Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση ΜιΑΖώ στο Χαλάνδρι: «Μια Άλλη Ζωή» για την οικονομία και το περιβάλλον

Φωτογραφίες: Ιόλη Αρμάου

Κάποτε ήταν μεξικάνικο εστιατόριο. Μια άλλη περίοδο υπήρξε ταβέρνα. Πλέον το οίκημα με τη μεγάλη αυλή στην οδό Αριστοτέλους 84 στο Χαλάνδρι θα λειτουργεί ως ο Πολυχώρος της ΜιΑΖώ. Ένας χώρος, ο οποίος θα συνεχίσει να αποτελεί σημείο συνάντησης για τον κόσμο, αλλά οι άνθρωποι που θα τον λειτουργούν δεν θα έχουν ως βασική τους έγνοια ούτε να γεμίζει το ταμείο βράδυ-πρωί ούτε να παραδώσουν έγκαιρα το επόμενο πιάτο.

Εκείνο που θέλουν, συναισθανόμενοι την κρισιμότητα της εποχής, είναι να προωθήσουν μια άλλη κουλτούρα γύρω από το περιβάλλον και την οικονομία, σε αντιδιαστολή με τον καταναλωτισμό και την καθημερινή συνήθεια να πετάμε πράγματα στα σκουπίδια για να πάρουμε καινούργια, ενώ μπορούμε να τα δώσουμε κάπου αλλού.

Για παράδειγμα, αν το παιδί μας σταμάτησε να παίζει με το αυτοκινητάκι που αγοράσαμε πριν από δύο χρόνια, δεν σημαίνει ότι το αυτοκινητάκι δεν μπορεί να δώσει χαρά σε ένα άλλο παιδί. Και μετά σ’ ένα επόμενο. Στόχος της ΜιΑζώ είναι να αυξήσει το προσδόκιμο ζωής πραγμάτων που έχουν φτάσει να καταλήγουν πολύ εύκολα στις χωματερές και να αξιοποιήσει τον χώρο της ώστε να δείξει τον τρόπο με τον οποίο μπορεί αυτό να συμβεί.

Πάμε όμως να πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Τι είναι η ΜιΑΖώ; Η ΜιΑΖώ είναι πρώτα απ’ όλα μια Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση. Δημιουργήθηκε πέρυσι, φέτος κατάφερε να βρει σπίτι και μέσα στον Ιούνιο πραγματοποιεί εγκαίνια. Ολόκληρη η ονομασία της είναι «Μια Άλλη Ζωή» και προέκυψε από την εξής πραγματική ιστορία:

«Σταματημένοι δίπλα σε έναν κάδο μαζί με τα παιδιά, μαζεύαμε κάποια εντελώς χρήσιμα και σε καλή κατάσταση αντικείμενα.

– ‘Γιατί τα παίρνετε;’ μας ρώτησε ένα παιδάκι στην ηλικία τους (5-7 ετών) καθώς περνούσε δίπλα μας.

– ‘Για να τα δώσουμε σε κάποιον που τα χρειάζεται!’ αποκρίθηκαν.

– ‘Θα τους δώσετε μια άλλη ζωή;’ ρώτησε ο μικρός καθώς απομακρυνόταν.

– ‘Ναι!’.

Τόσο απλά, μας ήταν αδύνατον να βρούμε άλλο όνομα μετά από αυτό».

Την ιστορία αυτή τη διαβάσαμε πρώτα στην ιστοσελίδα του εγχειρήματος miazo.gr, η οποία είναι αξιοζήλευτη και απόλυτα κατατοπιστική. Μετέπειτα είχαμε την ευκαιρία να ακούσουμε την ιστορία αυτή και διά ζώσης, από τις ίδιες τις εμπνεύστριες της πρωτοβουλίας στον χώρο τους. Τη Μαριάννα, τη Νάντια και τη Χρύσα, οι οποίες μας είπαν πολλά ακόμη ενδιαφέροντα γύρω από την πρωτοβουλία.

Πώς ξεκίνησε

Η ΜιΑΖώ είναι μια ιδέα που κυοφορείται για αρκετά χρόνια. Για περισσότερα από τέσσερα-πέντε. «Το συζήταγα γύρω μου, αλλά για να γίνει πραγματικότητα έπρεπε να το συζητήσω με κάποιον που θα άνοιγαν τα μάτια του από ενθουσιασμό και θα το αγκάλιαζε» λέει η Μαριάννα και προσθέτει: «Ιδέες έχουν πάρα πολλοί. Και η ιδέα είναι το εύκολο πράγμα. Ξέρεις, κάθεσαι το βράδυ ωραία και φτιάχνεις τον κόσμο όλο ξανά και ξανά. Το θέμα είναι να βρεις ανθρώπους να τις αγκαλιάσουν, να τις στηρίξουν και να δείξουν αποφασισμένοι να τις κάνουμε πράξη».

«Γνωριστήκαμε μέσω της αλληλεγγύης και των δράσεων που κάναμε για τους πρόσφυγες. Μία από αυτές ήταν να συλλέγουμε και να δίνουμε πράγματα. Ποτέ όμως δεν τα βάλαμε στα τυφλά, μέσα σε μαύρες σακούλες, να τους τα πάμε. Τα διανέμαμε με βάση τις ανάγκες τους. Σύντομα, λοιπόν, φτάσαμε στο σημείο να λαμβάνουμε πολύ περισσότερα ρούχα από αυτά που μπορούσαμε να διαθέσουμε. Γιατί δεν δίνανε μόνο σ’ εμάς, δίνανε παντού και οι άνθρωποι ήταν καλυμμένοι. Βλέπαμε όμως ότι συνέχισε να υπάρχει η ανάγκη του κόσμου να δώσει πράγματα, οπότε λέγαμε ότι, εντάξει, αυτά αν δεν τα πάρουμε ή αν δεν τα χρησιμοποιήσει κάποιος, θα πάνε στα σκουπίδια» σημειώνει από τη μεριά της η Χρύσα.

Εκεί γεννήθηκε ένα άλλο ερώτημα. «Οκ, και τα ρούχα που μαζεύουμε τι τα κάνουμε; Εκεί βρήκαμε τη Νάντια». Η Νάντια ασχολούνταν «από πάντα» με τη μεταποίηση. Πρώτα γιατί δεν έβρισκε παντελόνια στα μέτρα της, οπότε μπήκε στη διαδικασία να μάθει να ράβει. Στη συνέχεια, αξιοποιώντας τον χρόνο που είχε, γιατί ήταν άνεργη για πολλά χρόνια, άρχισε να ασχολείται με την arte povera (γνωστή ως «φτωχή τέχνη» και μεταμοντέρνο κίνημα που αναπτύχθηκε τη δεκαετία του ’60) και τη ζωγραφική. «Πεταμένα κομμάτια ξύλα, ό,τι έβρισκα το μάζευα. Ήμουν λίγο ρακοσυλλέκτρια! Ανακύκλωνα παλιά ρούχα, πλαστικά, τα πάντα. Είχα βρει τρόπους να κάνω υφαντά με κουρέλια, έφτιαχνα κρέμες και σαπούνια. Είχα φτάσει σε σημείο μερικής αυτάρκειας και αυτονομίας ως τρόπο ζωής. Το ήξερε η Χρύσα αυτό, οπότε βρεθήκαμε».

Η Νάντια επί το έργον

Οι σκοποί του εγχειρήματος

Αφενός οι σκοποί του εγχειρήματος είναι οικολογικοί. «Εμείς συλλέγουμε οτιδήποτε δεν χρειάζεται κάποιος και δεσμευόμαστε να το αξιοποιήσουμε. Στόχος μας είναι να αυξήσουμε το προσδόκιμο ζωής πραγμάτων που τελικά καταλήγουν πολύ εύκολα στις χωματερές. Αυτό είναι εξοικονόμηση πόρων» τονίζει η Μαριάννα.

«Νομοτελειακά» η πρωτοβουλία «οδηγεί και σε κοινωνικούς σκοπούς». «Γιατί όταν έχεις τόσα πολλά πράγματα, κάποια από αυτά τα δίνεις σε ανθρώπους που τα χρειάζονται γιατί δεν έχουν πρόσβαση σε αυτά». Το σημαντικό στη διαδικασία είναι ότι «αυτός που δεν έχει την πρόσβαση, θα μπορεί να έρθει εδώ να διαλέξει το ρούχο. Δεν χρειάζεται ούτε να το πάρει από τα σκουπίδια ούτε να του χαρίσεις εσύ αυτό που δεν σου αρέσει και δεν το φοράς πια. Πρέπει να μπορεί ο άλλος να επιλέξει κάτι».

Αν και η πρωτοβουλία δεν έχει κερδοσκοπικό χαρακτήρα, στον χώρο θα υπάρχει κατάστημα για να μπορεί να συντηρηθεί το εγχείρημα. Οπότε «δεν θα είναι όλα εντελώς δωρεάν, γιατί είναι κομμάτια που σε εμάς θα επιτρέψουν να χρηματοδοτήσουμε το εγχείρημα αυτό. Αν πέσει στα χέρια μας ένα ρούχο που καταλάβουμε ή ξέρουμε ότι στην αγορά μπορεί να έχει 100 ευρώ, εντάξει, δεν θα το πουλήσουμε 3 ή 5 ευρώ».

Το εγχείρημα έχει επίσης στόχο να καταθέσει μια διαφορετική πρόταση σε σχέση με τον καταναλωτισμό. «Δεν είμαστε εδώ για να κατακρίνουμε. Πολλά πράγματα όμως μπορούμε να τα επαναπροσδιορίσουμε. Να έχουμε την ευκαιρία να τα ξανασυζητήσουμε» τονίζει η Μαριάννα. Όπως εξηγεί, το σημαντικό είναι «να δούμε τι πραγματικά από αυτά που συνεχώς αγοράζουμε έχουμε ανάγκη». Κι αυτό διότι, «για να έχεις αγοραστική δύναμη, σημαίνει ότι υπάρχει και μια εργασία από πίσω, η οποία μπορεί να μη σου προσφέρει αυτό που χρειάζεσαι και να χαραμίζεις ένα σημαντικό κομμάτι της ζωής σου, το οποίο θα μπορούσες να αφιερώσεις σε άλλους ανθρώπους και σε άλλα πράγματα, πιο δημιουργικά, ακριβώς για ν’ αποκτήσεις πράγματα που δεν τα χρειάζεσαι ή που μπορείς να βρεις δίπλα σου».

Ο Πολυχώρος και μια μέρα στη ΜιΑΖώ

Απ’ έξω ο χώρος της ΜιΑΖώ δεν δείχνει πολύ μεγάλος. Φαίνεται μόνο το κατάστημα με τα ρούχα. Όμως στο παρελθόν είχε αξιοποιηθεί ως εστιατόριο και ταβέρνα, οπότε προσφέρει όλες τις δυνατότητες για να γίνονται ταυτόχρονα τα εργαστήρια και οι δράσεις που θέλει η ομάδα. Τα πρώτα ενοίκια έχουν καλυφθεί χάρη στη στήριξη αλληλέγγυων στο εγχείρημα. Το πλαίσιο αλληλεγγύης ολοκληρώνει η αντίστοιχη βοήθεια για το business plan, το σάιτ και το λογότυπο. «Δεν γίνονται όλα για τα χρήματα», αναφέρει η Χρύσα.

Για να καταλάβουμε πώς θα είναι μια ημέρα στον χώρο, η Μαριάννα μάς λέει ότι «όταν θα έρχεσαι εσύ να ράψεις δυο ρούχα με τη ραπτομηχανή μας για να συνεχίσεις να τα φοράς και να μην αγοράσεις άλλα, το παιδί σου θα μπορεί να κάνει εργαστήρια περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, να μάθει πράγματα για τον πλανήτη, το περιβάλλον και πώς λειτουργούν οι ισορροπίες του».

«Ή ακόμη κι αν έρθεις να ψωνίσεις, θα μπορείς να έχεις τη δυνατότητα να φτιάξεις τον καφέ σου και να κάτσεις λίγο στην αυλή». Στην αυλή υπάρχουν μεταξύ άλλων λεμονιές, πηγάδι και η περίφραξή της έχει γίνει από παλιά παντζούρια τα οποία έβαψαν τα μέλη της ΚΟΙΝΣΕΠ. Αντίστοιχη μπορεί να είναι η συνθήκη τον χειμώνα, «διαβάζοντας ένα βιβλίο μέσα στον χώρο, δίπλα στο τζάκι».

Ένα ακόμη παράδειγμα που δείχνει πώς θα λειτουργούν τα πράγματα είναι τα παιδικά πάρτι. «Αν αποφασίσεις να φέρεις το παιδί σου να κάνει πάρτι εδώ πέρα, υπάρχουν κάποιοι κανόνες. Το παιδί σου θα στείλει μια πρόσκληση στους φίλους του που θα λέει ‘δεν θέλω να μου αγοράσετε κάποιο δώρο. Ή θα μου φτιάξετε κάτι ή θα μου φέρετε κάτι παλιό δικό σας που θέλετε να μου το προσφέρετε. Θέλω απλώς να έρθετε να περάσετε καλά’. Πρέπει να δεχτεί το παιδί και ο γονιός ότι θα κάνουν ένα πάρτι που θα υπάρχει αυτός ο κανόνας. Δεν σημαίνει ότι το παιδί δεν θα περάσει καλά ή ότι δεν θα κάνει τα γενέθλια του ή ότι δεν θα πάρει δώρο».

Η Χρύσα επί το έργον

Η δουλειά που τους αρέσει περισσότερο απ’ όλες

Ο χώρος φτιάνεται στην ουσία από το μηδέν. Χειροποίητα. «Δεν είναι ότι θα πάμε να βρούμε κάποια ράφια που μας αρέσουν, θα τα παραγγείλουμε και θα φέρουμε έναν ξυλουργό να τα φτιάξει. Τώρα φτιάχνω ράφια από έναν φίλο μου που κάνει θεατρικές παραστάσεις και είχε σκηνικά για πέταμα. Έχω έναν άλλο φίλο που κάνει εκθέσεις σε εκθεσιακά περίπτερα, εκεί να δεις τι πετάνε. Όλα έχουν δοθεί έτσι. Δεν έχουμε αγοράσει κάτι» λέει ο Στρατής, αδερφός της Μαριάννας, που συμμετέχει τους τελευταίους μήνες στο εγχείρημα. Μέχρι πριν από τρεις-τέσσερις μήνες δούλευε αλλού. Όμως από τότε που σταμάτησε ασχολείται μόνο με τη ΜιΑΖώ. «Ναι, είναι καλύτερα, απλώς δεν πληρώνεσαι!», λέει και πνίγει τους διπλανούς του στα γέλια.

Τη σκυτάλη παίρνει η Χρύσα. «Δούλευα σε εταιρείες ως οικονομικό στέλεχος. Άνεργη μετά για δέκα χρόνια, μου ήταν πολύ δύσκολο να μπω στην παραγωγική διαδικασία ως υπάλληλος κάπου. Είχα αλλάξει τόσο τον τρόπο ζωής μου, τις ανάγκες μου και τις καταναλωτικές μου συνήθειες, που μου ήταν δύσκολο να πάω σε μια δουλειά με συγκεκριμένο ωράριο, εργασία. Άρα, όταν βρέθηκε η ΜιΑΖώ ήταν πραγματικά μια πολύ καλή ευκαιρία. Εδώ δουλεύουμε πολύ περισσότερες ώρες, αλλά είναι τόσο ευχάριστο. Τόσο διαφορετικό από την εργασία όπως την έχουμε συνηθίσει, που πραγματικά δεν το καταλαβαίνεις».

«Έχω περάσει από πολλές δουλειές που δεν πληρωνόμουν, οπότε τουλάχιστον εδώ θα μου αρέσει. Δηλαδή να είσαι σε τηλεφωνικό κέντρο, να ενοχλείς κόσμο και να μην πληρώνεσαι από πάνω, εντάξει, πάει πολύ…» λέει από την πλευρά της η Νάντια.

«Άμα δεν μπορούμε ν’ αλλάξουμε τον κόσμο, ας αλλάξουμε τους εαυτούς μας»

Ωραία, και τι πετυχαίνετε με όλο αυτό; λένε κάποιοι. «Άμα δεν μπορούμε να αλλάξουμε τον κόσμο, ας αλλάξουμε τους εαυτούς μας για όσο είμαστε εδώ» σημειώνει η Μαριάννα. Ο Δημήτρης, που έχει δώσει ζωή στα παγκάκια και σε τοίχους του χώρου ζωγραφίζοντας ζώα και υπέροχα τοπία, όπως λέει, έχει ήδη περιορίσει μια κακή συνήθεια. «Από τότε που έχω μπει εδώ πέρα δεν φέρνω πια πλαστικά ποτήρια για να πιω τον καφέ μου. Είτε φέρνω το δικό μου κύπελλο είτε τον φτιάχνω εδώ». Επιπλέον, στα ταξίδια που κάνει διαπιστώνει ότι όλα αυτά τα σκουπίδια που βλέπει στις θάλασσες όντως μπορούν να γίνουν κάτι. Αρκεί τα αντικείμενα από τις γεμάτες αποθήκες των σπιτιών μας να μην καταλήξουν στα σκουπίδια.

Ο Δημήτρης επί το έργον

Ένας πρόσφυγας ονειρεύεται ξανά

Τη μία βρίσκεται στην κουζίνα. Ακούει από ένα μικρό στερεοφωνικό τα τραγούδια του διάσημου συμπατριώτη του Daddy Lumba και μαγειρεύει με τα μυρωδικά που έμαθε στην πατρίδα, με υλικά που συνάντησε εδώ. Την άλλη βοηθά τον Στρατή να κόψουν τα ράφια ή σηκώνουν μαζί ένα πολύ βαρύ έπιπλο. Ο Τζοχόβα, 39 ετών, πρόσφυγας από την Γκάνα, αισθάνεται ότι συμμετέχοντας στη ΜιΑΖώ βρήκε μια άλλη ζωή και ο ίδιος. «Είμαι εδώ χάρη στις αγαπημένες μου αδερφές. Είναι πανέμορφοι άνθρωποι» σημειώνει.

Όπως τονίζει, η επαναχρησιμοποίηση των πραγμάτων αποτελεί κομμάτι της κουλτούρας στην Γκάνα. Οπότε, συμμετέχοντας στη ΜιΑΖώ αισθάνεται ενθουσιασμένος. «Μερικές φορές σοκάρομαι, διότι είναι η πρώτη φορά που βλέπω λευκούς ανθρώπους να προσπαθούν να επαναχρησιμοποιήσουν κάτι που έχει πεταχτεί ή προορίζεται να πεταχτεί. Και όχι μόνο το κάνουν ξανά χρήσιμο, αλλά το εκσυγχρονίζουν. Το κάνουν ακόμη καλύτερο απ’ ό,τι ήταν καινούργιο».

«Χάρη σε αυτή την ομάδα βλέπω το μέλλον πιο λαμπερό. Αλλά χωρίς αυτή την ομάδα δεν ξέρω προς τα πού πηγαίνω…» λέει με αγάπη.

Ο Τζοχόβα επί το έργον