Mano Aperta: Μία όμορφη ιστορία

Θυμάμαι…

Ήταν πέρυσι τέτοια εποχή όταν ο (μικρό)κόσμος μας συνταράχθηκε από το προσφυγικό δράμα και ήλθε αντιμέτωπος με τα απόνερα των καταστροφικών (μικρό)πολιτικών στη Μέση Ανατολή. Τότε που ο κόσμος ξεκίνησε μαθήματα μηντιακής γεωπολιτικής για να καταλάβει τους λόγους για τους οποίους τα νερά του Αιγαίου ξεβράζουν τόσους νεκρούς ανθρώπους. Τότε που το πρόβλημα του γείτονα, έγινε και δικό μας. Τότε που η φωτογραφία του παραδομένου σώματος του 3χρονου Aylan κλόνιζε την καθημερινότητα μας. “Λες και δεν είχαμε τα δικά μας προβλήματα στο κεφάλι μας”… Σωστά; Όχι. Γιατί η ιστορία που πρόκειται να μοιραστώ μαζί σας αφορά την αποδόμηση του μικρόκοσμου μας. Κι αν ένα χρόνο μετά τίποτα το ουσιαστικό δεν άλλαξε στο προσφυγικό δράμα, από την πλευρά μου μπορώ να πω ότι ξέρω ένα τσούρμο ανθρώπους που κατάφεραν να υπερβούν τη δική τους εγωκεντρική καθημερινότητα. Και με αυτήν τους την πράξη νοηματοδότησαν ξανά την ελπίδα, μία έννοια που κατήντησε κενό γράμμα.

Τετάρτη, 2 Μαρτίου. Συμφωνήσαμε στο νεότευκτο, τότε, και αγαπημένο, πλέον, groupάκι να συναντηθούμε στις 19.00 σε ένα καφέ κεντρικά της Πανόρμου. Λίγες μέρες νωρίτερα – Κυριακή ήταν – διάβαζα κι εγώ όπως και οι άλλοι στο facebook την ανάρτηση σελίδας που ακολουθούμε. Ήταν ένα κάλεσμα συσπείρωσης του κοινού – και όχι μόνο – της σελίδας στη θέα μίας ανθρωπιστικής κρίσης που όλους άγγιζε. Ένα κάλεσμα για συλλογική δράση. Γιατί κάτι έπρεπε να γίνει. Έφτασα, λοιπόν, στο σημείο συνάντησης μας 19.05. Μπαίνω στο μαγαζί. Ανεβαίνω τα σκαλιά, ολίγον τι ψαρωμένος. Στον ημιόροφο βρίσκω καμιά 20αριά ακόμη άτομα. Κοιτούν όλοι προς το μέρος μου. Νιώθω κάπως αμήχανα. Πάω και στήνομαι κάπου πίσω να μη φαίνομαι, αλλά να ακούω καλά. Μέσα σε μισή ώρα ο ημιόροφος γεμίζει μέχρι τις σκάλες. Περίπου 40+ άτομα έχουν μαζευτεί. Οι περισσότεροι έχουν φέρει μαζί τους και διάφορα υλικά πρώτης ανάγκης. Ξεκινάει η κουβέντα. “Σκοπός της ομάδας που θα δημιουργηθεί είναι να κάνουμε κάποιες δράσεις σε σημεία όπου υπάρχει ανάγκη, όπως να συγκεντρώσουμε πράγματα τα οποία θα πηγαίνουμε εκεί”. Το λόγο παίρνει ο 1ος μάγειρας της ομάδας ο οποίος έκανε και μία λίστα των αναγκών μαζί με το κοστολόγιο. Το ποσό μαζεύτηκε από την πρώτη κιόλας συνάντηση δια περιπάτου. Με τα χρήματα που μαζεύτηκαν στήσαμε την πρώτη υπαίθρια κουζίνα. Και τι δεν πήραμε. Εστίες, μαρμίτες, κουτάλες, μπωλ, τραπέζι, επιφανειες κοπής, διάφορα σκεύη. Οι μυημένοι ήξεραν τις ανάγκες. Χωρίς πολλές κουβέντες, αλλά πάντοτε πλειοψηφικά συμφωνώντας, αρχίσαμε να συντονιζόμαστε.

Μετά την συνάντηση ανέβηκε απολογιστική ανάρτηση στο group, κάτι το οποίο συμβαίνει σταθερά μέχρι σήμερα. Μεταξύ άλλων έγινε ένας πρώτος καθορισμός των αναγκών, καθώς και των δράσεων που θα αναλαμβάναμε. Η πρώτη δράση περιελάμβανε καθαριότητα στην πλατεία Βικτώριας το ερχόμενο ΣΚ, μεσημέρι. Αφού προμηθευτήκαμε τα απαραίτητα, ήμαστε έτοιμοι για φασίνα. Όπερ και εγένετο. Ακολούθως, την ερχόμενη Τετάρτη έγινε η 2η συνάντηση της νεοσυσταθείσας ομάδας. Στο πρώτο ραντεβού δεν τους θυμάμαι καθαρά γιατί κι ο χώρος ήταν κάπως πιο σκοτεινός. Στο δεύτερο ξεδιαλύνει η μνήμη μου. Μούρες ωραίες, φρέσκιες, ανεξαρτήτου ηλικίας. Το διαβάζεις πεντακάθαρα στα πρόσωπα. Κάθε Τετάρτη 19.30. Εκεί. Στο μέρος που μαζευόμαστε τελετουργικά. Να συντονιστούμε. Δεν είναι δα και μυστικό. Για όσους μας ξέρουν και για όσους μας μάθουν. Για τους υπόλοιπους θα μείνει μυστικό. Είναι η δική μας ευγενής συνήθεια.

Σάββατο, 12 Μαρτίου. Το πρώτο μαγείρεμα. Το πρώτο γαστριμαργικό ρεσιτάλ. Ένας μικρός περίπλους που οργανώσαμε με ιδιαίτερο ζήλο, καθότι πρωτάρηδες. Μαζευτήκαμε πρωί στο παλιό Πολυτεχνείο που στεγάζονταν 150 Σύριοι κι Αφγανοί νοματαίοι που είχαν έρθει από την πλατεία Βικτώριας. Στήσαμε στο προαύλιο τη μικρή μας κουζίνα με τον φρεσκοαγορασμένο εξοπλισμό μας. Η συνταγή: γιουβετσάκι με μοσχάρι. Συνοδευτικά, σαλάτα με λάχανο και καρότο. Κάναμε περίπου 400 μερίδες, για μεσημέρι – βράδυ. Η δε εκτέλεση, υποδειγματική. Δικαίως οι δύο μάγειρες πήραν τον τίτλο του chef. Αυτό ήταν, πήραμε μπροστά.

Σάββατο/Κυριακή 19/20 Μαρτίου. Η ομάδα δοκιμάζει τις δυνατότητες της. Πρώτα, το πρωινό του Σαββάτου τρέχει στο Ελληνικό όπου και μαγειρεύει 450 μερίδες φακές. Στην ίδια μέρα μεταβαίνει στον Πειραιά, στο λιμάνι, όπου απασχολεί δημιουργικά τα πιτσιρίκια με μαρκαδόρους, μπογιές, μπαλόνια και μπάλα. Πανδαιμόνιο. Στον τεράστιο χώρο του λιμανιού μεταξύ της Ε1 και της Ε2, θεωρούσαμε αδιανόητο να μην παίξουμε ποδόσφαιρο. Ξεκινήσαμε να κλωτσάμε τέσσερα άτομα μία μπάλα. Στήσαμε σε κάθε τέρμα από δύο τσάντες για δοκάρια. Εντός 10′ ζήσαμε κάτι εξωπραγματικό. 22 άτομα να κυνηγάνε το τόπι σε ένα παιχνίδι χωρίς αύριο. Με πάθος σε κάθε διεκδίκηση, με φωνή, με ιδρώτα. Το λιμάνι απέκτησε ζωή. Κι εμείς αντιληφθήκαμε τη σημασία της απασχόλησης του νου με κάτι το δημιουργικό. Την επομένη, η ομάδα βρήκε το κουράγιο και μαγείρεψε το πρωί 450 μερίδες ρύζι με κοτόπουλο λεμονάτο, τις οποίες τις ετοίμασε, συσκεύασε, μετέφερε και μοίρασε στον Πειραιά την ίδια μέρα. Πάντα με διάθεση, εξωστρέφεια και καλή πίστη.

Σαββατοκύριακο 26/27 Μαρτίου. Αρχικά, το Σάββατο πηγαίνουμε για πρώτη φορά στο σχολείο στα Εξάρχεια, μέρος στο οποίο διαδραματίζονται μερικές από τις πιο δυνατές στιγμές αυτής της πορείας. Το μενού έχει ταμπουλέ με συκώτι μόσχου – σπεσιαλιτέ. Πέρα από καλό φαγητό, έχει παιχνίδι. Πολύ παιχνίδι. Είναι η πρώτη φορά που κάνουμε μία οργανωμένη απόπειρα να απασχολήσουμε τα πολλά, πολλά πιτσιρίκια. Κυνήγι θησαυρού, χούλα χουπ, κουτσό, φούσκες, ζωγραφική στο χαρτί και στον τοίχο, μπάσκετ, ποδόσφαιρο και μουσική. Η αυλή του σχολείου παίρνει χρώμα, έχει φωνή που αντηχεί σε όλη την πόλη. Ένας χώρος κενός και άδειος, παίρνει ζωή ξανά, νοηματοδοτείται. Και ξέρουμε, δεν είναι χώρος αυτός να ζει ένας άνθρωπος, πολύ περισσότερο ένα παιδί. Όμως, είναι εδώ ζωντανοί, υπάρχουν, ανάμεσα μας. Ακόμη. Τα κατάφεραν. Εμείς, απ’ την πλευρά μας, θα ‘μαστε εκεί να βοηθήσουμε. Την Κυριακή, με κρύο και βροχή, τράβηξαν για Πειραιά λίγοι τολμηροί για να μαγειρέψουν στην Ε3 μακαρόνια με σάλτσα – είναι μυστική η συνταγή του chef. Και τα κατάφεραν παρά τις συνθήκες. Έχετε δει πεινασμένο άνθρωπο στο κρύο; Δύσκολη η διαχείριση αυτής της στιγμής.

Στην αρχή κάθε εβδομάδας γίνεται ανάρτηση στην οποία αναγράφονται οι ανάγκες για τα γεύματα που μαγειρεύουμε. Τα υλικά, όπως, φυσικά και όλα τα έξοδα, καλύπτονται από την ομάδα. Τον πρώτο καιρό τα υλικά μαζεύονταν με κινηματογραφική ταχύτητα. Από Δευτέρα, μέχρι και την τελετουργική συνάντηση της Τετάρτης, οι συνταγές συμπληρώνονταν και τα υλικά ήταν έτοιμα για τα μαγειρέματα Σαββάτου και Κυριακής. Ταυτόχρονα, συντηρούμε πάντα ένα ταμειακό διαθέσιμο για ώρα ανάγκης.

1η Απριλίου. Κάτι λείπει από αυτό που κάνουμε. Τι, όμως; Μα, ναι. Όνομα. Ως είθισται, γίνεται ανάρτηση στο group. Οι επικρατούσες επιλογές είναι δύο. The Three Marmites ή Mano Aperta. Από τον τίτλο της ιστορίας καταλαβαίνετε ποια επιλογή κέρδισε. Δεν ήταν πρωταπριλιάτικο αστείο, ήταν η Mano Aperta. Το ανοιχτό χέρι στα ιταλικά. Μία σημειολογική αναφορά στη φύση και την ιδιοσυγκρασία αυτής της ομάδας. Ένα ανοιχτό χέρι που δεν κλείνει, δεν επιζητά αντάλλαγμα, δεν κινείται βίαια. Ένα ανοιχτό χέρι που προσφέρει. Mano Aperta. Μία όμορφη ιστορία με όνομα και ταυτότητα. Και κάπως έτσι ένα τσούρμο άγνωστοι και διαφορετικοί μεταξύ τους άνθρωποι δημιούργησαν κάτι.

Δεν είμαστε ούτε Μη Κερδοσκοπική Οργάνωση, ούτε εθελοντές, ούτε ομάδα πίεσης. Δεν είμαστε από κάποιο κόμμα. Η πράξη μας, όμως, είναι καθαρά πολιτική. Δρούμε ως πολίτες και άνθρωποι συνειδητοποιημένοι. Δεν είμαστε εθελοντές, δεν κάνουμε ούτε φιλανθρωπία. Είμαστε μία ομάδα αλληλεγγύης που προσφέρει, με το χέρι ανοιχτό σε ανθρώπους που για να ζήσουν πέρασαν από μύρια κύματα.

Κι είμαστε άνθρωποι διαφορετικοί μεταξύ μας. Πάντοτε ήμαστε. Από την αρχή. Όλοι αντιλαμβάνονται, όμως, το διακύβευμα. Δε ξεκινήσαμε να κάνουμε νέες φιλίες ή παρέες. Αυτό προέκυψε. Ξεκινήσαμε χωρίς να ξέρουμε που ακριβώς πάμε, αισθανόμενοι, όλοι, όμως, την ίδια ανάγκη να προσφέρουμε σε μία πρωτοφανή ανθρωπιστική κρίση. Να βοηθήσουμε. Σήμερα καταφέρνουμε κάτι μοναδικό. Βοηθάμε ως παρέα μία άλλη παρέα. Αρχικά, εκκινήσαμε με τη λογική πως πάμε στήνουμε τις κατσαρόλες, μαγειρεύουμε, μαζεύουμε και φεύγουμε. Έπειτα, όμως, ήρθαμε όλοι πιο κοντά. Το φαγητό, πράγματι συνδέει τον κόσμο με έναν τρόπο μαγικό. Για δες που ένα τσούρμο άνθρωποι υπερέβησαν τον μικρόκοσμό τους. Ελπίδα.

Από την άλλη έχουμε, πια, ευθύνη. Όταν σου χαμογελάει η Σεμίρα, ο Λέις, ο Γιάζαν, η Χάζαρ, η Χάλα, η Ραγάντ, ο Μοχάμεντ (θα μπορούσα να γράψω όλα τα ονόματα) ξέρεις ότι απέναντι τους δεσμεύεσαι με την παρουσία σου. Έχεις ήδη μία σχέση που δε μπορείς να προδώσεις. Χρειάζεται συνέπεια, διάρκεια. Να είσαι εκεί. Γιατί το άδολο χαμόγελο ενός παιδιού είναι πολύ ακριβό, ιερό. Αυτή, όμως, ακριβώς, η ευθύνη με την οποία είμαστε επιφορτισμένοι, είναι και ο λόγος που στο τέλος της μέρας νιώθουμε μία πληρότητα, μία ηρεμία. Αυτή η σχέση μας γεμίζει. Κι αναρωτιέμαι αν στο τέλος εμείς βοηθάμε περισσότερο αυτούς ή αυτοί εμάς. Οι πρόσφυγες ήλθαν εδώ για να μας κάνουν μαθήματα ζωής. Το βεβαιώνω. Δε μπορώ παρά να θαυμάσω τη δύναμη και το κουράγιο αυτών των ανθρώπων. Κι αυτοί οι άνθρωποι σου εξιστορούν τη δική τους αλήθεια. Πως είδαν το σπίτι τους να εξαφανίζεται απ’τις βόμβες, πως έφτασαν μέχρι την Τουρκία, πως είδαν την περιουσία τους να χάνεται στη θάλασσα, μα κυριότερα, πως κατάφεραν στο τέλος κι είναι εδώ. Ζωντανοί. Αυτοί οι άνθρωποι πήραν μία απόφαση. Να ζήσουν. Αυτή είναι η δική τους αλήθεια. Αυτή η αλήθεια είναι έμπνευση για όσους νιώθουν ότι αποκλίνουν του προσανατολισμού τους.

Κλείνοντας, ζούμε στην εποχή της άρσης των εννοιών. Έτσι, έννοιες όπως η ελπίδα και η αλληλεγγύη ματαιώνονται, αλλοιώνονται ή φθείρονται εσκεμμένα χάριν σκοπιμοτήτων στο πεδίο της πολιτικής επικοινωνίας. Κάπου εδώ έρχεται κι η δική μας ιστορία σε μία προσπάθεια επανανοηματοδότησης των εννοιών αυτών απέναντι σε αυτήν την στοχευμένη στρέβλωση. Για να αποκτήσουμε ξανά οι λέξεις ελπίδα και αλληλεγγύη το ειδικό βάρος που τους αναλογεί. Κι είθε η ιστορία μας να συνεισφέρει σε αυτήν την αποκατάσταση.

Η Mano Aperta είναι ένα “σώμα” διαφορετικών ανθρώπων ενωμένων κάτω από τον σκοπό της προσφοράς στο συνάνθρωπο. Είναι, επίσης, μία απάντηση στη λογική του TINA (There Is No Alternative). Ελάτε μία Παρασκευή, ένα Σάββατο, μία Κυριακή μαζί μας να μαγειρέψουμε, να παίξουμε και να σας αποδείξουμε πως υπάρχει εναλλακτική πέρα από το μικρόκοσμο. Ελάτε μία Τετάρτη να γνωριστούμε. Ξέρετε που θα μας βρείτε. Στο γνωστό μέρος. Όμως, είναι μυστικό. Γιατί, σε τελική ανάλυση τι είναι ένας κόσμος χωρίς διάθεση για προσφορά; Μικρόκοσμος. Γνωρίστε τη Mano Aperta. Μόλις έκλεισε 6 μήνες ύπαρξης και συνεχίζει…