Ο αγώνας της για επιβίωση είναι και αγώνας για να κατοχυρωθούν ανθρώπινα δικαιώματα. Με την κάθε λέξη που γράφει προσπαθεί να δώσει φωνή στους ευάλωτους και τους καταπιεσμένους αυτού του κόσμου. Μέρα με τη μέρα προσπαθεί να ισοπεδώσει τον κοινωνικό αποκλεισμό, την αδικία, τον ρατσισμό. Να γίνει το όχημα για μια ισότιμη πρόσβαση των προσφυγόπουλων στην εκπαίδευση. Και να αναπνεύσει επιτέλους γαλήνια. Το όνομά της είναι Παρβάνα. Είναι δεκαεπτάχρονη πρόσφυγας.
«Το μελάνι της πένας μου είναι φτιαγμένο από πόνους»
Η Παρβάνα Αμίρι είναι 17 ετών και κατάγεται από το Αφγανιστάν. Κατέφθασε στην Ελλάδα τον Σεπτέμβριο του 2019. Πρώτη της στάση, η Λέσβος. Βρέθηκε στο κολαστήριο της Μόριας για τέσσερις μήνες. «Οι συνθήκες διαβίωσης ήταν απαράδεκτες. Κάθε μέρα γίνονταν ακόμα χειρότερες όσο ο αριθμός των ανθρώπων αυξανόταν. Τα προβλήματα γίνονταν σκληρότερα σε όλα τα επίπεδα» λέει η Παρβάνα. Τεράστιες ουρές για φαγητό, για τουαλέτες, για μπάνιο, ελλιπής ιατρική βοήθεια και καυγάδες κυριαρχίας μεταξύ των διαφόρων κοινοτήτων συνέθεταν το παζλ της εξαθλίωσης στο καμπ. Κάτω από τους τόνους λάσπης βυθιζόταν σιγά – σιγά η ανθρώπινη αξιοπρέπεια και κάτω από τις χιλιάδες σκηνές κούρνιαζαν ιστορίες πόνου.
Όπως περιγράφει η ίδια, οι λόγοι που αποφάσισε μαζί με την οικογένειά της να εγκαταλείψει το Αφγανιστάν ήταν πολλοί. Η ανασφάλεια και οι συνθήκες που επικρατούσαν έδωσαν το έναυσμα να διασχίσουν τα νερά της Μεσογείου και, έπειτα από ένα δύσβατο ταξίδι, να καταφθάσουν στην Ελλάδα.
Αμέσως ξεκίνησε να εκφράζει τη σκέψη της, να την απελευθερώνει, να γράφει για όλα όσα αποτυπώνονταν στην ψυχή της. Για ιστορίες προσφύγων που άκουγε και έβλεπε καθημερινά, για να ακουστεί δυνατά η φωνή της, για να ηχήσουν οι λέξεις της και να καταγραφούν με μελάνι. Για να γίνει η φωνή των καταπιεσμένων αυτού του κόσμου. Για να μιλήσει για τις δυσκολίες που εμφανίζονταν μπροστά της, για την καθημερινή μάχη για ζωή μέσα στο καμπ, για την ίδια της την ύπαρξη, για τις διεκδικήσεις και τα δικαιώματά της. Και όλα αυτά καταγράφηκαν σε σελίδες και έγιναν βιβλίο. «Γράμματα στον κόσμο από τη Μόρια» είναι ο τίτλος του. Κάθε λέξη είναι γραμμένη με πόνο. «Όταν εκδόθηκε το βιβλίο, η πρώτη σκέψη που πέρασε από το μυαλό μου και σχημάτισε ένα χαμόγελο στα χείλη μου ήταν πως αυτό είναι ό,τι ακριβώς ονειρεύτηκα τα βράδια που έγραφα κάτω από τη σκηνή μου» λέει η Παρβάνα. «Οι λέξεις μας διακινήθηκαν παντού. Και ήμουν πολύ χαρούμενη να έχω αυτές τις ιστορίες σαν ένα κομμάτι από τη ζωή μου στη Μόρια».
Της ζήτησα να μου διηγηθεί μια ιστορία που θυμάται έντονα. «Με άγγιξε η ιστορία ενός πρόσφυγα που ήταν τρανσέξουαλ… Υπέφερε μ’ αυτή την κατάσταση που επικρατούσε στο νησί και με τον ρατσισμό που βίωνε. Δεν ήξερε ποιες τουαλέτες να χρησιμοποιήσει, πού να κάνει μπάνιο. Πολλές γυναίκες δεν τη δέχονταν στις γυναικείες τουαλέτες γιατί ακόμα την έβλεπαν σαν άντρα. Η δική της ύπαρξη, πολύ έντονη. Και η ιστορία της ακόμα περισσότερο».
Αποκλεισμένοι από το σχολείο
Μαζί με τις αποσκευές της η Παρβάνα κουβάλησε τις εμπειρίες της από τη Μόρια και κατέφθασε στο καμπ της Ριτσώνας τον Ιανουάριο του 2020. Η καθημερινότητά της πλέον είναι εντελώς διαφορετική. Όπως μας λέει, δεν της αρέσει καθόλου η ρουτίνα. Προτιμά να αξιοποιεί τον χρόνο της προς όφελος άλλων ανθρώπων.
Μια τυπική ημέρα για την Παρβάνα ξεκινά στις 7 το πρωί. Ξυπνάει, κάνει διάφορα σπορ μαζί με άλλες γυναίκες και στη συνέχεια τρώει πρωινό. Μετά περνά τον χρόνο της διαβάζοντας βιβλία. Και επιδιώκει να είναι σε επικοινωνία με διάφορες οργανώσεις ώστε να προγραμματίζει ακόμα περισσότερες δραστηριότητες εντός του καμπ. Παράλληλα, στο καμπ διδάσκει Αγγλικά και Γερμανικά μέσω της πρωτοβουλίας Wave of Hope for the Future, ένα γκρουπ εθελοντών από διαφορετικές κοινότητες. Και εκτός από τα προσφυγόπουλα, υπάρχουν και τμήματα ενηλίκων που παρακολουθούν τα μαθήματα. Άνδρες και γυναίκες που βρίσκονται στο καμπ έχουν τη δυνατότητα να διδαχθούν ακόμα και Φαρσί. Σε κάθε τμήμα φοιτούν δώδεκα άτομα.
Μέσα σε όλα αυτά, όμως, δεν έχει σταματήσει να γράφει. Να γράφει ποιήματα, γράμματα ή ιστορίες των ανθρώπων που έχει δίπλα της. Των ανθρώπων που ζητούν να ακουστεί η φωνή τους μέσα στο χάος. Η ίδια μαθαίνει Ελληνικά. Όχι μόνο για να μπορεί να επικοινωνεί, αλλά για να καταργήσει κάθε ρατσιστική συμπεριφορά. Όπως λέει χαρακτηριστικά, «η κουλτούρα σου έγινε και κουλτούρα μου, η γλώσσα σου έγινε και γλώσσα μου. Δεν θα με αποδεχτείς ούτε τώρα;».
Τα προσφυγόπουλα του καμπ δεν έχουν καθόλου πρόσβαση στην εκπαίδευση πέρα από τα μαθήματα που γίνονται εκεί. Παιδιά απομονωμένα και περιθωριοποιημένα, λες και είναι ανύπαρκτα για το κράτος. Ένα κράτος το οποίο προσπαθεί να κρύψει τα προβλήματά τους κάτω από το χαλί. «Είναι ιδιαίτερα δύσκολο, ειδικά σε εποχές Covid-19. Πολλοί από εμάς δεν έχουμε βρεθεί σε σχολική τάξη για χρόνια. Τα μικρά παιδιά μεγαλώνουν και μένουν πίσω και χάνουν την επαφή τους με το σχολείο. Είμαστε μακριά από την πόλη και το χρησιμοποιούν ως δικαιολογία ισχυριζόμενοι πως δεν υπάρχουν λεωφορεία να μας μεταφέρουν στο σχολείο» λέει με παράπονο η Παρβάνα. «Είμαστε 830 παιδιά που βρισκόμαστε στην ίδια κατάσταση».
Ευθύνη της κυβέρνησης η πρόσβαση στην εκπαίδευση
Παραδέχεται ότι η ίδια έχει βιώσει ρατσισμό. Κυρίως μέσω των social media και του Twitter. Από την άλλη, υπάρχουν και πολλές φωνές αλληλεγγύης. «Είμαι χαρούμενη γιατί υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που με υπερασπίζονται, μου δείχνουν έμπρακτα την αλληλεγγύη τους». Μου διηγήθηκε για την επίθεση που είχαν δεχθεί με χημικά από τις αστυνομικές δυνάμεις σε μια πρόσφατη διαμαρτυρία που πραγματοποίησαν για τις συνθήκες στο καμπ. «Ούτε τα μίντια στηρίζουν την αλήθεια μας» λέει με παράπονο η Παρβάνα.
Της είπα να δώσει το δικό της μήνυμα στην κυβέρνηση σχετικά με τον αποκλεισμό των προσφυγόπουλων από την εκπαίδευση. «Η δύναμη της κοινότητας είναι βασισμένη στον αριθμό των ανθρώπων της και δεν έχει σημασία εάν είναι από την ίδια χώρα ή όχι. Το βασικό είναι ότι ζούμε στην ίδια κοινότητα, την οποία είμαστε όλοι υπεύθυνοι να ενδυναμώσουμε ακόμα περισσότερο. Και αυτή είναι η ευθύνη και της ίδιας της κυβέρνησης. Να παρέχει σε όλους εκπαίδευση και κυρίως στα μικρά παιδιά. Εμείς οι πρόσφυγες εγκαταλείψαμε τις πατρίδες μας με την ελπίδα να αποκτήσουμε πρόσβαση στην εκπαίδευση γιατί είναι ο μοναδικός τρόπος να πραγματοποιήσουμε τα όνειρά μας» λέει η Παρβάνα. Κι αυτά τα όνειρα τα αγνοούν, τα καταπατούν. Και κρατούν τους πρόσφυγες απομονωμένους από την κοινωνία, απομονωμένους από την εκπαίδευση, λες και είναι παράσιτα.
Όπως έγραφε και σε ένα από τα «γράμματά» της, «δεν ήρθαμε στην Ευρώπη για τα χρήματα ούτε για να γίνουμε Ευρωπαίοι πολίτες. Ήρθαμε μονάχα για να αναπνεύσουμε έστω μία μέρα γαλήνια». Ας ακουστεί δυνατά η φωνή της. Γιατί τα προσφυγόπουλα πρέπει να ενταχθούν σ’ αυτή την κοινωνία. Την κοινωνία που πολλές φορές γίνεται ξενοφοβική, απόμακρη. Για να αποκτήσουν ισοτιμία, να γίνουν ένα με το σύνολο, να κάνουν πράξη τα δικά τους όνειρα.
Το 3point magazine είναι ένα οριζόντια δομημένο μέσο που πιστεύει ότι η γνώμη όλων έχει αξία και επιδιώκει την έκφρασή της. Επικροτεί τα σχόλια, την κριτική και την ελεύθερη έκφραση των αναγνωστών του επιδιώκοντας την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Σε μια εποχή όμως που ο διάλογος τείνει να γίνεται με όρους ανθρωποφαγίας και απαξίωσης προς πρόσωπα και θεσμούς, το 3point δεν επιθυμεί να συμμετέχει. Για τον λόγο αυτόν σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού, σεξιστικού περιεχομένου θα σβήνονται χωρίς ειδοποίηση του εκφραστή τους.
Ακόμα, το 3point magazine έχει θέσει εαυτόν απέναντι στο φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, σχόλια ανάλογου περιεχομένου θα έχουν την ίδια μοίρα με τα ανωτέρω, τη γνωριμία τους με το "delete".
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του 3point.