Η Κέιτ Μάλενι και το πρώτο γυναικείο συνδικάτο στις ΗΠΑ

Η Κέιτ Μάλενι και το πρώτο γυναικείο συνδικάτο στις ΗΠΑ – Η μετανάστρια – εργάτρια από την Ιρλανδία κατάφερε να οργανώσει εκατοντάδες εργαζόμενες στα καθαριστήρια ρούχων και να πετύχουν όλες μαζί μεγάλες απεργιακές νίκες από το 1864 που ιδρύθηκε το συνδικάτο * Το γυναικείο συνδικάτο έδειξε τον δρόμο για την αυτοοργάνωση και τα συνεταιριστικά σχήματα αψηφώντας τον ανηλεή πόλεμο των εργοδοτών που εκβίαζαν τις εργαζόμενες ότι αν ήθελαν να επιστρέψουν στις δουλειές τους, έπρεπε να αποσυρθούν από τον συνδικαλισμό

Ήταν ένα παγωμένο και χιονισμένο πρωινό του Φλεβάρη όταν της ήρθε η ιδέα. Όπως κάθε άλλη ημέρα, η Κέιτ Μάλενι είχε φύγει από το σπίτι της στο Τρόι της Νέα Υόρκης, είχε χαιρετίσει με αγάπη τη χήρα μητέρα της Μπριτζέτ, τη μεγαλύτερη αδερφή της Μαίρη, τις δύο μικρότερες αδερφούλες της και τον αδερφό της Φρανκ και είχε πάει περπατώντας στη δουλειά της στο καθαριστήριο ρούχων.

Γεννημένη το 1845, η Κέιτ και η αδερφή της Μαίρη πέρασαν τα πρώτα παιδικά τους χρόνια στην Ιρλανδία. Αργότερα μετανάστευσαν με τους γονείς τους στην Αμερική ελπίζοντας σ’ ένα καλύτερο μέλλον, όνειρο το οποίο με τα χρόνια είχε αρχίσει να απομακρύνεται, ειδικά απ’ όταν πέθανε ο πατέρας τους. Οι δύο αδερφές αποφάσισαν τότε να χωρίσουν αρμοδιότητες. Εξαιτίας της ασθενικής κατάστασης της μητέρας τους, αποφάσισαν η Μαίρη να μείνει σπίτι και να φροντίζει την οικογένεια και η 19χρονη Κέιτ να γίνει εκείνη που θα φέρνει το ψωμί στο σπίτι.

Καθώς περπατούσε κατά μήκος του δρόμου Ρίβερ, ένας παγωμένος άνεμος από τον ποταμό Χάντσον έφερε το χιόνι πάνω της και την πάγωσε μέχρι το κόκαλο, αν και γνώριζε ότι αργότερα μέσα στο καθαριστήριο θα υποδεχόταν με ανακούφιση ένα κύμα κρύου και καθαρού αέρα. Για να απασχολήσει το μυαλό της και να ξεχάσει το κρύο, άρχισε να σκέφτεται το σχέδιο με το οποίο θα οργάνωνε και θα συντόνιζε τις συναδέλφισσές της ώστε να σχηματίσουν το συνδικάτο.

Οι συνθήκες εργασίας

Η Κέιτ θεωρούσε τον εαυτό της τυχερό που είχε καταφέρει να προσληφθεί σε ένα από τα 14 καθαριστήρια του Τρόι. Θεωρούταν καλή δουλειά τότε και παρ’ όλο που πολλοί συνομήλικοί της τα χαρακτήριζαν επιχειρήσεις εκμετάλλευσης, ο ανταγωνισμός για τις θέσεις εργασίας ήταν έντονος.

Η Κέιτ και τα άλλα κορίτσια περνούσαν 12 με 14 ώρες κάθε μέρα στα καθαριστήρια. Έπλεναν τα ρούχα με σαπούνι, έκαναν λεύκανση με χλωριούχο σόδα, έβαζαν αραιό θειικό οξύ στα κολάρα για να λευκανθούν, έπλεναν άλλη μια φορά τα κολάρα με σαπούνι, τα έβραζαν, τα έτριβαν και τα ξέβγαζαν. Τα στράγγιζαν, τα στέγνωναν και τα σιδέρωναν.

Τα “κορίτσια” εξαρτώνταν το ένα από το άλλο για να κάνουν σωστά τη δουλειά τους. Παρ’ όλο που το νερό ήταν καυτό, τα χέρια τους ήταν μέσα στις σαπουνάδες και τις χημικές ουσίες όλη την ημέρα και πολλές είχαν καεί από τα σίδερα στην προσπάθεια να παράξουν το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Κέρδιζαν μόνο 3 με 4 δολάρια την εβδομάδα κι αν κατέστρεφαν κατά λάθος κάποιο πουκάμισο ή κολάρο, οι μισθοί τους ψαλιδίζονταν ακόμη περισσότερο.

Όλα αυτά περνούσαν από το μυαλό της Κέιτ καθώς βάδιζε στους χιονισμένους δρόμους. Ήξερε ότι οι εργαζόμενες στον καθαρισμό κολάρων είχαν ζητήσει υψηλότερους μισθούς και δεν είχαν εισακουστεί. Ήξερε ακόμη από τους άνδρες γείτονές της, οι οποίοι ήταν μέλη του Συνδικάτου Σιδηρουργών, για τη δύναμη του συνδικάτου και τι θα μπορούσε να επιτευχθεί αν οι εργαζόμενες ενώνονταν μεταξύ τους. Και είχε ακούσει ότι οι εργάτες στα πούρα και στα τυπογραφεία είχαν ανοίξει τα συνδικάτα και στις γυναίκες. Έβλεπε τον εαυτό της ισότιμα με τον άντρα ως εργαζόμενη και ήξερε ότι οι άντρες θα υποστήριζαν την προσπάθειά τους.

Οι δυσκολίες να γίνει το συνδικάτο

Η οργάνωση θα ήταν ένα μνημειώδες καθήκον. Όλες εργάζονταν 12 με 14 ώρες τη μέρα και πολλές από τις εργάτριες είχαν πάνω τους και τις δουλειές στο σπίτι. Δεν υπήρχαν ακόμη διαθέσιμες και μεγάλες αίθουσες για να συναντηθούν και να συζητήσουν τη δημιουργία του συνδικάτου. Επίσης, ήταν επικίνδυνο να ξεκινήσουν τον συνδικαλισμό καθώς ήταν πολλοί εκείνοι που περίμεναν στη γωνία για να πάρουν τη δουλειά τους. Ωστόσο, η Κέιτ ήταν αποφασισμένη εκείνο το κρύο πρωινό του Φλεβάρη ν’ αλλάξει την Ιστορία.

Ήταν ευγνώμων που δεν είχε πάνω της τις δουλειές στο σπίτι, αφού ήταν επιφορτισμένη να φέρνει τα χρήματα. Έτσι, διέθετε χρόνο ώστε να αφοσιωθεί στη δημιουργία και την ανάπτυξη του δυνδικάτου. Λόγω της οικογενειακής της κατάστασης είχε συνηθίσει να έχει μία τύποις ηγετική εμπειρία σε σχέση με τα μικρότερα αδέρφια της και η εμπειρία της μετανάστευσης της είχε δώσει τη γνώση να καθοδηγεί άλλους. Είχε επίσης συνείδηση του γεγονότος ότι ως γυναίκα θεωρούταν υποδεέστερη των ανδρών, αλλά ότι ως συνδικαλίστρια θα κατείχε στο μέλλον ισότιμη θέση. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι άντρες συνδικαλιστές αποκαλούσαν τις συνδικαλίστριες γυναίκες αδερφές τους.

Η πρώτη απεργία

Με σιδερένια θέληση, σκληρή δουλειά και στήριξη από το συνδικάτο των σιδηρουργών, τον Φεβρουάριο του 1864 η Κέιτ και η συνεργάτιδά της Έστερ Κίγκαν οργάνωσαν περίπου 300 γυναίκες στο πρώτο γυναικείο συνδικάτο της χώρας.

Σύντομα μετά τη σύστασή του, το μεσημέρι της Τετάρτης 23 Φεβρουαρίου του 1864, περίπου 300 γυναίκες κατέβηκαν σε απεργία και από τα 14 καθαριστήρια ρούχων του Τρόι. Το απόγευμα η Κέιτ συναντήθηκε με τις γυναίκες ώστε να συζητήσουν τα αιτήματα για 20% με 25% αύξηση στους μισθούς τους και τις ανησυχίες για την εισαγωγή των νέων μηχανών αμυλοποιίας, οι οποίες ήταν δύσχρηστες και επικίνδυνες.

Στην αρχή οι ιδιοκτήτες των καθαριστηρίων εμφανίστηκαν άκαμπτοι. Δήλωσαν ότι δεν είχαν την… πολυτέλεια να πληρώσουν περισσότερο τις εργαζόμενες, εκτός κι αν τις μετέθεταν στην κατασκευή κολάρων. Για πεντέμισι μέρες η Κέιτ, η Εστέρ και άλλες γυναίκες απείχαν από τις δουλειές τους. Στις 28 Φεβρουαρίου ορισμένοι από τους ιδιοκτήτες υποχώρησαν απέναντι στην πρωτόγνωρη συλλογική αντίσταση και ικανοποίησαν τα αιτήματα των γυναικών. Την επόμενη ημέρα ακολούθησαν κι άλλοι.

Η Κέιτ, η Εστέρ και άλλα μέλη του συνδικάτου δήλωναν την ευγνωμοσύνη τους στο συνδικάτο των σιδηρουργών για την καθοδήγηση και την έμπνευση που προσέφερε. Συνειδητοποίησαν επίσης ότι είχε έρθει η ώρα να προβούν σε δημόσια δήλωση για την παρουσία του συνδικάτου, που είχε αρχίσει να κατέχει εξέχουσα θέση στο εργατικό κίνημα της περιοχής.

Σε μια ανοιχτή εκδήλωση-πικνίκ στις 18 Ιουλίου του 1864 περίπου 4.000 εργαζόμενοι παρακολουθούσαν την Κέιτ να παρουσιάζει το συνδικάτο παρουσία του Γουίλιαμ Σίλβις, προέδρου του Διεθνούς Συνδικάτου Σιδηρουργών. Η Κέιτ ενημέρωσε τον Γ. Σίλβις για τις δράσεις του συνδικάτου και έτσι ξεκίνησε μια μακρά φιλία και συνεργασία.

Τα αποτελέσματα του αγώνα

Το 1866 ήταν μια σημαντική χρονιά για την Κέιτ και το Συνδικάτο Εργαζόμενων στα Καθαριστήρια. Ήταν η χρονιά που κάτω υπό την ηγεσία της το συνδικάτο ψήφισε να δωρίσει 1.000 δολάρια στους σιδηρουργούς την περίοδο μεγάλου λοκ άουτ. Η συνεισφορά έτυχε ευνοϊκής προσοχής από τον Τύπο και τα υπόλοιπα συνδικάτα. Επίσης, το 1866, μετά από μια μικρής διάρκειας απεργία, τα μέλη Συνδικάτου Καθαριστηρίων κέρδισαν αύξηση στην αμοιβή τους από 8 δολάρια σε 14 την εβδομάδα.

Χάρη στις κινητοποιήσεις τους τα μέλη κατόρθωναν να έχουν υψηλότερους μισθούς από τις ανένταχτες εργαζόμενες. Το συνδικάτο διατηρούσε επίσης μεγαλύτερο ταμείο από τα αντίστοιχα των ανδρικών συνδικάτων και ήταν δυνατό να υποστηρίξει με επάρκεια τα μέλη σε περίπτωση ασθένειας ή οικογενειακής απώλειας.

Τον Αύγουστο του 1866 ο Γουίλιαμ Σίλβις συγκάλεσε πανεθνικό συνέδριο συνδικαλιστών ηγετών στη Βαλτιμόρη. Το Εθνικό Συνδικάτο Εργατών, που καθιερώθηκε μέσα από το συνέδριο, θα εκπροσωπούσε στο μέλλον όλους τους εργαζόμενους, συμπεριλαμβανομένων των γυναικών. Κατά την τοποθέτησή του ο πρόεδρος Σίλβις αναγνώρισε ότι υπήρχαν προκαταλήψεις κατά της απασχόλησης των γυναικών. “Είναι φυσικό οι άνδρες εργαζόμενοι να αντιτίθενται στην εισαγωγή της γυναικείας εργασίας όταν χρησιμοποιείται από τους εργοδότες ως μέσο υποτίμησης της δικής τους αξίας”. “Πιστεύουμε λοιπόν, ότι οι Αμερικανοί εργάτες θα διαμαρτυρηθούν ενάντια σ’ αυτό το αδικαιολόγητο σύστημα”.

Η Κέιτ αναγνώριζε την ικανότητα των συνδικαλιστών μελών της και είχε συνειδητοποιήσει ότι ήταν εξίσου ικανές με τους άντρες. Επίσης, είχε συνειδητοποιήσει ότι δεν ίσχυε το ίδιο με άλλες γυναικείες εργατικές ομάδες και είχε προσφερθεί να στείλει μέλη της για να τις βοηθήσουν να οργανωθούν. Το Συνδικάτο Καθαριστηρίων Ρούχων θα πλήρωνε τα έξοδα των μελών της αποστολής μέχρι να ολοκληρωθεί η εκπαίδευση.

Τον Ιούλιο του 1968 η Κέιτ ηγήθηκε του αγώνα των εργαζόμενων στα σιδερωτήρια και λίγο μετά την απεργία τους έλαβαν αύξηση.

Τον Σεπτέμβριο του 1968 η Κέιτ πήγε στη Νέα Υόρκη με σκοπό να παρακολουθήσει το Εθνικό Συνέδριο Εργασίας. Υπήρχαν ακόμη τρεις γυναίκες αντιπρόσωποι. Εκεί ανακηρύχθηκε δεύτερη αντιπρόεδρος, αποφάσισε ωστόσο να παραιτηθεί, καθώς ο πρώτος αντιπρόεδρος ήταν επίσης από τη Νέα Υόρκη. Οπότε, ο Γ. Σίλβις τη διόρισε ως βοηθό γραμματέα και ήταν πρώτη φορά που μια γυναίκα διοριζόταν στο Εθνικό Γραφείο Συνδικαλιστικών Οργανώσεων. Οι ευθύνες της περιλάμβαναν τη συστηματική επαφή με τις εργαζόμενες γυναίκες και τον συντονισμό των εθνικών προσπαθειών να σχηματίσουν γυναικείες οργανώσεις και σωματεία.

Συμμαχία με το φεμινιστικό κίνημα

Την ίδια περίοδο αναπτυσσόταν το κίνημα για το δικαίωμα ψήφου στις γυναίκες. Οι ενεργές Σούζαν Άντονι και Ελίζαμπεθ Στάντον, όπως και άλλες, επιχείρησαν να στρατολογήσουν στο κίνημα τις εργαζόμενες γυναίκες. Η Κέιτ συμμεριζόταν τον αγώνα αυτό και αναγνώριζε πως οι γυναίκες ναι μεν είχαν κάνει σοβαρά βήματα ώστε να θεωρούνται εργασιακά ισότιμες με τους άντρες, δεν ήταν όμως πολιτικά. Γι’ αυτό και συνεργάστηκε με το κίνημα.

Τον Σεπτέμβριο του 1868 μέλη του Συνδικάτου Καθαριστηρίων εντάχθηκαν στον αγώνα των υπόλοιπων συνδικάτων του Τρόι συμμετέχοντας στις διαδικασίες και τις συνελεύσεις, ενώ συνεισέφεραν με 500 δολάρια στην υποστήριξη των οικοδόμων που είχαν κατέβει σε απεργία για το οκτάωρο.

Τον Μάρτιο του 1869 οι εργαζόμενες στις μηχανές αμυλοποιίας κατάφεραν να αυξήσουν τους μισθούς τους μετά από νέες πετυχημένες απεργίες.

Τον Μάιο του 1869 το Συνδικάτο Καθαριστηρίων με περίπου 450 δυναμικά μέλη απαίτησε νέες αυξήσεις από μισό έως και 2 σεντς ανά τις δωδεκάδες ρούχων. Αυτή τη φορά οι ιδιοκτήτες πλυντηρίων εμφανίστηκαν άκαμπτοι και σε συνεργασία με τους κατασκευαστές γιακάδων αντιπαρατάχθηκαν αποφασισμένοι να τελειώσουν με το συνδικάτο μια για πάντα.

Λίγες μόνο μέρες αργότερα οι σιδηρουργοί ανακοίνωσαν τη στήριξή τους, άνοιξαν τον χώρο τους στο συνδικάτο των γυναικών και συνεισέφεραν οικονομικά με 500 δολάρια κάθε εβδομάδα. Πραγματοποιήθηκε επίσης μεγάλη πορεία με τη συμμετοχή 7.000 ατόμων, ακόμη και εμπόρων.

Οι κατασκευαστές των κολάρων πίεσαν τους ιδιοκτήτες των πλυντηρίων να μην κάνουν πίσω. Τους βοήθησαν μάλιστα να βρουν και να εκπαιδεύσουν νέο προσωπικό με εργαζόμενους οι οποίοι δεν ήταν γραμμένοι στα συνδικάτα.

Αυτοοργάνωση και συνεταιριστικό καθαριστήριο

Η αρχή του Ιουνίου έβρισκε την Κέιτ και τις συντρόφισσές της αποφασισμένες να κερδίσουν τη μάχη με τους εργοδότες. Σ’ αυτή την κατεύθυνση ίδρυσαν συνεργατικό καθαριστήριο. Ωστόσο, οι τοπικοί κατασκευαστές κολάρων εμπόδισαν την προμήθεια του συνεταιρισμού με αποτέλεσμα να κλείσει μετά από λίγο καιρό.

Στα τέλη Ιουλίου έγινε μεγάλο πικ-νικ με τη συμμετοχή 5.000 με 6.000 ατόμων και συγκεντρώθηκαν 1.200 δολάρια για την ενίσχυση του συνδικάτου, το οποίο είχε σταθερά τη στήριξη του επικεφαλής των συνδικαλιστικών οργανώσεων Γουίλιαμ Σίλβις.

Οι εργοδότες παρέμειναν άκαμπτοι και χρησιμοποίησαν τον τοπικό Τύπο ώστε να συκοφαντήσουν τον αγώνα του συνδικάτου. Επιχειρώντας να διασπάσουν τις εργαζόμενες, ανακοίνωσαν πως ήταν διατεθειμένοι να επαναπροσλάβουν τις εργαζόμενες με έναν λιγάκι υψηλότερο μισθό, αλλά θα έπρεπε να αποχωρήσουν από το σωματείο.

Η Κέιτ και τα μέλη του συνδικάτου απάντησαν σχηματίζοντας ένα νέο συνεταιρικό σχήμα, που θα πουλούσε κολάρα και μανικετόκουμπα. Η προσπάθειά τους έδειχνε πως θα μπορούσε να έχει επιτυχία, ειδικά όταν ο Ιρλανδός επιχειρηματίας -πρίγκιπας της αγοράς Αλεξάντερ Τέρνι Στιούαρτ αποφάσισε να αγοράσει όλο το στοκ.

Ανηλεής πόλεμος από τους εργοδότες και διάλυση

Θορυβημένοι από ενδεχόμενη επιτυχία του εγχειρήματος, οι κατασκευαστές κολάρων διαφήμισαν ότι εισήγαγαν νέο χαρτί για κολάρα στην αγορά. Το αποτέλεσμα ήταν να ακολουθήσει κατακόρυφη πτώση στις πωλήσεις του συνεργατικού εγχειρήματος, ενώ το συνδικάτο των σιδηρουργών αδυνατούσε πια να στηρίξεις τις εργαζόμενες λόγω του δικού τους αποτυχημένου συνεταιρισμού και του θανάτου του προέδρου Γ. Σίλβις.

Τον Φεβρουάριο του 1870 η Κέιτ και οι συντρόφισσές της αποφάσισαν να διαλύσουν το συνδικάτο και όλα τα μέλη του επέστρεψαν στις δουλειές τους με τους παλιούς τους μισθούς, με εξαίρεση τα ηγετικά μέλη.

Παρ’ όλα αυτά, το συνδικάτο είχε καταφέρει να αντέξει περισσότερο απ’ τον διπλάσιο χρόνο σε σχέση με άλλα γυναικεία συνδικάτα της εποχής και αποτέλεσε πρότυπο για τη δημιουργία συνδικάτου στις μηχανές αμυλοποιίας.

Η Κέιτ και άλλες συναδέλφισσές της παρέμειναν ενεργές ακτιβίστριες στα εργασιακά και ήταν συντάκτριες της απόφασης του Συνδικάτου Εργαζομένων Γυναικών της Νέας Υόρκης να στηρίξει τους συνεταιρισμούς. Πίστευαν ότι οι συνεταιρισμοί παραγωγών ήταν ο τρόπος ώστε να κατανεμηθεί καλύτερα ο πλούτος στη χώρα και ότι έτσι θα μπορούσαν ίσως να λάβουν το σύνολο των οφελών της εργασίας τους οι εργατικές τάξεις.

Η Κέιτ Μάλενι πέθανε την Παρασκευή 17 Αυγούστου του 1906.

* Πληροφορίες – μετάφραση από τη διεθνή κινηματική βιβλιοθήκη libcom.org

Το κείμενο δημοσιεύτηκε πρώτα στην Αυγή