηματικό επίπεδο, ποιες είναι οι διεκδικήσεις που θεωρείται αυτή τη στιγμή ως τις πιο σημαντικές; Ποια είναι τα τρέχοντα στοιχήματα και πώς μπορούν να οργανωθούν οι συλλογικές αντιστάσεις;

Είναι ακριβώς αυτά τα κινήματα απέναντι στις «εμβληματικές επενδύσεις» της κυβέρνησης Μητσοτάκη, που δυστυχώς δεν ήταν και τόσο διαφορετικές κατά την τελευταία περίοδο της κυβέρνηση Τσίπρα. Υδρογονάνθρακες, χρυσός, ελληνικό. Στις Σκουριές είδαμε την εργαλειοποίηση της αστυνομίας προκειμένου να διωχθούν τα κινήματα και να διαλυθούν. Απέτυχαν οι πρακτικές αυτές όμως αφήσαν τη σκιά τους στη δημοκρατίας μας. Αυτό φοβάμαι θα γίνει και με όποιο νέο δυναμικό κίνημα αναδειχθεί για την υπεράσπιση του δάσους, της θάλασσας, του περιβάλλοντος της υγείας και της τοπικής οικονομίας. Όπως είπα στον κύριο Μητσοτάκη από το βήμα της Βουλής κατά τις προγραμματικές δηλώσεις εμείς θα είμαστε κάθε μέρα εκεί να κατονομάζουμε την καταστολή, την παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και στρουθοκαμηλισμό απέναντι στην κοινή λογική για όλες αυτές τις επενδύσεις στην καταστροφή και τα περιβαλλοντικά κινήματα που αυθόρμητα θα δημιουργούνται απέναντί τους.  Την μόνη παραίνεση που θα έκανα προς τα κινήματα και προς κάθε πολίτη είναι η αποφυγή κάθε μορφής βίας. Η βία είναι το όπλο των ισχυρών, και τα κινήματα έχουν το δίκιο με το  μέρος τους. Ο Γκάντι ανέτρεψε μια ολόκληρη παγκόσμια αυτοκρατορία με μη βίαιο τρόπο. Νομίζω ότι μπορούμε και εμείς αν το πιστέψουμε και ξεκινήσουμε τις ανατροπές πρώτα από μέσα μας. Αν γίνουμε εμείς πρώτα η αλλαγή που θέλουμε να δούμε στον κόσμο. Γιατί και οι εξορύξεις γίνονται για το αυτοκίνητό μας, το ηλεκτρικό μας, τα εισαγόμενα προϊόντα, την βιομηχανική γεωργία και κτηνοτροφία, τα φυτοφάρμακα κτλ. Πρέπει να σκεφτούμε πώς εμείς συμβάλουμε στις εξορύξεις υδρογονανθράκων και χρυσού και να ξεκινήσουμε από εκεί τις πρώτες μας επαναστάσεις.