Από το βιβλίο Πρώτη φορά ΑΡΙΣΤΕΡΑ, εκδόσεις πεδίο
Οι ιδεολογίες περί «ελληνικής εξάρτησης» κυριαρχούσαν ασφυκτικά στην ελληνική Αριστερά μέχρι τη δεκαετία του 1990. Ακόμα και σήμερα, όμως, η «εξάρτηση» αποτελεία μια θεμελιώδη έννοια των αναλύσεων μεγάλων κομματιών της Αριστεράς, κυρίως αυτών που προέρχονται από τις παραδόσεις του ΚΚΕ (και της ΕΔΑ) και του ΠΑΣΟΚ.
Οι θεωρίες της «εξάρτησης» βασίζονται σε μια θεωρητική αντιστροφή: αντί να εκκινήσουν από τη δομή και την εκάστοτε συγκυριακή θέση του ελληνικού καπιταλισμού (τις ταξικές σχέσεις εκμετάλλευσης και εξουσίας, την ταξική διάρθρωση και τα εκάστοτε αποτελέσματα της πάλης των τάξεων στο εσωτερικό του κοινωνικού σχηματισμού, τις διεθνείς διασυνδέσεις και τις διεθνείς στρατηγικές βλέψεις του ελληνικού καπιταλισμού, ακόμα τις διεθνείς εντάσεις, αντιθέσεις και ανισοβαρείς συμμαχίες στις οποίες εμπλέκεται σε κάθε συγκυρία), υποθέτουν, αντίστροφα, ότι οι σχέσεις εξουσίας καθορίζονται από την αείποτε δεδομένη «εξάρτηση». Καθώς, λοιπόν, αναγορεύουν την «εξάρτηση» σε κεντρικό κομβικό στοιχείο που επικαθορίζει τα πάντα, δηλαδή τόσο τις σχέσεις εξουσίας όσο και τις τάσεις εξέλιξης του ελληνικού καπιταλισμού, καθώς συνακόλουθα θεωρούν τον αγώνα για την κοινωνική αλλαγή και τον σοσιαλισμό ως συνέχεια ενός αγώνα για την εθνική ανεξαρτησία, υποτιμούν και υποβιβάζουν την πάλη των τάξεων και τις κοινωνικές σχέσεις εξουσίας σε σχέσεις της «χώρας» (ή της «ελληνικής οικονομίας») με τα «ξένα συμφέροντα», και τελικά του ελληνικού κράτους με άλλα κράτη, συμμαχικά, ανταγωνιστικά ή και εχθρικά*.
Μπορεί όμως το κράτος να συρρικνωθεί σε αυτό μόνο, σε δυνητικό εκφραστή «εθνικών συμφερόντων»; Μια τέτοια αντίληψη συγκαλύπτει αυτό που θα έπρεπε να είναι αυτονόητο για την Αριστερά: ότι το (αστικό) κράτος αποτελεί το κέντρο πολιτικής συμπύκνωσης της κεφαλαιοκρατικής εξουσίας, μιας εξουσίας ταυτόχρονα οικονομικής, πολιτικής και ιδεολογικής. Ότι ζητούμενο για την Αριστερά είναι να δημιουργήσει όρους για τον ριζικό μετασχηματισμό του κράτους, να το καταστήσει διαπερατό στα λαϊκά συμφέροντα («ο λαός στην εξουσία»), απονεκρώνοντας σταδιακά εκείνες τις λειτουργίες του που συγκροτούν δομές άσκησης της καπιταλιστικής εξουσίας και υπάγοντάς το σε ευρύτερες δημοκρατικές διαδικασίες λήψης αποφάσεων από την κοινωνία.
Το κράτος, λοιπόν, αποτελεί θεμελιώδη δομή της κεφαλαιοκρατικής εξουσίας, επομένως μέρος του «εσωτερικού ανταγωνισμού», και αυτή την πραγματικότητα πρέπει να λαμβάνει σοβαρά υπόψη στον πολιτικό σχεδιασμό της η Αριστερά, ως η πολιτική δύναμη που εκπροσωπεί τα συμφέροντα της εργατικής τάξης και των συμμάχων της απέναντι στο κεφάλαιο. Αν, αντίστροφα, ακολουθώντας τις θεωρίες της «εξάρτησης», θεωρήσει ότι το κράτος οφείλει κυρίως να διασφαλίζει την ισχύ του απέναντι σε «ξένες απειλές και εξαρτήσεις», κινδυνεύει να υπαχθεί στα αστικά ιδεολογήματα περί κοινών συμφερόντων και κοινών στρατηγικών επιδιώξεων «όλων των Ελλήνων» (για «ανάπτυξη», «ορθολογική οργάνωση της παραγωγής» κ.λπ.).
*(Υποσημείωση του Γ. Μηλιού): Είναι προφανές ότι οποιαδήποτε χώρα, ιδίως αν δεν ανήκει στις ιμπεριαλιστικές «μεγάλες δυνάμεις», για παράδειγμα μια μικρή αναπτυγμένη καπιταλιστική χώρα (η Δανία, η Σλοβενία, η Μάλτα, η Ελλάδα, η Φινλανδία, η Ισλανδία…) υπόκειται σε διεθνές επίπεδο σε ποικίλους (οικονομικούς, θεσμικούς, πολιτικούς) «καταναγκασμούς», από τη λειτουργία της παγκόσμιας οικονομίας (και ιδίως των παγκοσμιοποιημένων χρηματαγορών) και από στρατηγικές αποφάσεις που λαμβάνονται από τις κύριες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις. Όμως δεν πρόκειται για μια «σχέση εξάρτησης» που καθορίζει την εξέλιξη τους ή τις σχέσεις εξουσίας στο εσωτερικό τους.
Όπως επισημαίναμε πολλά χρόνια πριν (1984, περιοδικό Θέσεις): «Οι εξαρτήσεις του ελληνικού καπιταλισμού δεν στοιχειοθετούν την «υποταγή της χώρας σε ξένα ξέντρα αποφάσεων», αλλά συνδέονται με την (ηγεμονευόμενη) θέση και τις (ανισοβαρείς) συμμαχίες της ελληνικής κεφαλαιοκρατικής εξουσίας μέσα στα πλαίσια του δυτικοευρωπαϊκού ιμπεριαλισμού».
Ο Γιάννης Μηλιός είναι καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Εντάχθηκε στην Αριστερά το 1972, όταν ήταν πρωτοετής φοιτητής στη Γερμανία, οπότε και στρατεύθηκε στον Ρήγα Φεραίο. Από το 19789 υπήρξε ηγετικό στέλεχος της «ΕΚΟΝ Ρήγας Φεραίος Β’ Πανελλαδική» και μέχρι τη διάλυση της Οργάνωσης το 1981. Για πολλά χρόνια ήταν κομματικά ανένταχτος αριστερός. Είναι διευθυντής του περιοδικού Θέσεις, το οποίο εκδίδεται ανελλιπώς από το 1982. Στρατεύτηκε στο Ελληνικό και το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Φόρουμ και στον ΣΥΡΙΖΑ, του οποίου υπήρξε μέλος της Κεντρικής Επιτροπής και της Πολιτικής Γραμματείας, υπεύθυνος Οικονομικής Πολιτικής.
Το 3point magazine είναι ένα οριζόντια δομημένο μέσο που πιστεύει ότι η γνώμη όλων έχει αξία και επιδιώκει την έκφρασή της. Επικροτεί τα σχόλια, την κριτική και την ελεύθερη έκφραση των αναγνωστών του επιδιώκοντας την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Σε μια εποχή όμως που ο διάλογος τείνει να γίνεται με όρους ανθρωποφαγίας και απαξίωσης προς πρόσωπα και θεσμούς, το 3point δεν επιθυμεί να συμμετέχει. Για τον λόγο αυτόν σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού, σεξιστικού περιεχομένου θα σβήνονται χωρίς ειδοποίηση του εκφραστή τους.
Ακόμα, το 3point magazine έχει θέσει εαυτόν απέναντι στο φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, σχόλια ανάλογου περιεχομένου θα έχουν την ίδια μοίρα με τα ανωτέρω, τη γνωριμία τους με το "delete".
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του 3point.