Το Κέντρο Γυναικείων Ερευνών και Μελετών Διοτίμα μέσα πέντε ερωτήσεις και απαντήσεις μας κατατοπίζει για την έμφυλη βία, η οποία μας απασχολεί πάρα πολύ συχνά, με τελευταίο θύμα της την Ελένη Τοπαλούδη που βιάστηκε και δολοφονήθηκε στη Ρόδο. Πολύς κόσμος αγνοεί τον όρο, ή ακούγοντάς τον του φαίνεται εντελώς ξένος. Είναι όμως ένας όρος για ζητήματα βίας και κακοποίησης που μας αφορούν όλες και όλους. Γνωρίζοντας ποια είναι η έμφυλη βία, μπορούμε να την αναγνωρίζουμε και να την αντιμετωπίσουμε. Δεν είναι τυχαίο ένα χαστούκι, ούτε δικαιολογημένο. Υπάρχουν αιτίες πίσω από αυτές τις συμπεριφορές που προκαλούν πόνο κατά συντριπτική πλειοψηφία σε γυναίκες και κορίτσια, ακόμη και τον θάνατο.
Τι είναι η έμφυλη βία;
Η έμφυλη βία είναι ένα καθημερινό, παγκόσμιο φαινόμενο, που πηγάζει από την ανισότητα των φύλων και εμπεριέχει τη χρήση υπαρκτής ή υποτιθέμενης δύναμης. Χρησιμοποιείται ως μέσο άσκησης κοινωνικού ελέγχου, τιμωρίας και σωφρονισμού των γυναικών. Διαιωνίζεται εξαιτίας των κυρίαρχων κοινωνικών, πολιτισμικών και θρησκευτικών στερεοτύπων. Εντείνεται σε φάσεις πολεμικών συγκρούσεων και φυσικών καταστροφών, αλλά και σε περιόδους κρίσεων, με την αύξηση της ανεργίας, την ένταση της φτώχιας, την αποδόμηση του κράτους δικαίου, την κατάρρευση των προνοιακών δομών και του συστήματος υποστήριξης.
Ποια άτομα πλήττει;
Οι γυναίκες και τα κορίτσια πλήττονται από την έμφυλη βία, στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων.
Όλες οι γυναίκες μπορεί να υποστούν έμφυλη βία, ανεξάρτητα από την ηλικία, το μορφωτικό επίπεδο, την κοινωνική τάξη και την εθνικότητά τους. Ωστόσο, οι άνεργες, οι επισφαλώς εργαζόμενες, οι φτωχές γυναίκες και οι μετανάστριες, είναι πιο ευάλωτες, αφού δεν έχουν οικονομική ανεξαρτησία και κοινωνική στήριξη, με αποτέλεσμα να φοβούνται ακόμη περισσότερο να ζητήσουν βοήθεια.
Η έμφυλη βία στρέφεται και εναντίον των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων (λεσβιών, ομοφυλόφιλων, αμφιφυλόφιλων, τρανς, ιντερσέξ). Χρησιμοποιείται ως τιμωρία απέναντι σε όσους και όσες «αψηφούν τις νόρμες του κοινωνικού φύλου»
Ποιες είναι οι κατηγορίες και οι μορφές της;
Η έμφυλη βία είναι λεκτική, ψυχολογική/ συναισθηματική, σωματική, σεξουαλική και οικονομική. Στο ακραίο της όριο μπορεί να οδηγήσει στη γυναικοκτονία. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι γυναίκες που χάνουν τη ζωή τους από έμφυλη βία, διεθνώς, είναι περισσότερες από τα θύματα των πολέμων.
Σύμφωνα με τη Διακήρυξη των Ηνωμένων Εθνών για την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών (1993), στην κατηγορία της έμφυλης βίας εντάσσονται πράξεις που προκαλούν σωματικά, σεξουαλικά ή ψυχικά τραύματα, απειλές τέτοιων πράξεων, εξαναγκασμό και στέρηση ελευθερίας του ατόμου. Αυτές οι πράξεις μπορεί να συμβούν τόσο στην ιδιωτική όσο και τη δημόσια σφαίρα, στο πλαίσιο της οικογένειας, του εργασιακού περιβάλλοντος, της κοινωνίας ή της κοινότητας.
Η έμφυλη βία έχει πολλές μορφές: ο βιασμός, η άσκηση σεξουαλικής βίας, η χρήση σωματικής βίας/κακοποίσης, η ψυχολογική και συναισθηματική κακοποίηση, η σεξουαλική εκμετάλλευση, η εμπορία ανθρώπων (trafficking), η άρνηση πόρων και ευκαιριών,ο εξαναγκαστικός γάμος – είναι μερικές από αυτές.
Ποιες είναι οι συνέπειές της;
Η έμφυλη βία είναι ιδιαίτερα επώδυνο βίωμα. Οι άμεσες συνέπειές της είναι πολλαπλές. Απειλεί τη σωματική υγεία των γυναικών και των ατόμων, που την έχουν υποστεί ή κινδυνεύουν από αυτή. Οι σωματικές βλάβες, η ψυχική και συναισθηματική αποσταθεροποίηση, οι επιπλοκές στην εγκυμοσύνη, τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, ακόμη και ο θάνατος, είναι μερικές από τις συνέπειές της.
Οι επιπτώσεις της είναι έντονες στην ψυχική και συναισθηματική υγεία. Ενδεικτικά αναφέρουμε: μετατραυματικό στρες, ανασφάλεια, κατάθλιψη, θυμός, φόβος, ντροπή αυτοκαταστροφική διάθεση. Μάλιστα το θύμα συνήθως κατηγορεί και μισεί τον εαυτό του.
Τέλος δεν εκλείπουν και οι συνέπειες στην κοινωνικότητα των γυναικών, αφού συχνά όσες έχουν υποστεί έμφυλη βία κατηγορούνται οι ίδιες για όσα τους συνέβησαν, στιγματίζονται, απομονώνονται και απορρίπτονται από το κοινωνικό τους περιβάλλον, χάνουν την κοινωνική λειτουργικότητας τους, με συνέπειες και στα παιδιά τους σε περιπτώσεις ενδο-οικογενειακής βίας .
Τι λένε οι έρευνες;
- 1 στις 5 γυναίκες θα πέσει θύμα βιασμού ή απόπειρας βιασμού, παγκοσμίως
- 40% με 50% των γυναικών έχει αναφέρει κάποια μορφή σεξουαλικής παρενόχλησης στο χώρο εργασίας, στην Ε.Ε.
- 35% των γυναικών βιώνουν κάποια μορφή φυσικής ή /και σεξουαλικής βίας σε κάποια περίοδο της ζωής τους, σύμφωνα με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (WHO)
- 50 γυναίκες χάνουν τη ζωή τους κάθε εβδομάδα λόγω της ενδοοικογενειακής βίας, στην Ε.Ε.
Η μηδενική ανοχή απέναντι στην έμφυλη βία είναι η μόνη ενδεδειγμένη λύση.
Για την εξάλειψη της, είναι απαραίτητη η συμβολή όλων μας. Γιατί αφορά όλους μας!
Μην την προσπερνάς, όταν τη συναντάς δίπλα σου.
Το 3point magazine είναι ένα οριζόντια δομημένο μέσο που πιστεύει ότι η γνώμη όλων έχει αξία και επιδιώκει την έκφρασή της. Επικροτεί τα σχόλια, την κριτική και την ελεύθερη έκφραση των αναγνωστών του επιδιώκοντας την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Σε μια εποχή όμως που ο διάλογος τείνει να γίνεται με όρους ανθρωποφαγίας και απαξίωσης προς πρόσωπα και θεσμούς, το 3point δεν επιθυμεί να συμμετέχει. Για τον λόγο αυτόν σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού, σεξιστικού περιεχομένου θα σβήνονται χωρίς ειδοποίηση του εκφραστή τους.
Ακόμα, το 3point magazine έχει θέσει εαυτόν απέναντι στο φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, σχόλια ανάλογου περιεχομένου θα έχουν την ίδια μοίρα με τα ανωτέρω, τη γνωριμία τους με το "delete".
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του 3point.