Ερη Ρίτσου: Ο πατέρας μου είχε περίσσευμα αγάπης και τρυφερότητας

Ο Γιάννης Ρίτσος «είχε περίσσευμα αγάπης και τρυφερότητας και το διέθετε σε όλους μας απλόχερα», λέει η συγγραφέας και κόρη του μεγάλου ποιητή ‘Έρη Ρίτσου. Δεν της μίλησε ποτέ για τις προσωπικές διώξεις που υπέστη, καθώς κάτι τέτοιο «δεν συνάδει με το ήθος ενός κομμουνιστή».

Συνέντευξη στην Ιωάννα Καρδάρα για την εφημερίδα ΠΡΙΝ

Τριάντα χρόνια έχουν περάσει από τον θάνατο του Γιάννη Ρίτσου. Τι είναι αυτό που θυμάστε περισσότερο από τον πατέρα σας;

Αυτό που θυμάμαι κυρίως είναι οι κουβέντες που κάναμε στις βόλτες μας, είτε για πολιτική, είτε για θέματα τέχνης ή φιλοσοφίας, τα αστεία που ανταλλάσσαμε καθώς και τα αστεία σχόλια που κάναμε, βλέποντας τηλεόραση, προς μεγάλη απογοήτευση της μάνας μου που δεν την αφήναμε ν’ ακούσει με την ησυχία της την εκπομπή που ήθελε και η καημένη μας παρακαλούσε «Εμ, σωπάστε βρε παιδιά ν’ ακούσουμε τι λέει ο άνθρωπος».

Πόσο επίκαιρος είναι ο Γιάννης Ρίτσος στις συνθήκες που βιώνουμε σήμερα στην ελληνική κοινωνία; Θεωρείτε ότι γεννιούνται «νέοι Ρίτσοι» και πόση ανάγκη υπάρχει για κάτι τέτοιο;

Νομίζω πως η «υψηλή» ποίηση είναι πάντα επίκαιρη, γιατί μιλάει για το τώρα και το πάντα. Ο ποιητής που μιλάει για τον καιρό του και τους συγχρόνους του, ουσιαστικά «πολλαπλασιάζει» τη φωνή του και την κάνει να ακούγεται διαχρονικά. Οι χαρές, οι αγωνίες και τα προβλήματα των ανθρώπων, τα θέματα που τους απασχολούν, ο έρωτας, ο θάνατος, η εξουσία, η ελευθερία, το δίκιο, θα είναι πάντα επίκαιρα. Έτσι παρουσιάζοντάς τα στην εποχή του, ο δημιουργός αναφέρεται σε όλες τις εποχές, τις πριν και τις μετά. Όσο για το αν γεννιούνται «νέοι Ρίτσοι», φυσικά και γεννιούνται, πάντοτε γεννιούνται. Το πρόβλημα είναι πως το μέγεθός τους καθορίζεται από την εποχή τους, από τις συνθήκες μέσα στις οποίες δημιουργούν, από τις καταστάσεις που βιώνουν, από την περιρρέουσα ατμόσφαιρα, από τις ιδέες και τις ιδεολογίες που τους ενεργοποιούν. Νομίζω πως η εποχή μας δεν είναι η ιδανική για να εμπνεύσει μεγαλόπνοα έργα αλλά αυτό είναι μια μεγάλη κουβέντα.

Ο Γιάννης Ρίτσος αποτέλεσε και αποτελεί ακόμη ένα ξεχωριστό μεγάλο κεφάλαιο στην ιστορία της δίωξης των κοινωνικών και πολιτικών φρονημάτων στη χώρα μας. Τι σας είχε πει για την πολιτική του δράση, για την εξορία, για τους αγώνες που έδωσε;

Τίποτα απολύτως δεν μου είχε πει για τις προσωπικές του περιπέτειες. Όσες φορές τον είχα ρωτήσει, η απάντηση ήταν πάντα η ίδια. «Ό,τι θες να μάθεις θα το βρεις μέσα στην ποίησή μου. Διάβασε και θα καταλάβεις.» Τότε δεν το καταλάβαινα και θεωρούσα πως ήταν ένας εύσχημος τρόπος να με αναγκάσει να διαβάσω ποίηση, μια που εγώ πάντα προτιμούσα τον πεζό λόγο. Αργότερα κατάλαβα πως απλούστατα δεν συνάδει (για να χρησιμοποιήσω μια λέξη της μόδας) με το ήθος ενός κομμουνιστή να περιαυτολογεί.

Ο Γιάννης Ρίτσος φανερώνει στα έργα του μία πολύ τρυφερή πλευρά. Πώς την βιώσατε εσείς;

Είναι γεγονός πως όλη την τρυφερότητα που βγάζει ως πατέρας στο «Πρωϊνό άστρο», τη «μικρή εγκυκλοπαίδεια υποκοριστικών», όπως αναφέρει το ποίημά του, την έβγαζε και στην καθημερινότητά του, στην οικογένεια, στους συντρόφους του, στους φίλους του, στους γνωστούς του και σε όσους τον πλησίαζαν. Είχε περίσσευμα αγάπης και τρυφερότητας και το διέθετε σε όλους μας απλόχερα. Θυμάμαι, πριν από πολλά χρόνια, ο μακαρίτης ο ποιητής Γιάννης Κοντός που εργαζόταν τότε στον Κέδρο, μού είχε πει πως από όλους τους ανθρώπους που είχε γνωρίσει μέσα απ΄ τη δουλειά του, ο πατέρας μου ήταν ο καλός άνθρωπος, «το Κ και το Α με κεφαλαία» είχε συμπληρώσει.

Στραφήκατε και η ίδια στο χώρο της συγγραφής, θα μας μιλήσετε λίγο για την απόφασή σας να ασχοληθείτε με τη συγγραφή;

Δεν ήταν απόφαση. Προέκυψε τυχαία και αν συνεχίζω το γράψιμο σε αραιά χρονικά διαστήματα είναι γιατί με διασκεδάζει και χαίρομαι που αυτά που γράφω τα απολαμβάνουν και όσοι τα διαβάζουν.

Διαβάστε επίσης:

Ξέσπασε η Έρη Ρίτσου: “Τι Lockdown ρε χαμένε”