“Πώς θα μπορούσε να αλλάξει κάτι σε μιαν εκκλησία που τα κορυφαία της στελέχη ονομάζονται…. πατριάρχες;”

Συνέντευξη από τον πρώην αρχιμανδρίτη Συράκο-Ιωάννη Κεσέν

Άλλος άνθρωπος αισθάνεται ο πρώην αρχιμανδρίτης Συράκος-Ιωάννης Κεσέν, ο οποίος βλέπει το βίντεο που ανέβασε πριν λίγες ημέρες για να εξηγήσει την αποχώρησή του από την εκκλησία να έχει τεράστια απήχηση με δεκάδες χιλιάδες επισκέψεις.

Μια ξεχασμένη αίσθηση ελευθερίας έχει διαδεχτεί την καταπίεση που ένιωθε στην καθημερινότητά του, ακόμη και σε εντελώς απλές περιστάσεις.

“Πήγαινα για παράδειγμα σ’ ένα μαγαζί να ψωνίσω και τα πρόσωπα των υπαλλήλων όταν με έβλεπαν άλλαζαν, το ίδιο και η χροιά της φωνής τους. Έπρεπε κατά κάποιο τρόπο να εκδηλώσουν στο πρόσωπο του ιερέα κάποιον σεβασμό. Δεν μου άρεσε να μου φιλούν π.χ το χέρι. Σκεφτόμουν ότι άνθρωποι που μεγαλώνουν παιδιά, βαράνε δεκάωρα στη δουλειά, έχουν ένα σωρό άγχη, έρχονται σε μένα, τριάντα χρονών άνθρωπο, και σκύβουν φιλώντας το χέρι μου, στην ουσία υποτασσόμενοι σε μιαν εξουσία”, δηλώνει στο 3point.

Όταν άφησε τον κλήρο, πολλοί ήταν αυτοί που δεν τον αναγνώριζαν καν. Δεν υπήρχε “κανένας ψεύτικος σεβασμός και καμιά επιβαλλόμενη εξουσία.”

Πολύ περισσότερο όμως από την προσωπική του λύτρωση, ο Συράκος-Ιωάννης Κεσέν κατάφερε να ανοίξει ο διάλογος, ακόμη και τα Μεσάνυχτα, γύρω από θέματα που είναι ταμπού ακόμη και σήμερα, εν έτει 2020 για την ελληνική κοινωνία.

Έθιξε στον πυρήνα της τον πατριαρχικό κι ανελεύθερο χαρακτήρα της εκκλησίας, όπως και σειρά προκαταλήψεων που διέπουν την λειτουργία της. Έγινε η φωνή των κληρικών που αισθάνονται εγκλωβισμένοι λόγω της σεξουαλικής τους ταυτότητας και ταυτόχρονα αντιπαρέταξε ένα σύγχρονο, προοδευτικό και ολοκληρωμένο τρόπο σκέψης απέναντι σε σκοταδιστικές αντιλήψεις, που η εκκλησία εξακολουθεί να καλλιεργεί.

Ο Συράκος Ιώαννης Κεσέν είπε την αλήθεια για την εκκλησία της μισσαλοδοξίας και του ρατσισμού, της πατριαρχίας και της καταπίεσης. Ο λόγος του έχει μεγάλη σημασία, καθώς ακόμη και σήμερα η εκκλησία έχει ένα μεγάλο ακροατήριο και επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό την κοινωνία.

Παρότι στις τελετές και λειτουργίες δεν υπάρχει η συμμετοχή των προηγούμενων δεκαετιών οι τοποθετήσεις από την ιεραρχία της εκκλησίας εξακολουθούν να επηρεάζουν συνειδήσεις και κατά κανόνα κηρύσσουν ένα οπισθοδρομικό λόγο, με αποκορύφωμα παραδείγματα όπως του Αμβρόσιου. Εδώ και λίγες μέρες όμως  υπάρχει ένας ισχυρός αντίλογος από μέσα. Από έναν άνθρωπο που έζησε χρόνια για μέσα στις δομές της εκκλησίας και ξέρει. Διαβάζοντας τη συνέντευξη, μπορεί εύκολα να αντιληφθεί κανείς, για ποιον λόγο ενοχλεί τόσο πολύ ο λόγος του Κεσέν. Κι ακόμη περισσότερο γιατί πείθει τον κόσμο να δει διαφορετικά μία πραγματικότητα που είναι ριζωμένη εδώ και αιώνες.

Ποιες διαφορές βλέπεις στην καθημερινότητά σου από τότε που άφησες την εκκλησία;

Το ρούχο προφανώς κάνει μεγάλη διαφορά. Συνήθως οι άνθρωποι ακριβώς επειδή λατρεύουν τα σύμβολα, όταν με έβλεπαν να περπατώ στο δρόμο με τα ράσα εκδήλωναν έναν σεβασμό. Μάλιστα, όσες φορές έμπαινα για παράδειγμα σ’ ένα μαγαζί να ψωνίσω, τα πρόσωπα των υπαλλήλων όταν με έβλεπαν άλλαζαν, το ίδιο και η χροιά της φωνής τους. Έπρεπε κατά κάποιο τρόπο να εκδηλώσουν στο πρόσωπο του ιερέα κάποιον σεβασμό. Δεν μου άρεσε να μου φιλούν π.χ το χέρι. Σκεφτόμουν ότι άνθρωποι που μεγαλώνουν παιδιά, βαράνε δεκάωρα στη δουλειά, έχουν ένα σωρό άγχη, έρχονται σε μένα, τριάντα χρονών άνθρωπο, και σκύβουν φιλώντας το χέρι μου, στην ουσία υποτασσόμενοι σε μιαν εξουσία. Προσπαθούσα να το αποφεύγω. Έπειτα, όταν άφησα τον κλήρο και ξυρίστηκα, τα πράγματα κύλισαν κατά βάση νορμάλ. Πολλοί ήταν αυτοί που δεν με αναγνώριζαν καν. Κανένας ψεύτικος σεβασμός, καμιά επιβαλλόμενη εξουσία. Ήταν στ’ αλήθεια αποτρόπαιο για την δική μου ηθική να περπατώ στο δρόμο και με το ρούχο μου να ‘επιβάλλω’ μιαν εξουσία, μιαν ηθική εξώκοσμη. Όταν σταμάτησα να είμαι κληρικός όλα αυτά έπαψαν. Αυτό κι αν ήταν όντως αίσθηση ελευθερίας! Ωστόσο, αρκετά πρόσωπα που με γνώριζαν έπαψαν να μου μιλούν. Χαρακτηριστικά, άκουσα από κάποιον ότι είμαι ‘κακό παράδειγμα’ πλέον. Ο καθένας και η καθεμιά κρίνει με το βίωμά του: άλλοι αγαπούν τον άνθρωπο όπως είναι. Άλλοι αγαπούν το ρούχο του. Δεν μπορούμε να είμαστε αρεστοί σε όλους. Κάθε αντίδραση τη δέχομαι, αρκεί να εκφράζεται με ευγένεια. Από τους ‘χριστιανούς’ έχω παραδείγματα απουσίας ευγένειας, να θυμάμαι, δυστυχώς πολλά.

Θα ήθελες μετά το βίντεο να πετάξουν κι άλλοι νέοι άνθρωποι τα ράσα; Ποιες είναι οι δυσκολίες για εκείνον που θα επιλέξει να φύγει σε επίπεδο καθημερινότητάς και τι μπορεί να κάνει;

Θα ήθελα ο κάθε άνθρωπος να είναι ελεύθερος. Μες την εκκλησία έχω γνωρίσει αρκετούς ανθρώπους οι οποίοι πιέζονται. Μάλιστα κάποιοι έχουν αυτοκτονήσει. Αν αναζητήσει κανείς στο διαδίκτυο περιπτώσεις, θα βρει ικανές. Η κοινωνία δεν δέχεται εύκολα κάποιον που έφυγε από έναν τέτοιο χώρο. Επίσης, αρκετοί είναι εκείνοι που έχουν σπουδές θεολογίας (εγώ όχι) πράγμα που τους εμποδίζει να βρουν έπειτα από μια πιθανή αποχώρηση εργασία. Η επίσημη επίσης εκκλησία δεν ‘ακούει’ εύκολα τέτοιες περιπτώσεις. Η δυτική εκκλησία, για παράδειγμα, σε περίπτωση που κάποιος κληρικός θέλει να παραιτηθεί, προσφέρει στήριξη από ειδικούς ψυχικής υγείας ώστε να διαπιστωθεί αν η απόφαση αυτή είναι ώριμη ή όχι. Στην δική μου περίπτωση, μίλησα απλώς με τον επίσκοπό μου για μισή ώρα, αφού ανακοίνωσα την απόφασή μου. Ο ίδιος μου έδωσε ικανό χρόνο να το επανεξετάσω. Δεν είναι εύκολο μέσα στην ελληνική παραδοσιακή κοινωνία να λάβει κανείς μια τέτοια απόφαση. Πρόβλημα εξίσου, πέρα από την εύρεση εργασίας, μπορεί να δημιουργεί και το οικογενειακό περιβάλλον, που συχνά διαπνέεται από χριστιανικές ιδέες. Θα έπρεπε να υπάρχει μια δομή ώστε να στηρίζει αυτούς τους ανθρώπους τόσο ηθικά όσο και πρακτικά.

Ποιοι είναι οι λόγοι που εντάσσονται ακόμη και σήμερα νέοι άνθρωποι στην εκκλησία; Υπάρχει ακόμη επιρροή της στον κοινωνία, δεν είναι άδειες από κόσμο πια οι λειτουργίες;

Αρκετοί νέοι άνθρωποι εντάσσονται στην εκκλησία καθώς μια τέτοια επιλογή προσφέρει μιαν οικονομική ασφάλεια. Βέβαια, κάτι τέτοιο είναι το προφανές. Ως κληρικός άκουγα σχεδόν πάντα να λέγεται ότι ‘με την είσοδο στον κλήρο, πραγματώνεται ένα παιδικό όνειρο’. Το πρόβλημα λοιπόν είναι ο εξωραϊσμός της παιδικής ηλικίας και των ονείρων της μπροστά στην περίοδο της ωριμότητας. Η χριστιανική διδασκαλία εξιδανικεύει την παιδικότητα αφού αυτή απέχει από την σεξουαλική πράξη, ως εκ τούτου θεωρείται άμεσα αγία. Μαζί μ’ αυτήν και ο κάθε παιδικός πόθος. Αν κρίνω από εμένα, όντως όταν ήμουν παιδί όλο το εκκλησιαστικό σκηνικό έμοιαζε μαγικό. Ο ‘πόθος’ για την ιεροσύνη ήταν κάτι που με απασχολούσε από παιδί. κατανοώ λοιπόν όσους εισέρχονται στην εκκλησία. Ναι, οι εκκλησίες είναι σχεδόν άδειες από κόσμο. Μπες στα εκκλησιαστικά σάιτ και τσέκαρε φωτογραφίες από τελετές. Προσπάθησε να δεις τον μέσο όρο ηλικίας των εκκλησιαζόμενων. Είναι σίγουρα πάνω από 50 ετών! Βέβαια, κι αυτό δεν είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα. Η ηθική της εκκλησίας απλώνεται υποδόρια μες την κοινωνία και τις συνειδήσεις των ανθρώπων. Ακόμα και η άποψη ‘εγώ πιστεύω στον Χριστό αλλά όχι στους παπάδες’ ενέχει νίκη του θεαρχικού πλαισίου σκέψης. Βλέποντας η εκκλησία ωστόσο ότι το εκκλησίασμα μειώνεται, από την άλλη, ποντάρει στην ενίσχυση του εθνικοπατριωτικού φρονήματος από την μια (σίγουρη συνταγή) και στην ενίσχυση της δεισιδαιμονίας από την άλλη. Έτσι, οι νέοι κληρικοί που εντάσσονται εμφορούνται με την σειρά τους από αυτό το πνεύμα. Τα λεγόμενα ‘θεολογικά γράμματα’ δεν πιστεύω ότι απασχολούν πολύ τους νέους κληρικούς της εκκλησίας.

Η σκυλίτσα του η Σάντι. Η γυναίκα της ζωής του, όπως αναφέρει χαρακτηριστικά.

Φαντάζομαι ότι υπήρξαν αρκετές αρνητικές αντιδράσεις για το βίντεο. Ποιος είναι ο άνθρωπος που δεν θέλει ν’ ακούσει; Ποιος είναι ο άνθρωπος που δεν θέλει ν’ ακούσει την αλήθεια του Συράκου-Ιωάννη Κεσέν και πώς μπορεί ν’ αλλάξει η γνώμη του και να αποβάλλει τα στερεότυπα;

Σίγουρα, ένα βίντεο από μόνο του είναι ανίκανο να αποβάλλει στερεότυπα. Εδώ υπάρχουν άνθρωποι που αγωνίζονται μια ζωή για την απόταξη των στερεοτύπων και ενόσω ζουν δεν έχουν δει αποτέλεσμα. Ούτε εγώ περιμένω ότι θα δω τα αποτελέσματα των πράξεών μου εμφανώς μέσα στην κοινωνία. Κάτι τέτοιο θα ήταν μάταιο. Σίγουρα όμως πιστεύω ότι η χρήση του διαδικτύου μεταφέρει μια πληροφορία παντού. Είτε συμφωνεί κάποιος, είτε όχι, κάποια πράγματα μέσα από τα βίντεό μου ακούγονται. Για ‘μενα αυτό είναι επιτυχία. Σημασία κάτι έχει να ακούγεται. Άλλωστε, αν κάτι ελευθέρωσε έμενα, όπως η κριτική περί των πραγμάτων σκέψη, θεωρώ ότι οφείλω από τα μύχια της ψυχής μου, την εμπειρία αυτή να την επικοινωνήσω στους άλλους. Έ, στην τελική, όπως λέει ο Ιησούς “όποιος έχει αυτιά ν’ ακούσει, ας ακούσει”. Αυτό που με θλίβει είναι ότι ορισμένοι δεν ακούν λόγω της σεξουαλικότητας του ομιλούντος, η οποία δηλώθηκε στα πλαίσια άκρατης αλήθειας. Κάτι τέτοιο αναφέρεται συχνά στα σχόλια που μου κάνουν.

Ο χριστιανισμός ακόμη και από αριστερούς θεωρείται ότι είναι μια προοδευτική θρησκεία. Θα έχεις μάλλον ακούσει κι εσύ να λένε ότι “ο Χριστός ήταν ο πρώτος κομμουνιστής”. Ωστόσο, σε αρκετά σημεία του λόγου σου υπογραμμίζεις τον ανδροκρατικό της χαρακτήρα. Η χριστιανική θρησκεία, τελικά, είναι από την αρχή της κατασκεύασμα των ανδροκρατούμενων κοινωνιών ή γίνεται χρήση και διαστρέβλωσή της με βάση τις κυρίαρχες πατριαρχικές αντιλήψεις;

Η χριστιανική θρησκεία ανήκει στην οικογένεια των αβρααμικών θρησκειών, μαζί με τον Ιουδαϊσμό και το Ισλάμ. Ο σπουδαίος διανοητής Μισέλ Ονφρέ, τον οποίο ξεχωρίζω, υποστηρίζει ότι η ηθική αυτών των τριών θρησκειών θα πρέπει να ιδωθεί ενιαία. Ο ιουδαϊσμός ωστόσο, ειδικά στις ΗΠΑ, έχει κάνει τεράστια βήματα ως προς την ισότητα, φερ’ ειπείν, των φύλων, το ίδιο και διάφορες προτεσταντικές εκκλησίες. Το πρόβλημα έγκειται στον χριστιανισμό της Ανατολής, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας: πιστεύω ότι το σκηνικό αυτό δεν θα αλλάξει ποτέ. Όταν αντιληφθεί η εκκλησία ότι πρέπει να κάνει τομές για την επιβίωσή της, θα είναι αργά. Άλλωστε, μιλώντας για την πατριαρχεία, πώς θα μπορούσε να αλλάξει κάτι σε μιαν εκκλησία που τα κορυφαία της στελέχη ονομάζονται….πατριάρχες;

Μπορεί να υπάρξει μία εκκλησία ανοικτή στην ταυτότητα του κάθε ανθρώπου;

Εκκλησίες ανοιχτές υπάρχουν αλλά όχι στην Ελλάδα. Πιο κοντά σε ‘μας, στην Ιταλία π.χ η παλαιοκαθολική εκκλησία, χειροτονεί γυναίκες και παντρεύει ομοφυλόφυλα ζευγάρια. Το ίδιο και διάφορες προτεσταντικές ομολογίες χωρίς να σημαίνει ότι αυτό έγινε αβρόχοις ποσί. Όλα τα παραπάνω ήταν αποτέλεσμα ρήξης με την παράδοση, μιας ρήξης που η ορθόδοξη εκκλησία φοβάται να κάνει, αφού οι κοινωνίες της είναι αυστηρά παραδοσιακές.

“Κάθε πράξη είναι ανώτερη από τη θεωρία”, είχες δηλώσει στη συνέντευξή σου στο antivirus και το δείχνεις κάθε μέρα έμπρακτα, καθώς δεν πέταξες απλά τα ράσα, αλλά συμμετείχες πρόσφατα σε κινητοποίηση της φεμινιστικής κίνησης Καμιά Ανοχή. Πόσο διαφέρει ο αγώνας που δίνεις σήμερα, με τον αγώνα που έδινες ως ιερέας. Ποιες οι διαφορές σ΄επίπεδο ιδεών και πράξης;

Στην προκειμένη περίπτωση, δεν έχω να κρύψω τίποτα. Κάθε αγώνας απαιτεί όχι μέρος της αλήθειας αυτού ή αυτής που αγωνίζεται άλλα όλης της αλήθειας. Από τη στιγμή που αντελήφθην ότι από την σεξουαλικότητά μου καθορίζομαι, αποφάσισα να φύγω. Σε τέτοιου είδους διαμαρτυρίες βλέπω πρόσωπα φωτεινά που είχα ξεχάσει μέσα στο θρησκευτικό περιβάλλον. Οι ενοχές και οι φόβοι αλλάζουν τα πρόσωπα. Στην ‘καμιά ανοχή’ και σε κάθε κίνημα που αγωνίζονται άνθρωποι για τις αλήθειες τους, βλέπεις υγεία απόψεων και θέσεων. Μου ‘χε λείψει. Είμαι χαρούμενος που την ξαναβρήκα.

Τώρα που λείπεις εσύ, σε ποιον θα μπορεί να μιλήσει ο εκάστοτε 50χρονος άνδρας; Έχεις σκεφτεί αν θα είχε μεγαλύτερη σημασία να παραμείνεις στην εκκλησία και να αλλάξεις τα πράγματα από μέσα, στηρίζοντας παράλληλα ανθρώπους που το έχουν ανάγκη και μένουν εγκλωβισμένοι σε αντιλήψεις μιας άλλης εποχής;

Αν είχα μείνει στην Εκκλησία, επειδή ξέρω τον εαυτό μου καλά, θα είχα καταλήξει με τον α’ ή τον β’ τρόπο στη θέση του άνδρα εκείνου. Όταν πιέζεσαι, δεν μπορείς να αγωνιστείς. Αρχικά, τα βλέπεις τα πράγματα -με τη νεότητα για βοηθό- εφικτά. Όχι. Τα πράγματα είναι ανέφικτα. Όσο καλή θέληση και να έχει κανείς, βρίσκει μπροστά του ένα ‘τέρας’ δυο χιλιάδων ετών με το οποίο εύκολα δεν τα βάζεις. Σε τρώει αυτό. Έφυγα από την εκκλησία γιατί το ένστικτο της αυτο-συντήρησής μου, βάρεσε κόκκινο.

*Το κανάλι του Συράκου-Ιωάννη Κεσέν στο Youtube είναι το Religion Recovery