Στο διήγημα ‘’Τζέλτεν’’(1), ο διορατικός, εκτός των πολλών άλλων χαρισμάτων, Γιώργος Ιωάννου, περιηγείται σε ανυπόφορες συνθήκες στις πετρελαιοπηγές αμερικανικών συμφερόντων στην έρημο της προ-Καντάφι Λιβύης. Η φτώχεια του ντόπιου πληθυσμού που εκτελεί χρέη δουλοπάροικου στην ίδια του την πατρίδα, η απίστευτης έντασης οικολογική καταστροφή, η αλαζονεία των Τεξανών που περιδιαβαίνουν την υπερπόντια αποικία τους σαν καουμπόηδες που κυνηγούν γελάδια, καταγράφονται με τρομακτική αυτοβιογραφική γλαφυρότητα από τον Ιωάννου. Καθώς εγκαταλείπει την άδοξη εξόρμησή του, ο αφηγητής αναφωνεί σε πρώτο πρόσωπο «Παναγίτσα μου, βάλε το χέρι σου να μη βρεθούν ποτέ πετρέλαια στην πατρίδα. Τότε είναι που δε θα ξανασηκώσουμε κεφάλι».
Ζώντας τα τελευταία 4-5 χρόνια στην Κύπρο, με άλλα λόγια στο στόμα του λύκου, προσπαθώ να αποκωδικοποιήσω όπως και πολλοί άλλοι τι μέλλει γενέσθαι με τον αιολικό ασκό που ονομάζεται υδρογονάνθρακες. Παράλληλα, η άλλη μου πατρίδα, η Πάτρα και η Δυτική Ελλάδα περιμένει στωικά την κήρυξη της ΑΟΖ, την επέκταση της αιγιαλίτιδας ζώνης και τις εξορυκτικές δραστηριότητες στο Ιόνιο. Η κατάσταση στην κυπριακή ΑΟΖ αλλά και στην ευρύτερη γειτονιά δεν αφήνει αμφιβολίες ότι τουλάχιστον η ένταση θα διατηρείται για καιρό στα τωρινά επίπεδα. Ωστόσο η υπόθεση του Ιονίου, τόσο λόγω των εξαγγελιών του πρώην ΥΠΕΞ Νίκου Κοτζιά όσο και από το γεγονός ότι η Ελλάδα δεν πρόκειται να αντιπαρατεθεί με έναν γίγαντα όπως η Τουρκία, δεν αντιμετωπίζεται με την ίδια προσοχή και επιφυλακτικότητα.
Η κήρυξη της ΑΟΖ και της επέκτασης της αιγιαλίτιδας ζώνης είναι σύμφωνη με το αναθεωρημένο Δίκαιο της Θάλασσας. Το 2009 Ελλάδα και Αλβανία έφτασαν στο παρά 5’ της επίλυσης του ζητήματος που προέκυπτε από την ανακήρυξη της ελληνικής ΑΟΖ σε σχέση με την αλβανική υφαλοκρηπίδα. Αυτά υπενθυμίζονται μόνο για να ανακαλέσουν το ιστορικό και θεσμικό πλαίσιο που διάγουμε. Άλλα, πολύ εμπεριστατωμένα επιστημονικά και δημοσιογραφικά κείμενα εκθέτουν τις εξελίξεις αυτές με πολύ πιο λεπτομερή τρόπο.
Εδώ, απλά τίθεται ένα ερώτημα που από λογοτεχνικό στις αρχές του ’60, γίνεται ολοφάνερα ορατό, απτό, κρίσιμο για την Ελλάδα του επόμενου τουλάχιστον αιώνα. Η κυβερνώσα Αριστερά, μέσα στο θεμιτό πλαίσιο μιας πολυδιάστατης εξωτερικής πολιτικής που απέφερε θεαματικά φιλειρηνικά αποτελέσματα (Συμφωνία των Πρεσπών, Συγκρότηση Τετραμερούς Ελλάδας- Σερβίας-Βουλγαρία-Ρουμανίας) ανοίχτηκε δυναμικά και στο ενεργειακό κομμάτι ως όφειλε. Οι Συμφωνίες με Κύπρο, Αίγυπτο και Ισραήλ, όμως, δεν μπορούμε να ξεχνάμε ότι συνήφθησαν όχι μόνο με βάση το Διεθνές Δίκαιο αλλά και με βάση την εγγύηση του «Δικαίου των Κανονιοφόρων», αμερικανικών, γαλλικών και ιταλικών που αλωνίζουν την Ανατολική Μεσόγειο. Η εκδίωξη της γαλλοϊταλικής κοινοπραξίας ENI-TOTAL από τις τουρκικές φρεγάτες έχει ήδη ξεχαστεί από τα διεθνή πρακτορεία, την ίδια στιγμή που Αμερική και Τουρκία τα ξαναβρίσκουν στο θέμα των Κούρδων.
Η Αλβανία προφανώς δεν είναι μία χώρα που μπορεί να απειλήσει προς ίδιον συμφέρον γεωστρατηγικά την Ελλάδα. Αποτελεί έναν όμως έναν εν δυνάμει αντιπρόσωπο της Τουρκίας όπως έχει υπάρξει και στο παρελθόν. Η Αλβανία μπορεί με τις πλάτες του τουρκικού βαθέως κράτους να προκαλέσει εντάσεις όχι με υπερπτήσεις ή στρατιωτικές απειλές αλλά με περαιτέρω απομάκρυνση από το ευρωπαϊκό κεκτημένο με το οποίο φλερτάρει χωρίς συστηματικότητα. Ας μην ξεχνάμε ότι οι πρόσφατες οχλήσεις προς την ελληνόφωνη μειονότητα έγιναν υπό την πρωθυπουργία Ράμα και όχι δηλωμένων εθνικιστών τύπου Μπερίσα. Η ορμή του νεοθωμανισμού προσέκρουσε πριν λίγους μήνες στις Πρέσπες. Όμως με τη νέα τροπή στο θέμα και την σταδιακή παραίτηση Ζάεφ, ο γεωστρατηγικός διάδρομος για επεμβάσεις δι’ αντιπροσώπων ανοίγει και πάλι για την Τουρκία. Έτσι η Κέρκυρα ενώνεται σε ένα αδιόρατο ακόμα γεωστρατηγικό τόξο με τη Ροτζάβα και το Κομπάνι. Το Ιόνιο από μία ήρεμη θάλασσα που δεν έχει αναταραχθεί από την ιταλική επίθεση του 1940 και μετά, κινδυνεύει να μετατραπεί σε δεύτερη κυπριακή ΑΟΖ.
Κι επειδή όταν κάποιος αναλύει τέτοια ζητήματα, έστω και εμπειρικά όπως στο παρόν σημείωμα, πρέπει εκτός από μικροσκόπιο να διαθέτει και τηλεσκόπιο, οφείλουμε να δούμε τα ιστορικά παραδείγματα των λαών που εν μέσω οικονομικών δυσκολιών στράφηκαν στον ορυκτό πλούτο. Πόσοι ακόμα ιστορικοί χρειάζονται για να μας υπενθυμίσουν τα απαρτχάιντ και τις χούντες που τροφοδοτούσαν τα αδαμαντωρυχεία της Αφρικής, τις συνεχιζόμενες σφαγές για τα πετρέλαια στη Νιγηρία, τις συνεπακόλουθες γενοκτονίες, τα προ-μεσαιωνικά καθεστώτα της Αραβικής Χερσονήσου, την ασφυκτική θέση της Βενεζουέλας, τη Λιβύη που περιγράφει ο Γιώργος Ιωάννου; Θεέ των Ελλήνων, κάνε να μη βρεθεί πετρέλαιο ούτε στο Ιόνιο ούτε πουθενά.
(1) “Τζέλντεν”, Γιώργος Ιωάννου, “Η μόνη κληρονομιά”, Κέδρος, 1982
*Το κείμενο δημοσιεύτηκε πρώτα στο tvxs
Το 3point magazine είναι ένα οριζόντια δομημένο μέσο που πιστεύει ότι η γνώμη όλων έχει αξία και επιδιώκει την έκφρασή της. Επικροτεί τα σχόλια, την κριτική και την ελεύθερη έκφραση των αναγνωστών του επιδιώκοντας την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Σε μια εποχή όμως που ο διάλογος τείνει να γίνεται με όρους ανθρωποφαγίας και απαξίωσης προς πρόσωπα και θεσμούς, το 3point δεν επιθυμεί να συμμετέχει. Για τον λόγο αυτόν σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού, σεξιστικού περιεχομένου θα σβήνονται χωρίς ειδοποίηση του εκφραστή τους.
Ακόμα, το 3point magazine έχει θέσει εαυτόν απέναντι στο φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, σχόλια ανάλογου περιεχομένου θα έχουν την ίδια μοίρα με τα ανωτέρω, τη γνωριμία τους με το "delete".
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του 3point.