της Francesca Spigarolo,
στη μετάφραση: Μαρινίκη Κολιαράκη
Τα τελευταία χρόνια, η πόλη της Νάπολης έχει γίνει το εργαστήριο για μια σειρά από πειραματισμούς και καινοτομίες στην τοπική δημοκρατία μέσω των κοινών.
Αυτό που κάνει ιδιαίτερη την εμπειρία αυτής της πόλης είναι ότι αιτήματα που εκφράζονταν από τοπικές κοινότητες συναντιούνται με προσπάθειες της τοπικής διοίκησης να ενδυναμώσει την συλλογική συμμετοχή και να υποστηρίξει τις διεκδικήσεις των πολιτών να επαναπροσδιορίσουν τα αστικά κοινά, συγκεκριμένα τους λεγόμενους κοιμώμενους γίγαντες, κτίρια ή συμπλέγματα κτιρίων που βρίσκονται στο κέντρο ή σε περιφερειακές γειτονιές. Η πόλη της Νάπολης αγκάλιασε μια ευνοϊκή προσέγγιση προς τα κοινά. Από το 2011, εκδίδοντας μια σειρά δημοτικών διαταγμάτων που ρύθμιζαν τα κοινά, η πόλη υιοθέτησε μια προσέγγιση που ήταν βαθιά ριζωμένη στην εμπειρική πραγματικότητα, με βάση τις πρακτικές της αυτοοργάνωσης των κοινοτήτων και της συν-διαχείρισης των κοινών. Η πόλη εφάρμοσε επίσης θεσμικές και οργανωτικές καινοτομίες για να βελτιώσει περαιτέρω τη δράση της σε αυτό το πεδίο. Το 2011, η πόλη της Νάπολης δημιούργησε τον Αξιολογητή των Κοινών και αργότερα μια Ειδική Μονάδα εσωτερική στη διοίκηση της πόλης που δεσμεύεται να διατηρήσει το διάλογο με της τοπικές πραγματικότητες και να βρει καινοτόμες λύσεις για την καλύτερη διαχείριση των κοινών. Η περίπτωση της Νάπολης έχει γίνει αντικείμενο διαφορετικών μελετών που διεξήχθησαν από ειδικούς και εστιάζουν στα ιταλικά κοινά. Ο ρόλος του κοινωνικού κινήματος επαναπροσδιορίστηκε και αναλύθηκε από τους Maria Rosaria Marella, Ugo Mattei and Sakei Bailey, οι οποίοι επίσης υπογραμμίζουν το ρόλο που έπαιξε η τοπική αυτοδιοίκηση για τα κοινωνικά κινήματα και τα κοινά στη Ναπολιτάνικη εμπειρία και σε άλλες ιταλικές πόλεις. Ενδιαφέρουσες πτυχές στην περίπτωση της Νάπολης βρίσκονται επίσης στην μελέτη της Gabriella Punziano.
Νάπολη, Επαναστατημένη πόλη
Σε μια περίοδο στην οποία κρατικοί και τοπικοί θεσμοί φαίνεται να μεγαλώνουν την απόσταση από τους πολίτες, η Νάπολη πηγαίνει στην αντίθετη κατεύθυνση επιλέγοντας ένα εναλλακτικό και λιγότερο συνηθισμένο μονοπάτι. Αρνούμενη να οργανώσει πολιτικές δομές όπως επιτάσσει η λογική της αγοράς και υιοθετώντας αντιθέτως αυτό που ο David Harvey θα όριζε ως την προσέγγιση μιας επαναστατημένης πόλης, η πόλη φέρνει τους πολίτες στο κέντρο της διαδικασίας λήψης αποφάσεων και ενδυναμώνει τη συμμετοχή σε πολιτικούς θεσμούς που προορίζονται για τη φροντίδα των κοινών.
Αυτή η προσέγγιση έχει οδηγήσει στην αναγνώριση πολλών καταλήψεων, που επαναπροσδιορίζονται ως «αναδυόμενα κοινά», τα οποία οι πολίτες αντιλαμβάνονται ως «περιβάλλοντα αστικής ανάπτυξης». Μέχρι σήμερα, οι χώροι που έχουν αναγνωριστεί επίσημα ως κοινά είναι το ex Asilo Filangeri, η Villa Medusa, το ex Lido Pola στην Bagnoli, το ex Opg, το Giardino Liberato στην Materdei, το ex Conservatorio di Santa Fede, το Scugnizzo Liberato και το ex Schipa. Στο μέλλον περισσότεροι πόροι θα προστεθούν στη λίστα και θα δοθούν στη δημόσια φροντίδα.
Αυτές οι αναγνωρίσεις, θα πρέπει να προσεγγιστούν σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, το οποίο βλέπει την πόλη της Νάπολης στενά συνδεδεμένη με την προώθηση κανονιστικών ενεργειών για την αναγνώριση, την υποστήριξη και την αυτοδιαχείριση των κοινών. Όπως εξηγεί ο Fabio Pascapè, υπεύθυνος της Μονάδας για τα Κοινά στην πόλη της Νάπολης, υπάρχουν στην πραγματικότητα πολλά επίπεδα στα οποία έχει δουλέψει η τοπική αρχή για να πετύχει τους στόχους της.
Πολιτικές και συλλογικές χρήσεις. Το μοντέλο του “Ex Asilo Filangieri”
Η πρώτη κατάληψη που αναγνωρίστηκε ήταν η κατάληψη του ex Asilo Filangieri, ένα ιστορικό κτίριο στην καρδιά της Νάπολης, το οποίο μετά από δεκαετίες ερήμωσης καταλήφθηκε το 2012 από μια ομάδα καλλιτεχνών και εργαζομένων σε τομείς της τέχνης, μαζί με τους κατοίκους της γειτονιάς. Την ίδια χρονιά, το ex Asilo αναγνωρίστηκε από την πόλη ως «χώρος πολλαπλών χρήσεων».
Η είσοδος του ex Asilo Filangeri
Όπως εξηγεί ο Giuseppe Micciarelli, εκπρόσωπος του ex Asilo Filangeri και σπουδαστής φιλοσοφίας του δικαίου και της νομικής θεωρίας: «το ex Asilo πειραματίζεται σε μια νέα μορφή των αστικών κοινών η οποία από τη μία μεριά εμπνέεται από το ρόλο που διαδραματίζει με τις αστικές χρήσεις, από την άλλη προωθεί την υιοθέτηση της ρύθμισης των δημόσιων χρήσεων στις οποίες το διαχειριστικό συμβούλιο των αγαθών αποτελείται από τις συνελεύσεις που απαρτίζονται από πολίτες και εργαζομένους. Σε αυτό το ειδικό καθεστώς για τα δημόσια αγαθά, η συμμετοχή των πολιτών μπορεί να διαμορφώσει μια μορφή λαϊκής διοίκησης που επαναπροσδιορίζει τον ρόλο των δημοσίων δυνάμεων». Αυτό συνεπάγεται μετασχηματισμό της διοίκησης και των λειτουργιών της, καθώς η «ενεργή συμμετοχή των πολιτών έχει τη δύναμη να διαμορφώνει μια νέα μορφή λαϊκής διοίκησης» που θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια «δημοκρατική και ριζοσπαστική συστροφή στην έννοια της λαϊκής κυριαρχίας».
Το ex Asilo Filangieri συνέταξε έναν εσωτερικό κανονισμό για την αστική και συλλογική χρήση των κοινών, που εγκρίθηκε το 2015 από την πόλη ως θεσμοθετημένο σύστημα κανόνων για την αυτοδιαχείριση των κοινών, το οποίο θα μεταβιβάζεται σε παρόμοιες εμπειρίες. Ένας πειραματισμός για τις αστικές πολιτικές χρήσεις εφαρμόστηκε και σε άλλες ιταλικές πόλεις, όπως η Μεσίνα, με την κατάληψη του Teatro Pinelli και του Παλέρμο, με την εμπειρία του συγκροτήματος Montevergini. Ο κανονισμός ορίζει γενικές αρχές και κανόνες για ένα δημόσιο αγαθό που διαχειρίζεται άμεσα από την ίδια την κοινότητα μέσω μιας «συνέλευσης διαχείρισης» που αξιολογεί τις διάφορες προτάσεις και συντονίζει τη χρήση του χώρου, η οποία θα παραμείνει περιορισμένη σε δραστηριότητες πολιτιστικού και γενικού ενδιαφέροντος.
Αστική αναγέννηση και ανάπτυξη
Εκτός από όλες τις προσπάθειες που έγιναν όσον αφορά την αναγνώριση της κοινωνικής αξίας των αστικών κοινών, ο Δήμος επιδεικνύει βαθιά δέσμευση για την ανάπτυξη ενός νέου αστικού προτύπου βασισμένου στα αστικά κοινά και στη συμμετοχή των πολιτών, συμμετέχοντας σε πολλές συμμετοχικές διαδικασίες αστικής αναγέννησης. Μέσα από το έργο του Δικτύου 2ης Ευκαιρίας, το οποίο η πόλη της Νάπολης διεξάγει στο πλαίσιο του έργου URBACT, η κοινότητα θα κληθεί να συμμετάσχει σε ένα μονοπάτι που στοχεύει στην αποκατάσταση των αστικών κοιμώμενων γιγάντων (εγκαταλελειμμένων χώρων) και ειδικότερα το συγκρότημα του Santissima Trinità delle Monache. Η Νάπολη προσχώρησε επίσης πρόσφατα στο δίκτυο URBinclusion, το οποίο θα εργαστεί για την καταπολέμηση των κοινωνικοοικονομικών ανισοτήτων και του κοινωνικού αποκλεισμού σε διάφορες πόλεις. Επιπλέον, μέσω μιας διαδικασίας που θα ενεργοποιηθεί στην περιοχή Borgo Vergini-Sanità με την υποστήριξη του MiBACT, η πόλη θα κατευθύνει τις προσπάθειές της προς την αναγέννηση δύσκολων γειτονιών. Κατά την ανάπτυξη αυτών των έργων ο Δήμος εμπλέκει πάντα την κοινότητα στη διαδικασία, προωθώντας τη συμμετοχή, δημιουργώντας γνώσεις και προωθώντας ένα νέο όραμα της πολιτιστικής κληρονομιάς ως κοινό.
Συμπέρασμα
Η διαδικασία που ξεκίνησε η διοίκηση της Νάπολης είναι ιδιαίτερα σημαντική, καθώς όχι μόνο επιτρέπει στους πολίτες να επαναπροσδιορίσουν κοινούς χώρους υψηλής κοινωνικής και αστικής αξίας, αλλά και οικοδομεί ένα οικοσύστημα συνεργατικών πρακτικών που θα προκαλέσουν ριζική μεταμόρφωση της πόλης και της διακυβέρνησης. Η περίπτωση της Νάπολης καταδεικνύει ότι όταν οι πόλεις έχουν επίγνωση της ανάγκης να καινοτομούν ριζικά στα θεσμικά όργανα και να αναζωογονούν την αστική ζωή προκειμένου να απαντήσουν στα πολλαπλά αιτήματα των πολιτών τους, είναι δυνατή μια πραγματική αλλαγή παραδείγματος. Επιπλέον, αποδεικνύεται ότι οι στόχοι αυτοί θα επιτευχθούν μόνον εάν οι πολίτες θα μπορέσουν να συμμετάσχουν στη διαδικασία λήψης αποφάσεων, έτσι ώστε οι πόλεις του μέλλοντος να σχεδιαστούν σύμφωνα με τις πραγματικές απαιτήσεις και τις επιθυμίες των κατοίκων τους.
Η αυλή του Ex OPG
Πρωτότυπο κείμενο: The CO-Cities Series: #1 Naples
από το LABGOV (εργαστήριο για τη διοίκηση της πόλης ως κοινό)
Το 3point magazine είναι ένα οριζόντια δομημένο μέσο που πιστεύει ότι η γνώμη όλων έχει αξία και επιδιώκει την έκφρασή της. Επικροτεί τα σχόλια, την κριτική και την ελεύθερη έκφραση των αναγνωστών του επιδιώκοντας την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Σε μια εποχή όμως που ο διάλογος τείνει να γίνεται με όρους ανθρωποφαγίας και απαξίωσης προς πρόσωπα και θεσμούς, το 3point δεν επιθυμεί να συμμετέχει. Για τον λόγο αυτόν σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού, σεξιστικού περιεχομένου θα σβήνονται χωρίς ειδοποίηση του εκφραστή τους.
Ακόμα, το 3point magazine έχει θέσει εαυτόν απέναντι στο φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, σχόλια ανάλογου περιεχομένου θα έχουν την ίδια μοίρα με τα ανωτέρω, τη γνωριμία τους με το "delete".
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του 3point.