Φόνοι γυναικών στην Κρήτη – Οι γυναικοκτονίες που συντάραξαν το νησί το 2019

του Νικόλα Αγγελίνου

Με αφορμή το τραγικό τέλος της 33χρονης Αδαμαντίας, η εφημεριδα Νέα Κρήτη θυμάται εγκλήματα έμφυλης βίας που σόκαραν το νησί

Κατερίνα, Σουζάν, Κλειώ και Αδαμαντία. Αυτά είναι τα ονόματα τεσσάρων γυναικών, τεσσάρων συνανθρώπων μας, οι οποίες έπεσαν νεκρές, σε διάφορες περιοχές της Κρήτης, μέσα στο 2019, από… ανδρικό χέρι.

Με αφορμή το προ ημερών τραγικό τέλος της 33χρονης Αδαμαντίας, η οποία δολοφονήθηκε από τον σύζυγό της με καραμπίνα, στη Νέα Αλικαρνασσό, η “Νέα Κρήτη” πιάνει το νήμα των εν λόγω υποθέσεων – και όχι μόνο – που είχαν ως θύματα γυναίκες και θύτες άνδρες. Σ’ αυτές περιλαμβάνεται, μεταξύ άλλων, και η υπόθεση της Τόνιας Ζόεβα, η οποία – σύμφωνα με την πρόσφατη απόφαση του Μικτού Ορκωτού Δικαστηρίου Χανίων – δολοφονήθηκε από τον φίλο της, παρά το ότι το πτώμα της δεν εντοπίστηκε ποτέ…

Εδώ και περίπου ένα χρόνο, μετά την άγρια κακοποίηση και δολοφονία της φοιτήτριας Ελένης Τοπαλούδη από δύο νεαρούς στη Ρόδο, μέρος των ΜΜΕ και κατ’ επέκταση της ελληνικής κοινωνίας άρχισε να χρησιμοποιεί τον όρο «γυναικοκτονία» – ο οποίος δεν είναι καινούργιος σε διεθνές επίπεδο – για να χαρακτηρίσει τις δολοφονίες γυναικών από άνδρες. Η δημόσια συζήτηση για τα εγκλήματα σε βάρος γυναικών βρέθηκε, πάντως, στο απόγειό της τον περασμένο Ιούλιο: Αφορμή στάθηκε το φρικιαστικό έγκλημα με θύμα την 60χρονη Σούζαν Ίτον στα Χανιά, με θύτη έναν 27χρονο Κρητικό.

Την έπνιξε μέσα στο σπίτι τους

H πρώτη χρονικά ανθρωποκτονία στην Κρήτη με θύμα γυναίκα για το 2019 σημειώθηκε τον περασμένο Μάρτιο: Μια 32χρονη γυναίκα πέφτει νεκρή από τα χέρια του 37χρονου εν διαστάσει συζύγου της και πατέρα των δύο παιδιών της. Η 32χρονη Κατερίνα φέρεται να στραγγαλίστηκε από τον 37χρονο, την ώρα που σε διπλανό χώρο της οικίας βρίσκονταν τα δύο μωρά τους, ηλικίας – σήμερα – ενός και δύο ετών. Το συμβάν έλαβε χώρα στην πόλη της Σητείας και, όπως ανέφερε μετά την προφυλάκιση του 37χρονου η δικηγόρος της οικογένειας της 32χρονης, ο δράστης την κακοποιούσε κατ’ εξακολούθηση.

Υπόθεση Σούζαν Ίτον

Τον περασμένο Ιούλιο, ένας 27χρονος Κρητικός, γιος ιερέα και πατέρας δύο μικρών παιδιών, βιάζει και σκοτώνει – όπως είχε ομολογήσει τότε ο ίδιος – την 60χρονη Αμερικανίδα Σούζαν Ίτον. Το πτώμα της διακεκριμένης επιστήμονα εντοπίστηκε μετά από αρκετές ημέρες, τυχαία, μέσα σε ένα γερμανικό καταφύγιο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, κοντά στο Μάλεμε του δήμου Πλατανιά. Τελικά, στις 15 του μήνα, η Αστυνομία συλλαμβάνει τον 27χρονο, ο οποίος ομολογεί ότι βίασε και σκότωσε την Ίτον. Σύμφωνα με τα όσα φέρεται να ανέφερε ο ίδιος στην απολογία του το καλοκαίρι, ο 27χρονος υποστήριξε ότι βρισκόταν «σε μια ερωτική υπερένταση» και ήθελε να προβεί «σε σεξουαλική πράξη με άγνωστη, ακόμη και με βίαιο τρόπο».

Ο νεαρός πατέρας χτύπησε επανειλημμένα με το όχημά του την 60χρονη, τραυματίζοντάς τη βαριά. Στη συνέχεια την έβαλε στο πορτμπαγκάζ του αυτοκινήτου και τη μετέφερε στο παλιό γερμανικό καταφύγιο. Αφού τη βίασε, την πέταξε μέσα στην τρύπα, όπου εντοπίστηκε η σορός της λίγα 24ωρα μετά.

Το τραγικό τέλος της Κλειούς

Στις αρχές Δεκεμβρίου, η 31χρονη Κλειώ εντοπίζεται νεκρή μέσα σε σπίτι, στη συνοικία του Κατσαμπά. Την επομένη, συλλαμβάνεται ο 40χρονος φίλος της, ο οποίος κατηγορείται για τον θάνατό της. Μετά την απολογία του, ο 40χρονος κρίθηκε προφυλακιστέος, ενώ ο δικηγόρος της οικογένειας του θύματος έκανε λόγο για «εν ψυχρώ δολοφονία» της 31χρονης.

Και φτάνουμε στα ξημερώματα της περασμένης Κυριακής, όταν ένας 54χρονος Κρητικός σκοτώνει με καραμπίνα την 33χρονη σύζυγό του, στη Νέα Αλικαρνασσό, την ώρα που σε διπλανό χώρο του σπιτιού τους κοιμόταν ο 8χρονος γιος τους. Σύμφωνα με πληροφορίες, ο κατηγορούμενος – ο οποίος έχει ήδη προφυλακιστεί – θεώρησε ότι η γυναίκα του είχε «εξωσυζυγική δραστηριότητα».

Η άτυχη Τόνια

Εξάλλου, πριν από λίγες μόνο εβδομάδες, το Μικτό Ορκωτό Δικαστήριο Χανίων επέβαλε την ποινή της ισόβιας κάθειρξης σε έναν 60χρονο Κρητικό, ο οποίος φέρεται να σκότωσε την 38χρονη Τόνια Ζόεβα, τον Μάιο του 2018. Το πτώμα της άτυχης γυναίκας από τη Βουλγαρία, μητέρας ενός παιδιού, δε βρέθηκε ποτέ. Ωστόσο, από τα στοιχεία της υπόθεσης, οι Αρχές θεωρούν δεδομένο ότι η γυναίκα δολοφονήθηκε από τον 60χρονο.

Την ίδια περίπου περίοδο με την εξαφάνιση της Ζόεβα από περιοχή του Ρεθύμνου, είχε εξαφανιστεί και μια – σχεδόν – συνομήλικη συμπατριώτισσά της. Ο λόγος για την 37χρονη Ντέσι Ιλίεβα, η οποία, μάλιστα, ήταν έγκυος κατά την εξαφάνισή της. Η Ιλίεβα – η οποία επίσης είχε εξαφανιστεί από περιοχή του Ρεθύμνου – παραμένει επισήμως αγνοούμενη μέχρι σήμερα. Ωστόσο, λίγοι είναι αυτοί που πιστεύουν ότι βρίσκεται εν ζωή…

Τα ίχνη της Ντέσι χάθηκαν το μεσημέρι της Τετάρτης 2 Μαΐου 2018. Η 37χρονη είχε ενημερώσει τη μητέρα της, αλλά και φίλες της ότι θα πήγαινε με τον σύντροφό της σε μια ταβέρνα. Ωστόσο, τέσσερα 24ωρα μετά την εξαφάνιση της Ιλίεβα, ο φίλος της και πατέρας του παιδιού που κυοφορούσε έβαλε τέλος στη ζωή του.

Το τραγικό αυτό συμβάν έμελλε να “πυροδοτήσει” εξελίξεις στην επίμαχη υπόθεση. Η μητέρα της Ντέσι Ιλίεβα, αλλά και φίλες της 37χρονης είχαν ισχυριστεί τότε ότι ο σύντροφός της – ο οποίος δεν ήθελε η Ντέσι να κρατήσει το παιδί τους – της έκανε κακό, πριν ο ίδιος αυτοκτονήσει.

Πώς προέκυψε ο όρος “γυναικοκτονία” – Ανθρωποκτονία γυναικών επειδή είναι γυναίκες

Δεν είναι λίγοι αυτοί που αντιδρούν με την υιοθέτηση του όρου “γυναικοκτονία”, υποστηρίζοντας ότι είναι μειωτικός για το γυναικείο φύλο: Οι θιασώτες της συγκεκριμένης άποψης υποστηρίζουν ότι η λέξη “ανθρωποκτονία” ή “δολοφονία” είναι αρκετή, αφού περικλείει οποιονδήποτε άνθρωπο, είτε αυτός είναι γυναίκα, είτε είναι άνδρας. Συμπληρώνουν, εξάλλου, ότι με το να διαχωρίζει κανείς έστω και λεκτικά τις γυναίκες από τους άλλους ανθρώπους ουσιαστικά τις μειώνει.

Είναι, ωστόσο, έτσι; Ο όρος “γυναικοκτονία” (femicide) υπάρχει εδώ και πάνω από 40 χρόνια. Πρώτη φορά καταγράφηκε από την εγκληματολόγο Νταϊάνα Ράσελ (Diana E. H. Russel) το 1976. Σαν όρος, πάντως, έγινε ευρέως γνωστός στο εγκληματολογικό στερέωμα στις αρχές της δεκαετίας του ’90, λόγω του βιβλίου “Femicide: the politics of woman killing”, την επιμέλεια του οποίου είχαν αναλάβει η Ράσελ μαζί με την ακαδημαϊκό Τζιλ Ράντφορντ (Jill Radford).

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, «γυναικοκτονία είναι η ανθρωποκτονία από πρόθεση γυναικών επειδή είναι γυναίκες. Η γυναικοκτονία συνήθως διαπράττεται από άντρες, αλλά κάποιες φορές συνεργούν και γυναίκες, συνήθως μέλη της ίδιας οικογένειας. Στις περισσότερες περιπτώσεις γυναικοκτονία διαπράττει σύντροφος ή πρώην σύντροφος που συνήθως είχε και μακρόχρονη κακοποιητική συμπεριφορά, απειλούσε, κακοποιούσε ή/και εκφόβιζε τη γυναίκα, η οποία πολύ συχνά βρίσκεται σε θέση φυσικής ή/και οικονομικής αδυναμίας σε σχέση με αυτόν».

Εξάλλου, σύμφωνα με στοιχεία του Γραφείου των Ηνωμένων Εθνών για τα Ναρκωτικά και το Έγκλημα, κάθε μέρα, σε όλο τον κόσμο, δολοφονούνται 137 γυναίκες, κατά μέσο όρο, από (πρώην ή νυν) συζύγους ή συντρόφους ή από κάποιο μέλος της οικογένειάς τους.