Το τελευταίο διάστημα με πρωτοβουλία του Παντείου Πανεπιστημίου με την επιστημονική επιμέλεια του Νίκου Κουραχάνη, το ζήτημα της αστεγίας έχει ανοίξει στο σύνολό του, εξετάζοντας την αστεγία μέσα από συγκεκριμένες θεματικές ενότητες που αναφέρονται σε διαφορετικές ομάδες του πληθυσμού που βιώνουν, είτε είναι δυνατό να βιώσουν, στεγαστικό αποκλεισμό. Δίνεται η δυνατότητα στα ίδια τα υποκείμενα να πάρουν το λόγο, αλλά υπάρχει μια πολύπλευρη και πολυσυλλεκτική συμβολή από ομάδες και ανθρώπους που είτε δραστηριοποιούνται στο πεδίο, είτε γνωρίζουν το ζήτημα από κάποια πλευρά. Αποτέλεσμα αυτής της δουλειάς είναι και ο συλλογικός τόμος «Κατοικία και Κοινωνία», που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Διόνικος πριν από μερικούς μήνες με την επιστημονική επιμέλεια του Νίκου Κουραχάνη.
Τις τελευταίες δεκαετίες η αστεγία στις σύγχρονες δυτικές κοινωνίες έχει αποκτήσει μια βαρύνουσα σημασία ως ένα μεγάλο κοινωνικό πρόβλημα. Η οικονομική κρίση και η αλλαγή του προσανατολισμού των δυτικών κρατών ευημερίας από την εποχή της πετρελαϊκής κρίσης της δεκαετίας του 1970, επέδρασε σημαντικά στη χειροτέρευση των συνθηκών της καθημερινότητας για τις πιο ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού, οδηγώντας πολλούς ανθρώπους στο κοινωνικό περιθώριο. Η χρηματιστικοποίηση των οικονομιών και η κερδοσκοπία στα ακίνητα, οδήγησε τις τιμές των ενοικίων σε μια σειρά χώρες να αυξηθούν σημαντικά, πολλές φορές σε σημείο δυσανάλογο με τις δυνατότητες ακόμα και της μεσαίας τάξης να ανταποκριθεί, με αποτέλεσμα πολλοί άνθρωποι είτε να καταλήγουν στην απώλεια στέγης, είτε να ζουν σε ένα μόνιμο καθεστώς στεγαστικής επισφάλειας.
Από τη μεριά των ερευνητών και των κυβερνήσεων η αντιμετώπιση του προβλήματος δεν ήταν επαρκής. Η εκπόνηση στεγαστικής πολιτικής δεν αντιμετωπίστηκε σαν ένα σημαντικό κομμάτι της κοινωνικής πολιτικής, με αποτέλεσμα οι μηχανισμοί αντιμετώπισης της αστεγίας να είναι είτε ανεπαρκείς, είτε ανύπαρκτοι.
Η κατάσταση της αστεγίας πλήττει όλες τις ομάδες του πληθυσμού και είμαστε συνηθισμένοι να θεωρούμε ότι οι λόγοι που κάποιος οδηγείται σε αυτήν είναι αμιγώς οικονομικοί. Κάποιος δηλαδή που χάνει τη δουλειά του, ή εκπίπτει από το οποιοδήποτε προστατευτικό οικονομικό πλαίσιο και καταλήγει στο δρόμο. Πολλές φορές όμως τα πράγματα δεν είναι καθόλου έτσι. Διότι μπορεί κάποιος πράγματι να εκπέσει από το οικονομικό πλαίσιο προστασίας, ωστόσο το να καταλήξει στο δρόμο, είναι κάτι πολύ πιο περίπλοκο και προϋποθέτει, πολλούς και διαφορετικούς παράγοντες.
Τα τελευταία χρόνια η ελληνική κοινωνία έχει στρέψει τα μάτια της προς τους αστέγους, που μέχρι εκείνη τη στιγμή δεν την αφορούσαν. Μπορεί να υπήρχαν, αλλά ήταν λίγοι και μπροστά στο κλίμα της ευμάρειας και της ευζωίας των πολλών, ήταν αόρατοι. Οι ΛΟΑΤΚΙ άστεγοι είναι μια τέτοια κατηγορία. Άστεγα ΛΟΑΤΚΙ άτομα υπήρχαν πάντα, ωστόσο μέχρι πριν από μερικά χρόνια, αν ανέφερε κανείς ότι υπάρχουν άστεγοι λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού ή ταυτότητας φύλου, πολύ πιθανό να έπαιρνε ως απάντηση ότι καλά να πάθουν, γιατί η παροιμιώδης ομοφοβία της ελληνικής κοινωνίας είχε μια εκδικητική συμπεριφορά ακόμα και γι αυτούς που έχουν φτάσει στην έσχατη κατάσταση να πρέπει να διαβιώσουν χωρίς στέγη. Αυτό τα τελευταία χρόνια έχει αλλάξει και οι λόγοι είναι και εδώ πολλοί.
Αλλά ας δούμε τι είναι οι ΛΟΑΤΚΙ άστεγοι: Είναι ΛΟΑΤΚΙ άτομα, δηλαδή γκέι άνδρες και γυναίκες, τρανς, ίντερσεξ, κουίρ, και γενικά οποιοσδήποτε δεν είναι ετεροφυλόφιλος και άρα δεν εμπίπτει στη σφαίρα της ετεροκανονικότητας, που έχουν απωλέσει τη στέγη τους, ακριβώς λόγω του σεξουαλικού τους προσανατολισμού ή της ταυτότητας φύλου τους. Δηλαδή ένας γκέι άνδρας που βρίσκεται στο δρόμο επειδή είναι γκέι. Και πώς μπορεί να γίνει αυτό; Θα το εξηγήσουμε αμέσως παρακάτω.
Σύμφωνα με την έρευνα διεθνώς, οι ΛΟΑΤΚΙ άστεγοι είναι κυρίως τρανς άτομα ή νεαροί γκέι άνδρες και γυναίκες. Η εγκατάλειψη της οικογενειακής εστίας μπορεί να γίνει είτε οικειοθελώς, επειδή μπορεί τα άτομα αυτά σε νεαρή ηλικία να διαφεύγουν από ένα καταπιεστικό οικογενειακό περιβάλλον, είτε να εκδιωχθούν επειδή αποκαλύφθηκε ο σεξουαλικός τους προσανατολισμός ή η ταυτότητα φύλου τους. Γι αυτό το λόγο, από τη βιβλιογραφία στα αγγλικά, τους διακρίνουμε σε δύο κατηγορίες: Runaways και Thrownaways. Οι πρώτοι είναι αυτοί που διαφεύγουν από το οικογενειακό περιβάλλον και οι δεύτεροι αυτοί που εκδιώκονται από αυτό και δεν τους επιτρέπεται να επιστρέψουν.
Για να μπορέσουν να επιβιώσουν αυτές οι κατηγορίες αστέγων χρειάζονται βοήθεια, και αυτή η βοήθεια θα προέλθει είτε από το κράτος, δηλαδή από δημόσιους πόρους, είτε από ιδιωτικούς φορείς, που θα έχουν ιδιωτική χρηματοδότηση. Όπως σε κάθε κοινωνικό πρόβλημα απαιτείται η παρέμβαση της κοινωνικής έρευνας, προκειμένου αφού το μελετήσουμε να μπορέσουμε να παράσχουμε επαρκείς λύσεις. Χρειάζεται η κοινωνική επιστήμη να έρθει σε επαφή με τα ΛΟΑΤΚΙ υποκείμενα που βιώνουν την αστεγία εν προκειμένω. Χρειάζεται αναγωγή στη βιβλιογραφία, αλλά και ενδελεχής μελέτη του φαινομένου.
Αυτή η δουλειά στη συγκεκριμένη κατηγορία ανθρώπων, τους ΛΟΑΤΚΙ άστεγους, στην Ελλάδα δεν έχει γίνει ακόμα σε βάθος, παρόλο που τα τελευταία χρόνια όλο και πληθαίνουν οι ΛΟΑΤΚΙ άστεγοι, είτε λόγω της οικονομικής κρίσης, είτε γιατί σήμερα ο κόσμος είναι περισσότερο ανοιχτός και τα ΛΟΑΤΚΙ άτομα μπορούν να προστρέξουν για βοήθεια σε οργανώσεις και ανθρώπους που θα τα βοηθήσουν, άρα να γίνουν ορατά ως άστεγα. Για τη δουλειά αυτή είναι απαραίτητη η επιστημονική επεξεργασία και συμβολή.
Στο βιβλίο που αναφέραμε υπάρχει και το σχετικό με τους ΛΟΑΤΚΙ αστέγους κείμενο του Θεοδόση Γκελτή, υποψήφιου διδάκτορα του Πανεπιστημίου Αιγαίου, που κάνει μια πρώτη και σημαντική προσπάθεια να ανοίξει το θέμα επιστημονικά. Το βιβλίο αυτό είναι μια πάρα πολύ καλή ευκαιρία να έρθει κανείς σε επαφή με το ζήτημα της αστεγίας συνολικά, ένα ζήτημα που μέχρι πριν από λίγο καιρό δε μας αφορούσε καν. Η περαιτέρω τεκμηρίωση και επιστημονική επεξεργασία θα βοηθήσει να δούμε την έκταση του φαινομένου στην ελληνική κοινωνία και να προτείνουμε τρόπους αντιμετώπισης.
Το 3point magazine είναι ένα οριζόντια δομημένο μέσο που πιστεύει ότι η γνώμη όλων έχει αξία και επιδιώκει την έκφρασή της. Επικροτεί τα σχόλια, την κριτική και την ελεύθερη έκφραση των αναγνωστών του επιδιώκοντας την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Σε μια εποχή όμως που ο διάλογος τείνει να γίνεται με όρους ανθρωποφαγίας και απαξίωσης προς πρόσωπα και θεσμούς, το 3point δεν επιθυμεί να συμμετέχει. Για τον λόγο αυτόν σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού, σεξιστικού περιεχομένου θα σβήνονται χωρίς ειδοποίηση του εκφραστή τους.
Ακόμα, το 3point magazine έχει θέσει εαυτόν απέναντι στο φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, σχόλια ανάλογου περιεχομένου θα έχουν την ίδια μοίρα με τα ανωτέρω, τη γνωριμία τους με το "delete".
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του 3point.