Η Ελένη γράφει ποίηση και τη μεταγράφει σε ορατότητα

Η Ελένη Παπαλαμπροπούλου δεν είναι τυφλή, ούτε είχε ποτέ ως τώρα άμεση επαφή με κάποιο τυφλό άτομο. Έμαθε να γράφει σε μορφή Braille γιατί πιστεύει βαθιά ότι η δύναμη της τέχνης σπάει τις κοινωνικές διακρίσεις και μας αγγίζει όλ@. Η Ελένη, θέλησε να γίνει η μεταγραφή της πρόσφατης ποιητικής συλλογής της «Διάφανο Καταφύγιο» σε μορφή Braille γιατί αγαπάει τη ζωή στην ολότητά της και αξιοποιεί την τέχνη ως διαφυγή στη σύνδεση. Η Ελένη θεωρεί πως η γραφή Braille δεν αποτελεί απλώς έναν τρόπο επικοινωνίας της τέχνης, αλλά μία ευκαιρία να κατανοήσουμε τα προνόμιά μας, να σκεφτούμε, και κυρίως να πράξουμε πέρα από αυτά.

Θέλεις να μας πεις πότε και πώς ξεκίνησε η ιδέα σου για την έκδοση της συλλογής σου;

Γράφω από παιδί, είναι ο τρόπος που έχω να εκφράζομαι, είναι η αγάπη μου. Ταυτόχρονα είμαι ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένη στα άτομα με αναπηρία , οποιαδήποτε μορφής αναπηρία. Ο συνδυασμός των δύο με έφερε στη γραφή Braille. Η Braille έχει κάτι το εντυπωσιακό, μοιάζει με σύστημα κρυπτογράφησης και γρίφο παράλληλα. Πριν λίγα χρόνια σκέφτηκα να βγάλω μία ποιητική συλλογή, όπου τα μισά ποιήματα θα ήταν σε γραφή βλεπόντων και τα άλλα μισά σε γραφή Braille. Έτσι, ξεκίνησα να μαθαίνω τη γραφή Braille σπουδάζοντας στην Εθνική Ομοσπονδία Tυφλών και μετά άρχισα να ψάχνω τρόπους προκειμένου να υλοποιηθεί η ιδέα μου. Μετά από σκέψη και έρευνα, κατέληξα στο ότι δεν μπορούσε.

Γιατί;

Γιατί η γραφή Braille χρειάζεται διαφορετικό χαρτί, περισσότερο χώρο, το κόστος είναι διαφορετικό και οι εκδότες δεν επενδύουν. Επομένως, τον Δεκέμβρη του 2019 έβγαλα την ποιητική μου συλλογή με τίτλο «Διάφανο Καταφύγιο» (εκδόσεις Θράκα) σε γραφή βλεπόντων. Μετά από ένα χρόνο, εξακολουθούσε να με απασχολεί το ζήτημα της γραφής Braille, και έτσι σκέφτηκα πως θα μπορούσα να εκδώσω ολόκληρη τη συλλογή σε γραφή Braille, ξεχωριστά. Με την πολύτιμη υποστήριξη του Φάρου τυφλών, τα πράγματα κινήθηκαν εξαιρετικά γρήγορα.

Πόσα αντίτυπα έχουν εκδοθεί αυτή τη στιγμή σε γραφή Braille;

Δεν εκδίδονται συγκεκριμένα αντίτυπα, αλλά γίνεται η μεταγραφή ολόκληρου του υλικού, παραμένει το αρχείο σε διαθεσιμότητα, και στη συνέχεια μπορούν, ανά πάσα στιγμή, όσα άτομα ενδιαφέρονται να προχωρήσουν σε παραγγελία.

Μέχρι τώρα, το βιβλίο, σε γραφή Braille, έχει αποσταλεί σε πάνω από 30 φορείς τυφλών και αντίστοιχες βιβλιοθήκες στην Ελλάδα και την Κύπρο.

Υπάρχουν κι άλλα άτομα τα οποία κάνουν αντίστοιχες δράσεις με τη δική σου;

Η αλήθεια είναι ότι η μεταγραφή βιβλίων σε γραφή Braille έχει γίνει από ελάχιστα άτομα. Για αυτό ευθύνεται κυρίως το κόστος, το ύψος του οποίου αποτρέπει συχνά τα άτομα τα οποία συγγράφουν, καθώς θα πρέπει να έχουν συγκεκριμένες οικονομικές δυνατότητες προκειμένου να χρηματοδοτήσουν από μόνα τους ένα τέτοιο πρότζεκτ.

Πώς πιστεύεις πως αντιμετωπίζονται τα τυφλά άτομα στην Ελλάδα;

Δυστυχώς, στην Ελλάδα, η αναπηρία είναι συνώνυμο της αορατότητας.

Ένας από τους κύριους λόγους για τους οποίους θέλησα να κάνω αυτή την κίνηση είναι να παρακινηθούν περισσότεροι συγγραφείς και να ανοίξει επιτέλους αυτή η κουβέντα, να γίνει μία κίνηση ώστε να μετατραπεί αυτή η αορατότητα σε ορατότητα. Είναι απαραίτητο τα τυφλά άτομα να έχουν πρόσβαση στη σύγχρονη Ελληνική λογοτεχνία, η οποία είναι πολύ αξιόλογη, και είναι άδικο να μπορεί να αξιοποιείται μόνο σε συγκεκριμένο πλαίσιο.

Πόσο εύκολο είναι να μάθει κανείς τη γραφή Braille;

Η Braille δεν είναι δύσκολη. Μέσα σε μόλις 3 μήνες μπορείς να μάθεις να γράφεις και να διαβάζεις. Όταν πήγα να μάθω τη γραφή Braille  ήμασταν στο τμήμα περίπου 15 άτομα , τα περισσότερα λόγω σπουδών. Εγώ ωστόσο ήμουν εκεί μαθαίνοντας γραφή Braille γιατί ήθελα να γράψω ποίηση – η μόνη άκυρη! (γέλια).

Τα άτομα με τα οποία σπουδάζαμε μαζί ήταν πολύ ευαισθητοποιημένα, o αριθμός ωστόσο ήταν και παραμένει πολύ μικρός, και το κύριο θέμα είναι να παρακινηθεί ο γενικότερος πληθυσμός.

Θεωρώ ότι η γραφή Braille είναι το καλύτερο πράγμα που έχω κάνει ως τώρα στη ζωή μου. Δεν θα ξεχάσω πως όταν πήρα στα χέρια μου το βιβλίο σε γραφή Braille χάρηκα πολύ περισσότερο από όταν έλαβα την έκδοση σε μορφή βλεπόντων.

Πού θα ήθελες να δεις να «φτάνει» αυτό το βιβλίο;

Το βιβλίο των βλεπόντων έχει κλείσει ήδη ένα χρόνο και δεν είχα σκεφτεί ποτέ μέχρι που μπορεί να «φτάσει». Ένιωθα κάποια πράγματα, τα έγραψα και από εκεί και πέρα έφυγε από εμένα, και κάνει το δικό του ταξίδι.

Το βιβλίο σε γραφή Braille με νοιάζει να παρακινήσει κι άλλους ανθρώπους, να ανοίξει ένας εποικοδομητικός κοινωνικός διάλογος και να δούμε τι μπορούν να κάνουν τα άτομα τα οποία συγγράφουν, οι φορείς και κυρίως το κράτος. Προσωπικά, θεωρώ πως ακόμη και ένας άνθρωπος να ευαισθητοποιηθεί από το βιβλίο μου σε γραφή Braille, είναι κέρδος σημαντικό, κι ας «φτάσει» το βιβλίο μέχρι εκεί. Έστω ένας/μία συγγραφέας να πει «θα το ψάξω, θα κάνω ό,τι μπορώ για να μεταφράσω την ποίησή μου σε γραφή Braille», ή ένας άνθρωπος να παρακινηθεί να μάθει Braille, θα είναι ανεκτίμητο. Έτσι κι αλλιώς τα άτομα τα οποία γράφουμε ποίηση, παρακινούμαστε από την ιδεολογία και την αγάπη μας, όχι από το οικονομικό κέρδος. Ξέρουμε εξαρχής πως τα κέρδη μας θα είναι άλλα και όχι χρηματικά.

Έχεις σκεφτεί τις επόμενες κινήσεις σου;

Πολύ πρόσφατα ξεκίνησα να μεταφράζω ποίηση άλλων συγγραφέων σε γραφή Braille, μία κίνηση που έχει ως στόχο να ευαισθητοποιήσουμε και να παροτρύνουμε κι άλλους ανθρώπους να ασχοληθούν με αυτό, αλλά και για να εμπλουτίσουμε τα διαθέσιμα e-books σε Βraille, καθώς αυτά είναι ελάχιστα.

Ένας επόμενος στόχος θα ήταν μια μικρή ανθολογία από σύγχρονες Ελληνίδες ποιήτριες η οποία θα τυπωθεί σε μορφή Braille και θα σταλθεί σε διάφορες βιβλιοθήκες και φορείς.

Σύμμαχος σημαντικός σε όλη αυτή την προσπάθεια είναι ο Φάρος Τυφλών, σωστά;

Η συνεργασία μου με το Φάρο και κυρίως το εκτυπωτικό του τμήμα είναι εξαιρετική και συνεχίζεται ακόμα. Δεν είχα ιδέα στην αρχή από που να ξεκινήσω, πως να προχωρήσω, ήταν αχαρτογράφητα τα νερά.

Ο υπεύθυνος του εκτυπωτικού κέντρου του Φάρου ήταν ο άνθρωπος που μου έδωσε την ιδέα να σταλθεί το έργο σε φορείς και βιβλιοθήκες, εγώ δεν ήξερα καν ως τότε πως υπάρχουν σημεία στα οποία τα τυφλά άτομα μπορούν να προμηθευτούν βιβλία προς ανάγνωση.

Οποιοδήποτε άτομο θέλει να έρθει σε επαφή με το Φάρο Τυφλών προκειμένου να παραλάβει τη συλλογή θα πληρώσει μόνο το κόστος της εκτύπωσης.

Με τη δουλειά αυτή δε με ενδιαφέρει ούτε να ακουστώ εγώ, ούτε το Διάφανο Καταφύγιο. Αυτό που με νοιάζει είναι να ακουστεί η Braille και η σπουδαία δουλειά του Φάρου Τυφλών.

Τελείωσε η συνέντευξή μας, είχε πλέον νυχτώσει και σκεφτόμουν πόσο πολύ μπορεί να αλλάξει τον κόσμο μία Ελένη και ένα κίνητρο. Πόσο συγκινητικό είναι να γνωρίζει κανείς ανθρώπους που χρωματίζουν τη δυσκολία με δημιουργικότητα και αξιοποιούν την τέχνη ως αυτό που εξ ’ορισμού είναι: πολιτική τοποθέτηση.

Η Ελένη, που όπως μου είπε δεν την ενδιαφέρει να ακουστεί ούτε το όνομά της, ούτε το Διάφανο Καταφύγιο, αλλά να προωθηθεί η γνώση γύρω από τη γραφή Braille και του Φάρου Τυφλών, φέρνει με απαλότητα και σπάνια αγάπη ορατότητα στην αναπηρία χωρίς καμία ρομαντικοποίηση της δυσκολίας, αλλά με πλήρη ρεαλισμό στην ανισότητα.

Η Ελένη, που πήρε την πρωτοβουλία να κάνει αυτό που αγαπάει πράξη, παίρνει την υπέροχη ευθύνη να πάει κόντρα σε ένα κόσμο βασισμένο στην ετεροκανονικότητα, σε μία κοινωνία που έχει δημιουργηθεί προκειμένου να εξυπηρετεί λευκούς, cis, straight, αρτιμελής, γυμνασμένους, «υγιείς» άντρες.

Η Ελένη, με έκανε να σκεφτώ πέρα από αυτό που βλέπω και να αναρωτηθώ ακόμη μια φορά για όσα από τύχη μου δόθηκαν. Και να τη θαυμάσω γιατί, ακόμη κι αν δεν το ξέρει, ακόμη κι αν δεν το προγραμμάτισε, μας λέει πως η αναπηρία είναι κομμάτι της ζωής, είναι συνηθισμένη, είναι παντού και καλά κάνει.

Αν αυτό δεν είναι τέχνη, τότε τί είναι;