Φάος

Ποιος εφηύρε το στοιχείο της εξαφάνισης και το έκανε ένα παγκοσμίως διεθνές κόλπο τόσο για τους μάγους, για τα σημεία που στέκονται οι ηθοποιοί πριν τα πατήσουν, για τον συγγραφέα που ψάχνει το νόημα της πλοκής που κατασκευάζει, για τον μουσικό που απορροφά κι αν θέλει, εξαφανίζει κάθε ίχνος νότας φέρνοντας σε λούπα τις ηχητικές στροφές του;

Συχνά αναρωτιέμαι για τη διάθλαση των στιγμών στη μνήμη και την αντανάκλαση τους στη μία μνήμη, τη συνολική, που ενέχει όποια άλλη, είτε βρίσκεται σε απόλυτο κατώφλιο επεξεργασίας και μελλοντικής καταγραφής, είτε έχει καταχωνιαστεί στα διάφορα συρτάρια νεολιθικής μνήμης που μας σύρουν αντί εμείς να τα αναμοχλεύουμε.

Μια καλή και επισφαλής τεχνική ώστε να δώσουμε βλέμματα, χέρια, λέξεις, κτίρια, μάζες, συναισθήματα που μορφάζουν, ιδέες υλοποιημένες σε project, σκηνοθεσίες προσωπικές, τη σμίξη φύσης με ανθρώπινο δυναμικό, την αντίδραση του φυσικού και ζωικού περιβάλλοντος, τα στενά και τα μνημεία χωρών που δεν θα τα ξαναειδώσουμε ποτέ όπως εκείνη τη στιγμή που βρισκόμαστε εκεί, είναι η camera obscura (σκοτεινός θάλαμος) και το εργαλείο της, η φωτογραφική μηχανή.

Πρώτοι οι αρχαίοι Αιγύπτιοι και ο Αριστοτέλης τυχαία παρατήρησαν το είδωλο του Ήλιου πάνω στο έδαφος, καθώς οι ακτίνες περνούσαν ανάµεσα από µια τρύπα που είχαν σχηµατίσει τα φύλλα ενός δέντρου.

Παράλληλα, το 1020 µ.Χ., ο Άραβας Αλχαζέν περιέγραψε το φαινόµενο των ειδώλων από σχισµές, ισχυριζόμενος ότι τα µάτια µας δεν εκπέµπουν, αλλά απορροφούν φωτεινές ακτίνες, σχηµατίζοντας τις εικόνες στο εσωτερικό τους. Μια μικρή τρύπα στον τοίχο του σκοτεινού δωματίου λειτουργούσε σαν φακός. Το φως που ανακλούνταν από ένα αντικείμενο εκτός δωματίου, εισερχόταν στην τρύπα του τοίχου. Τα μόρια του αέρα στο άνοιγμα ενεργούσαν σαν φακός που προέβαλλε την εικόνα του αντικειμένου στον απέναντι τοίχο του δωματίου. Η εικόνα ήταν αντεστραμμένη.

Ήρθε το νετάρισμα, η εστίαση, το παίξιμο με το διάφραγμα, η ρύθμιση ταχύτητας, η αλλοίωση, η προσθήκη, το format, η βελτίωση, οι σκιές, οι ώρες του φωτός μέσα στη μέρα που κάνουν «επιτρεπτή» τη στιγμή, πορτραίτα ζωγραφικά αντικαταστάθηκαν, μνήμες έμειναν στο διηνεκές και η εμφάνιση έγινε η πιο εμπράγματη πραγματικότητα για το ένα και μοναδικό βίωμα.

Ωστόσο όταν μπαίνεις μπροστά από μία κάμερα πόσα χάνεις για να τα κερδίσεις, Η ίδια η αυθύπρακτη στιγμή ποτέ δεν επιστρέφει αυτούσια κι ο φωτογράφος τη ζει για τη διατήρηση της πίσω από έναν φακό, εξαφανίζεται από το παρόν του για να το εμφανίσει.

Όπως είχε επισημάνει κι ο Ρόλαν Μπαρτ στο Φωτεινό Θάλαμο, αυτό που μπορώ ονομάσω, δεν μπορεί πραγματικά να με κεντρίσει, ενώ κι ο ίδιος είχε διακρίνει τρεις πρακτικές που έχουν αντικείμενο τη φωτογραφία: ποιείν, πάσχειν, θεάσθαι.

Η φωτογραφία είναι σαν ένα πρωτόγονο θέατρο, σαν ένα ταμπλό βιβάν, η εξεικόνιση της ακίνητης και φτιασιδωμένης όψης κάτω από την οποία βλέπουμε τους νεκρούς.

…Αν ρίξουμε μια ματιά στις τέσσερις ελληνικές φωτογραφίες στο σύνολο των 100 καλύτερων φωτογραφιών του 2012, μπορεί και να συγκατανεύσουμε.

Γιάννης Μπεχράκης, 18 Απριλίου 2012/ Υπάλληλοι της Βουλής αντικαθιστούν την ελληνική σημαία.

Γιάννης Κολεσίδης, 9 Οκτωβρίου 2012, Γυμνός διαδηλωτής μπροστά στο ελληνικό κοινοβούλιο ανήμερα της επίσκεψης της Γρεμανίδας καγκελαρίου, Άνγκελας Μέρκελ

Γιάννης Κολεσίδης, 6 Σεπτεμβρίου 2012, Αστυνομικός συμμετέχει στην διαμαρτυρία των σωμάτων ασφαλείας

Γιάννης Μπεχράκης, 23 Μαΐου 2012, Ο απεικονιζόμενος, Μανώλης Ουρανός, λόγω οικονομικής κρίσης εργάζεται σε εστιατόριο στην περιοχή του Ψυρρή, ενώ έχει σπουδάσει πολιτικός μηχανικός.

Μάλλον οι άνωθεν φωτογράφοι εξαφανίστηκαν για ένα κλικ στην στιγμή αναδεικνύοντάς την… Αυτό που εμφανίζεται στην Ελλάδα είναι η καταστροφικότητα της, δεν βγάζεις την καταστροφή ή την εξιλέωση ή την επαναληπτικότητα και των δύο ροπών αλλά τα (ενδιάμεσα) στάδια τους.