Σταγιάτες: Έχουν να πιουν από τη πηγή τους ενάμιση χρόνο

Σε καθεστώς αποκλεισμού απ’ την πηγή που το υδροδοτούσε για 350 και πλέον χρόνια συνεχίζει να βρίσκεται το πηλιορείτικο χωριό

Την προηγούμενη εβδομάδα, είδαν δυο φορές από τα πέτρινα καλντερίμια τους να τρέχει το νερό ποτάμι. Για λίγο σάστισαν. Με τον ήχο του νερού που διασχίζει γρήγορα τις διαδρομές του έχουν μεγάλη οικειότητα. Τόση, όσο κρατά η σχέση τους με την πηγή που έπαιρναν νερό. Με το νερό της πηγής που έρχεται από την καρδιά του βουνού κι εμπιστεύονται για να βουλιάξουν μέσα τα ρούχα τους, να πλυθούν και να ξεδιψάσουν εδώ και 350 χρόνια.

Όμως τα νερά που έτρεχαν μπροστά τους δεν ήταν τα δικά τους νερά. Ήταν η ροή μιας υδροδότησης που παραστράτισε και κινούταν με απειλητική ορμή. Ήταν το νερό που τροφοδοτεί πλέον το χωριό, όπως αποφασίστηκε να συμβαίνει πέρυσι με τη βία, μετά από απόφαση του δημάρχου Βόλου Αχιλλέα Μπέου. Του πρώτου που τόλμησε να σπάσει τη φυσική αυτή και ιστορική σύνδεση των Σταγιατών με την επονομαζόμενη πηγή Κρύα Βρύση και να την αντικαταστήσει με εφεδρικό δίκτυο από άλλο χωριό (Πορταριά), που παρέμενε χωρίς χρήση για 14 χρόνια.

Δεν θέλουν ούτε σταγόνα του

Πλέον ο κόσμος δεν πίνει το νερό που τρέχει από τη βρύση του. Η αίσθηση του δεν έχει καμία σχέση με το νερό που έφτανε πρωτύτερα. Την αλλοιώνει, όπως εξηγούν, η χρήση του χλωρίου. Την ίδια διαμαρτυρία μας μεταφέρουν κι από το χωριό της Πορταριάς, με τους κατοίκους εκεί να έχουν στραφεί αποκλειστικά στα εμφιαλωμένα.

«Το νερό που παίρνουμε τώρα είναι μέσα στα επιτρεπόμενα όρια χρήσης. Το ίδιο ισχύει όμως και για τον Βόλο. Κανείς ωστόσο δεν πίνει νερό απ’ το σπίτι του. Όλοι πίνουν από εμφιαλωμένα, με αποτέλεσμα η πόλη να βρίσκεται στις πρώτες σε κατανάλωση νερού από το μπουκάλι» μας λένε κάτοικοι των Σταγιατών.

Η χλωρίωση του νερού είναι μια πρακτική που ακολουθείται για την εξουδετέρωση των μικροβίων, κυρίως στις πόλεις και τους οικισμούς με μεγάλο πληθυσμό. Βάσει ωστόσο παλαιότερου διατάγματος, η επιλογή της δεν είναι υποχρεωτική για οικισμούς που μετρούν λιγότερους από 3.000 μόνιμους κατοίκους.

Ώθηση προς το εμφιαλωμένο

Στην πραγματικότητα, φαίνεται ότι η χλωρίωση είναι η εύκολη λύση. Αντί γι’ αντικατάσταση και συντήρηση των σωληνώσεων του δικτύου στις οποίες προκαλείται συνήθως το πρόβλημα, η υποστελεχωμένη ΔΕΥΑΜΒ (Δημοτική Επιχείρηση Ύδρευσης Αποχέτευσης Μείζονος Βόλου) επιλέγει να ρίξει χλώριο στις δεξαμενές όπου συγκεντρώνεται το νερό, εξασφαλίζοντας ότι δεν θα προκληθεί κάποιος κίνδυνος για την υγεία. «Το νερό όμως δεν πίνεται» λένε οι ντόπιοι. Και επιπλέον βρίσκονται αντιμέτωποι, για πρώτη φορά στα χρονικά, με βλάβες στο δίκτυο και κίνδυνο να βουλιάξει το χωριό τους από πλημμύρα που δεν οφείλεται σε βροχόπτωση.

Την τελευταία εβδομάδα του Αυγούστου καταγράφηκαν δύο ζημιές στη δεξαμενή του νερού που διοχετεύεται από την Πορταριά, λόγω βλάβης, και τις δύο φορές, στο φλοτέρ (ειδική κατασκευή που διακόπτει την παροχή και ροή νερού), με αποτέλεσμα να προκληθεί υπερχείλιση. Η απόσταση της μίας ζημιάς από την άλλη ήταν περίπου τρεις ημέρες. Γεγονός που συνδέεται, σύμφωνα με τους κατοίκους των Σταγιατών, με την αιφνιδιαστική τότε διακοπή παροχής νερού από την πηγή τους και την πρόχειρη σύνδεσή με το εφεδρικό δίκτυο του γειτονικού χωριού. Συνέβη στις 17 Απριλίου του 2020, ανήμερα της Μεγάλης Παρασκευής και κατά τη διάρκεια της καραντίνας, σε μια συγκυρία που θεώρησε η δημοτική αρχή Μπέου ότι ήταν η καταλληλότερη για να παρακάμψει τις αντιδράσεις.

Είδαν σπατάλη ενέργειας στις ανάγκες 80 ατόμων

Το πρόσχημα για την παρέμβαση αποτέλεσε η χρήση αντλίας που χρησιμοποιούσε μέχρι τότε το χωριό ώστε να στέλνει το νερό σε όλα τα σπίτια, καθώς το νερό ερχόμενο απ’ την πηγή καταλήγει στην πλατεία και στα σπίτια που βρίσκονται κάτω από αυτήν και όχι πάνω. Με το πέρασμα στο αυτοδιοικητικό καθεστώς του Καλλικράτη, η ΔΕΥΑΜΒ έκρινε ότι επρόκειτο για σπατάλη ενέργειας. Ωστόσο το κόστος είναι ελάχιστο, όπως υποστηρίζουν οι κάτοικοι, «δεδομένου ότι οι μόνιμα διαμένοντες είναι μόλις 80 και η αντλία δεν δουλεύει συνεχόμενα, αλλά μόνο τα διαστήματα που χρειάζεται να γεμίσει η δεξαμενή, ενώ το βράδυ δεν χρησιμοποιείται καθόλου».

Η πραγματική αιτία για τις κινήσεις που αφορούν την πηγή των Σταγιατών φαίνεται ότι εντοπίζεται σε κάποιες δηλώσεις που έγιναν νωρίτερα από τη παρέμβαση. Ειδικότερα στις 23 Ιανουαρίου, ο νέος τότε πρόεδρος της ΔΕΥΑΜΒ Γιώργος Τόρης, επιχειρηματίας ανταλλακτικών αυτοκινήτων και διορισμένος από τον Αχ. Μπέο, δήλωνε στα τοπικά ΜΜΕ: «Γιατί να μην εκμεταλλευτούμε τις πηγές του ξακουστού σε όλον τον κόσμο Πηλίου και να μην εμφιαλώσουμε το άριστης ποιότητας νερό του, ώστε να πωλείται σε όλη την Ελλάδα;» Μάλιστα, δεν έκρυψε τη σκέψη του για συνεργασία με την τοπική βιομηχανία αναψυκτικών ΕΨΑ ώστε το νερό να εμφιαλώνεται στις τοπικές εγκαταστάσεις, χωρίς επιπλέον κόστος αγοράς εμφιαλωτηρίου.

Από τη διακοπή της σύνδεσης με την Κρύα Βρύση γλίτωσε μόνο το τμήμα του χωριού που βρίσκεται νότια της πλατείας και δύο κρήνες πάνω σε αυτήν. Το αποτέλεσμα είναι «90 χρονών άνθρωποι να κατεβαίνουν με το χιόνι, τον πάγο και τον καύσωνα για να πάρουν με μπιτόνια νερό από τις βρύσες της πλατείας. Αφενός η κίνηση δείχνει το συγκινητικό δέσιμό τους με το νερό της πηγής. Αφετέρου, για ένα μπουκάλι με το οποίο θέλουν να δροσιστούν, κινδυνεύουν να καταρρεύσουν ή να πέσουν να τραυματιστούν».

Οι επόμενες δράσεις του κινήματος και η επίσκεψη των Ζαπατίστας

Η σχέση των Σταγιατών με το νερό της Κρύας Βρύσης είναι μακραίωνη. Την εντοπίζεις στο πάχος των κορμών που έχουν τα πλατάνια τους. Στη βρύση που ποτίζει την πλατεία και φέρει επάνω μια τούρκικη επιγραφή. Την είχαν χαράξει σε μαρμάρινη πλάκα και την είχαν τοποθετήσει εκεί το 1780, όταν θέλησαν να τιμήσουν τον αγά τους (τοπικό διοικητή), που φέρεται να έκανε πολλά έργα για το χωριό.

Την εντοπίζεις ακόμη στις μνήμες που ανασύρουν άνθρωποι που πέρασαν από το μέρος. «Μας στέλνουν φωτογραφίες που βγήκαν το ’30, με μαθητές μπροστά από την πηγή. Ήταν ανέκαθεν σημείο αναφοράς». «Είναι ο δικός μας Παρθενώνας» μας λένε απ’ το χωριό. Το περπάτημά του στον χρόνο, προσθέτουν, έγινε αντάμα με αυτή την πηγή.

Τη σχέση αυτή είχε προσδιορίσει επίσης ο Αλκίνοος Ιωαννίδης, τραγουδώντας με χορωδία παιδιών στην πλατεία για «Το νερό των Σταγιατών». «Το χωριό υπάρχει εξαιτίας αυτής της πηγής. Εδώ και 350 χρόνια η ζωή και οι παραδόσεις των κατοίκων κινούνται γύρω από αυτό το ιερό νερό. Το συντηρούν το δίκτυο μόνοι τους, με προσωπικά έξοδα και προσωπική εργασία, κάνουν τους τακτικούς χημικούς ελέγχους. Ποτέ κανείς τους δεν διανοήθηκε να το εκμεταλλευτεί οικονομικά και θα αγωνιστούν μέχρι τέλους ώστε να συνεχίζει να τρέχει ελεύθερα και για τις επόμενες γενιές» είχε αναφέρει ο μουσικοσυνθέτης.

Η πάλη για το νερό και το βιβλίο

Απ’ την πρώτη στιγμή η δημοτική αρχή θεώρησε ότι θα επιβάλει τον δικό της νόμο με αυταρχισμό. Έφτασε στο σημείο να σφραγίσει δύο δημόσια κτήρια, στα οποία γίνονται εδώ και πολλά χρόνια πολιτιστικές δραστηριότητες, σε αντίποινα για την αντίδραση των κατοίκων. Πρόκειται για το παλιό σχολείο (σήμερα δεν πηγαίνουν μαθητές, το χωριό γεμίζει από παιδικές φωνές κατά τις διακοπές κυρίως) και το κοινοτικό κέντρο παράδοσης και πολιτισμού. «Μέσα έχουμε 2.500 βιβλία και δεν μπορούμε να τα πάρουμε» λένε οι κάτοικοι. Η αγάπη τους για το νερό βρίσκεται πλάι στην αγάπη για τη γνώση. Εξ ου και τα πολυάριθμα βιβλιοστάσια, ξύλινα περίπτερα με βιβλία ελεύθερα προς όλους, εντός και πέριξ του χωριού.

Μεταξύ άλλων, ο Αχιλλέας Μπέος επιχείρησε αρχικά να πείσει ότι το νερό ήταν μολυσμένο φτάνοντας στο σημείο να πει ότι οι κάτοικοι το λέρωναν με προσωπικές ακαθαρσίες. «Το νερό των Σταγιατών είναι ακατάλληλο για ανθρώπινη χρήση, είναι πολύ επιβαρυμένο και να πω την αλήθεια, βέβαια, ότι είναι επιβαρυμένο, όχι γιατί η πηγή βγάζει ακατάλληλο νερό. Πεντακάθαρο είναι, αλλά το βρομίζουν αυτοί οι βρομιάρηδες. Γιατί δεν συνδέονται με την αποχέτευση, χέζουνε κι όλα τα λύματα πάνε στην πηγή αναγκαστικά».

Απέναντι στη χυδαιότητα και τον αυταρχισμό, οι άνθρωποι στις Σταγιάτες αντιπαρέταξαν τη συλλογικότητα και την αυτοοργάνωση. Την πάλη για το νερό και το βιβλίο. Λίγες ημέρες μετά την αποκοπή του χωριού από την Κρύα Βρύση, πήραν στα χέρια τους τη διαχείριση του χωριού, με μοναδικό έως σήμερα όργανο λήψης αποφάσεων τη λαϊκή τους συνέλευση. Ταυτόχρονα έβγαλαν έξω απ’ τις πόρτες και τα μπαλκόνια τους μαύρες σημαίες, για να συμβολίσουν τις μαύρες ημέρες που περνούσε το χωριό. «Έρχονται και μας τις σπάνε ακόμα, αλλά θα επιμείνουμε. Θα τις έχουμε υψωμένες μέχρι να δικαιωθούμε».

«Μετά τις δύο σοβαρές ζημιές που διαπιστώθηκαν τις τελευταίες μέρες στην παροχή νερού από την Πορταριά και με δεδομένη την αγανάκτηση των κατοίκων που εδώ και 17 μήνες το χωριό δεν υδροδοτείται από την πηγή του Κρύα Βρύση, αποφασίστηκε κλιμάκωση του αγώνα. Η μόνη λύση είναι επανασύνδεση με την Κρύα Βρύση» διεμήνυσαν στις 29 Αυγούστου, μετά από διαδικασία τους.

«Τρέχει κάτω απ’ τα πόδια μας και δεν το πίνουμε»

Η ανάγκη για επανασύνδεση με την πηγή τους γίνεται ακόμη εντονότερη βλέποντας να τρέχει το νερό μπροστά τους. «Έρχεται στη δεξαμενή και μόλις φτάσει απ’ έξω διοχετεύεται σε αυλάκι που πηγαίνει προς το ρέμα κι άγνωστο το πώς κι αν χρησιμοποιείται μετά. Βλέπουμε το νερό να τρέχει κάτω απ’ τα πόδια μας και δεν μπορούμε να το πιούμε».

Στην τελευταία τους συνέλευση αποφάσισαν να φέρουν και πάλι το αίτημά τους στο προσκήνιο. Αυτό θα επιδιώξουν να συμβεί με παράδοση επιστολής στη ΔΕΥΑΜΒ και μια μεγάλη συγκέντρωση φίλων και αλληλέγγυων στις Σταγιάτες, στα τέλη Σεπτεμβρίου – αρχές Οκτωβρίου. Θα προηγηθεί κάλεσμα σε πανελλήνια κλίμακα, το οποίο κατ’ ουσίαν αντιστοιχεί στην πανελλαδική ανταπόκριση που υπήρξε το προηγούμενο διάστημα και στη στήριξη του αγώνα που δίνεται.

Οι κάτοικοι των Σταγιατών δηλώνουν επίσης διατεθειμένοι να πληρώνουν απ’ την τσέπη τους τα έξοδα της αντλίας που χρειάζεται να λειτουργεί για τη διανομή του νερού σε όλο το χωριό, απαλλάσσοντας από το έξοδο τον δήμο, που την ίδια στιγμή σπαταλάει χρήματα για να επισκευάζει κάθε τόσο το εφεδρικό δίκτυο της Πορταριάς και να περιφρουρεί υποδομές, κατηγορώντας τους κατοίκους για σκόπιμες δολιοφθορές.

Τέλος, υπάρχει συνεννόηση με χωριό από τη Βόρεια Εύβοια για δράσεις στήριξης μετά τις καταστροφικές πυρκαγιές που συνέβησαν στο νησί το προηγούμενο διάστημα. Ενώ αναμένεται με προσμονή η άφιξη των Ζαπατίστας, οι οποίοι στο μεγάλο ταξίδι που πραγματοποιούν έχουν συμπεριλάβει ως σταθμό και τις Σταγιάτες. «Θέλουμε να κοιτάξουμε τον άλλον που, αν και διαφορετικός, έχει την ίδια λαχτάρα για ελευθερία και δικαιοσύνη» σημειώνουν οι επαναστάτες του Μεξικού.

*Το ρεπορτάζ δημοσιεύτηκε πρώτα στην Εφημερίδα Αυγή