Πρόσφατα, σε ένα μεγάλο group κοινωνικού και πολιτικού διαλόγου στο Facebook, ένας από τους διαχειριστές του ανάρτησε την παρακάτω αφίσα της Γαλλικής Δημοκρατίας: «Ναι, το εμβόλιο μπορεί να έχει και επιθυμητές παρενέργειες. Με κάθε εμβολιασμό, η ζωή ξαναπαίρνει τον έλεγχο. Εμβολιαζόμαστε».
Εικόνα που αιχμαλωτίζει την προσοχή, θετικό μήνυμα κόντρα σε αρνητικές συνδηλώσεις, διάκριση συμπεριφορών και όχι ανθρώπων, δυνατό μήνυμα τόσο από άποψη μορφής όσο και περιεχομένου. Από κεκτημένη ταχύτητα πάτησα like και συνέχισα να περιεργάζομαι την αφίσα. Κάτι, ωστόσο, δεν μου «καθόταν». Την απάντηση μού την προσέφερε γλαφυρά μία χρήστρια που σχολίασε την ανάρτηση ως εξής: ‘’Oh,la,la! Όλα τα δίποδα ζώα που εκτονώνονται με σεξ θα μεταμορφωθούν σε θεά Αφροδίτη και σε Άδωνη και θα πετούν ψηλά με τα φτερά του έρωτα…Αγάπη, μόνο αγάπη.’’
Κοίταξα κάπως πιο προσεκτικά. Συνειδητοποίησα ότι η ανάγκη του ανήκειν και της αυτοεπιβεβαίωσης με ώθησε να ταυτιστώ αρχικά με την όλη προσέγγιση της αφίσας – δηλαδή κάτι με έσπρωξε να δηλώσω το «πού ανήκω». Πάνω στην ασύνειδη βιασύνη μου παρέκαμψα το ολισθηρό υπόβαθρο του κυρίαρχου μηνύματος του poster.
Από την αρχή της υγειονομικής κρίσης, οι ακόλουθοι της επιστήμης και του ορθολογισμού αντιμετωπίζουν τους «συνειδητοποιημένους» και στρατευμένους αντιεμβολιαστές ως ανώριμα παιδιά και ανενημέρωτους, σαν απολωλότα πρόβατα που χρειάζεται να περιμαζέψουμε με την πειθώ. Είναι, όμως, έτσι τα πράγματα;
Οι ίδιοι οι αντιεμβολιαστές – κυρίως οι προσανατολισμένοι προς πιο θεωρητικές κατευθύνσεις – θεωρούν τους εαυτούς τους πολύ πιο ώριμους από τους εμβολιαστές. Όπως οι εμβολιαστές βασίζουν την ανάγκη μαζικής προσφυγής στον εμβολιασμό σε βάσιμες επιστημονικές ενδείξεις ή αδιάψευστες αποδείξεις καθώς και στην προηγούμενη εμβολιαστική πείρα, οι αντιεμβολιαστές αναζητούν ανταγωνιστικές θέσεις στις οποίες αποπειρώνται – ανεπιτυχώς, φυσικά – να προσδώσουν επιστημονικοφανή τεκμηρίωση. Μάλιστα, η προσφυγή σε φιλελεύθερες αρχές (π.χ. ατομικά δικαιώματα που προσβάλλονται από ενδεχόμενο υποχρεωτικό εμβολιασμό) από άτομα και ομάδες που παραδοσιακά βάλλουν από αριστερά ή από δεξιά κατά του φιλελευθερισμού, είναι ένα από τα σημεία των καιρών. Εννοώ, δηλαδή, ότι οι αντιεμβολιαστές αγωνιούν και οι ίδιοι να «πείσουν», δεν λειτουργούν αναχωρητικά αλλά παρεμβατικά και μάλιστα με αξιώσεις να καταστούν πλειοψηφία. Επιδιώκουν δηλαδή να ανακόψουν την επιστημονική πρόοδο με επιχειρήματα που δεν ακούγονται για πρώτη φορά. Κάθε άλλο.
Επίσης, οι αντιεμβολιαστές έχουν αστείρευτη πρόσβαση σε δίκτυα, chats, ομάδες, πηγές πληροφόρησης όπως και οι εμβολιαστές. Μόνο που έχουν αυτοπεριοριστεί ασφυκτικά εντός των ενημερωτικών πλαισίων που οι ίδιοι έχουν θέσεις στους εαυτούς τους. Αυτός ο αυτοπεριορισμός, ίσως σε άλλο βαθμό, ισχύει και για τους εμβολιαστές καθώς ο αλγόριθμος των κοινωνικών δικτύων εμφανίζει όλο και περισσότερο τις απόψεις με τις οποίες συμφωνούν.
Ποια είναι η συνέπεια αυτής της «κατανοητικής», «επιεικούς» στάσης απέναντι στους συμπολίτες μας που επιδεικνύουν συνειδητή αδιαφορία για το αντικειμενικό κοινό καλό που δεν είναι άλλο από την διάσωση ανθρώπινων ζωών εντός ενός αναπόφευκτου περιοριστικού πλαισίου «crisis management»;
Αφίσες σαν κι αυτή του γαλλικού κράτους προσπαθούν απεγνωσμένα να μετέλθουν την εσχάτως πολυθρύλητη δύναμη της πειθούς. Αυτό που δεν αντιλαμβάνονται τέτοιες προσεγγίσεις είναι η κατάρρευση του ορθολογισμού στην οποία οι αντιεμβολιαστικές θεωρίες επενδύουν.
Οι αντιεμβολιαστές, με όρους Διαφωτισμού, είναι βαθιά ανορθολογιστές. Οι θεωρίες τους αναιρούν την ίδια την επιστημολογία, τις ορθολογικές δηλαδή βάσεις της επιστήμης, το ίδιο το πείραμα ως όχημα προόδου και βελτίωσης της ζωής. Αναρωτιέμαι, λοιπόν: είναι αρκετό, είναι σοβαρό, είναι έξυπνο να απαντάς στον ανορθολογισμό με «υποσχέσεις πάρτυ»; Όχι. Αυτές οι υποσχέσεις δεν είναι αξιόπιστες γιατί ωραιοποιούν το μέλλον. Οι εθνικές, διακυβερνητικές και μεταεθνικές αρχές θα έπρεπε κάποια στιγμή να εξηγήσουν στον πλανήτη ότι η επαύριο της πανδημίας θα είναι ένας νέος αγώνας αντοχής. Η παραδοχή αυτή θα αφαιρέσει από τους αρνητές της επιστήμης βασικά επιχειρήματα επί των οποίων στηρίζουν τις συνωμοσιολογικές, ανορθολογικές ή άλλες προσεγγίσεις τους. Και κυρίως θα θέσει τα θεμέλια ώστε οι άνθρωποι που εναπόθεσαν τις ζωές τους στην επιστήμη να μην απογοητευτούν από τις νέες δοκιμασίες, δηλαδή, να μην στραφούν προς το ιδεολογικό σκοτάδι και, από εκεί, στις αγκαλιές των αντικοινωνικών, φαιών δυνάμεων που περιμένουν την εκ νέου ωρίμανση της ιστορικής ευκαιρίας που ο Αντιδιαφωτισμός και ο ανορθολογισμός απώλεσαν το 1945.
*Το κείμενο δημοσιεύτηκε πρώτα στο tvxs
Το 3point magazine είναι ένα οριζόντια δομημένο μέσο που πιστεύει ότι η γνώμη όλων έχει αξία και επιδιώκει την έκφρασή της. Επικροτεί τα σχόλια, την κριτική και την ελεύθερη έκφραση των αναγνωστών του επιδιώκοντας την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Σε μια εποχή όμως που ο διάλογος τείνει να γίνεται με όρους ανθρωποφαγίας και απαξίωσης προς πρόσωπα και θεσμούς, το 3point δεν επιθυμεί να συμμετέχει. Για τον λόγο αυτόν σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού, σεξιστικού περιεχομένου θα σβήνονται χωρίς ειδοποίηση του εκφραστή τους.
Ακόμα, το 3point magazine έχει θέσει εαυτόν απέναντι στο φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, σχόλια ανάλογου περιεχομένου θα έχουν την ίδια μοίρα με τα ανωτέρω, τη γνωριμία τους με το "delete".
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του 3point.