Περικλής Κοροβέσης: «Σήμερα η εξέγερση μπορεί να ήταν πολύ μεγαλύτερη»

Συναντήσαμε τον Περικλή Κοροβέση το μεσημέρι της Παρασκευής στη βιβλιοθήκη Βολανάκη, στα Εξάρχεια. Αφορμή, αποτέλεσε η επέτειος των εφτά χρόνων από τη δολοφονία του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου. Συζητήσαμε για την αριστερά, την εξουσία, τις εξεγέρσεις, τα κινήματα, το συνεταιριστικό κίνημα και μας περιέγραψε πως βίωσε και μέσα στο κοινοβούλιο τις μέρες του Δεκέμβρη του ‘08.

Έχετε ζήσει την εποχή στην οποία ακόμη κι αν ήσουν απλώς αριστερός θεωρούταν επικίνδυνο. Σήμερα τα πράγματα είναι εντελώς διαφορετικά, ακόμα και ο πρωθυπουργός της χώρας δηλώνει αριστερός. Πώς βλέπετε εσείς τη σημερινή κατάσταση για την αριστερά και τα δικαιώματα;

Καταρχήν πρέπει να δούμε ότι η εξουσία στο βαθύ της πυρήνα είναι ίδια. Μπορεί να φοράει διάφορα ενδύματα, πρωινά, μεσημεριανά, βραδινά, σπορ κλπ, αλλά η εξουσία δεν αλλάζει. Δηλαδή είναι ένας σκληρός πυρήνας, ο οποίος θέλει πάντοτε να εξουσιάζει και επιλέγει ποιο είναι το πιο πρόσφορο μέσο.

Στη δική μας την εποχή, όταν ήμασταν έφηβοι, ήταν ακόμα η βαριά σκιά του εμφυλίου πολέμου και παρόλο που το κίνημα είχε νικηθεί και πολιτικά και στρατιωτικά, φοβόντουσαν κάτι που θα μπορούσε να γεννηθεί όπως έγινε και με την ΕΔΑ. Οπότε η έννοια του να είσαι αριστερός, έστω κληρονομικό δίκαιο, αν δηλαδή ήταν ο πατέρας σου, την πλήρωνες κι εσύ, πήγαινε στην οικογένεια.

Στη σημερινή εποχή τα πράγματα δεν είναι έτσι, γιατί η εξουσία βλέπει ότι αν υπάρχει πολυφωνία, αν υπάρχουν κόμματα, αν υπάρχουν διάφορες κινήσεις, στην ουσία τροφοδοτούν την εξουσία. Δηλαδή, ο ΣΥΡΙΖΑ εμφανίζεται ως δύναμη ανατροπής, στην ουσία είναι δύναμη ανανέωσης και στήριξης του υπάρχοντος συστήματος. Τώρα δεν έχουμε διώξεις για κάτι τολμηρό που γράφουμε. Δεν έχουμε δίωξη κάποιου δημοσιογράφου ή συγγραφέα για αυτό που έγραψε, γιατί αυτά αναφέρονται σε μεγάλο κοινό. Όπου όμως υπάρχουν ομάδες δραστήριες, οι οποίες δεν είναι συμβιβασμένες, αυτές οι ομάδες διώκονται. Υπάρχει δίωξη σε εκείνες τις ομάδες οι οποίες ενοχλούν την εξουσία, όπως συμβαίνει με τους 5 φοιτητές τώρα. Αυτό που βλέπω λοιπόν τώρα είναι ότι η εξουσία μέσω Τσίπρα κυριάρχησε για ακόμα μια φορά και όλες οι υπόλοιπες ομάδες που αντιστέκονται, γιατί υπάρχουν πολλές ομάδες που αντιστέκονται στην Ελλάδα, δεν μπορούν ούτε να συντονιστούν ούτε να δημιουργήσουν κάτι πιο σοβαρό. Ας πούμε ένα ενιαίο μέτωπο. Άρα λοιπόν αυτή τη στιγμή που μιλάμε, είμαστε σε μια εξουσία, που εκφράζεται από τον Τσίπρα και σε μια μη εξουσία, που βρίσκεται στα διάφορα κινήματα- ομάδες. Στα κινήματα βάζω έστω και ένα συνεταιρισμό αυτόνομο που κάνει μαρμελάδες καθώς αυτό είναι μια άλλη μορφή οργάνωσης κοινωνίας επομένως από την οργανωμένη εξουσία, περνάμε στην αντιεξουσία, η οποία είναι αδύναμη προς το παρόν, όσο κι αν παρουσιάζει κάποια δυναμική.

Υπήρχαν κάποιες αιτίες που οδήγησαν στην εξέγερση του Δεκέμβρη του 2008. Αυτές έχουν σχέση με αυτά που ζούμε σήμερα, ήταν η εξέγερση κάτι από το μέλλον που ζούμε σήμερα;

Η εξέγερση του Δεκέμβρη του ‘08 ήταν το ορατό μέρος μιας λανθάνουσας εξέγερσης που δεν είχε εμφανιστεί. Δηλαδή αυτή τη στιγμή που μιλάμε, όλες οι αδικίες που έχουν συσσωρευτεί εις βάρος αυτού του λαού, υπάρχουν σαν ξερά ξύλα έτοιμα για φωτιά. Το προσάναμμα λείπει. Οπότε η δολοφονία του Αλέξη ήταν το προσάναμμα για να ανάψει αυτή η φωτιά η οποία εξέφρασε τα προβλήματα που ζούσε ο κόσμος και ιδίως η νεολαία, γιατί η νεολαία, το μέλλον της χώρας δηλαδή, βρίσκεται σε αποκλεισμό. Δηλαδή το μέλλον της χώρας έχει αποκλειστεί και χάνεται κάθε προοπτική. Αυτό εξέφρασε, λοιπόν, η εξέγερση του Δεκεμβρίου και τα ίδια προβλήματα αλλά σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό υπάρχουν και σήμερα.

Σήμερα 7 χρόνια μετά, είναι πολύ χειρότερα τα προβλήματα και αυτό που εγώ ονομάζω υπολανθάνον κίνημα, υπάρχει. Η σπίθα χρειάζεται για να πάρει πάλι μπροστά. Δηλαδή μπορεί να έχουμε εξεγέρσεις σε μεγαλύτερη ένταση και σε μεγαλύτερη διάρκεια από ότι ήταν του Δεκέμβρη του ’08. Αλλά αυτές οι εξεγέρσεις όταν δεν έχουν μια συγκεκριμένη πολιτική ραχοκοκαλιά, μετά εξανεμίζονται. Είδαμε τι έγινε με την Αραβική Άνοιξη, τα κινήματα των πλατειών τι έγιναν. Ναι μεν φουντώνουν, αλλά αποτελούν ενέργειες που αντί να μετατραπούν σε κάτι χρήσιμο εξαερώνονται. Δηλαδή είναι άλλο πράγμα μια θύελλα και άλλο πράγμα μια θύελλα που την παίρνουν ανεμογεννήτριες και την κάνουν ηλεκτρικό ρεύμα.

Εσείς εκείνες τις ημέρες ήσασταν βουλευτής. Πώς ζήσατε την εξέγερση μέσα στο κοινοβούλιο;

Κατ’ αρχήν η μεγάλη πλειοψηφία της Βουλής ήταν αδιάφορη έως εχθρική. Το ΚΚΕ πάντοτε είχε την αντίληψη πως ό, τι δεν ελέγχει είναι εχθρικό και ο ΣΥΡΙΖΑ, που τότε είχε 13 βουλευτές, ο 13^ος ήμουν εγώ με γρουσούζικο αριθμό, ναι μεν συμπαραστάθηκε αλλά δεν κατάλαβε τι γινόταν.

Ο Αλέκος Αλαβάνος κατάλαβε;

Ούτε ο Αλέκος Αλαβάνος, από την άποψη ότι ήδη από τότε στην κοινοβουλευτική ομάδα υπήρχε θα λέγαμε μια κυβερνητική αριστερά, που φάνηκε σήμερα ποια ήταν και μια μειοψηφία, δηλαδή ο Λαφαζάνης και εγώ, με διαφορετικό τρόπο σκέψης ο καθένας από τους δύο. Ο Αλαβάνος έπρεπε να παίξει το ρόλο του ρυθμιστή ανάμεσα σε δύο τάσεις. Οπότε έπρεπε να πει κάτι υπέρ, αλλά μετά να το ισορροπήσει με κάτι άλλο για να κρατήσει τη δεξιά πτέρυγα. Εκείνος προσωπικά μπορεί να είχε καταλάβει, αλλά ο ρόλος του τότε ως αρχηγός κόμματος ήταν κυρίως να το κρατήσει ενωμένο. Επομένως έδινε ένα κομμάτι στο Δραγασάκη και ένα κομμάτι σε εμάς. Αλλά για να πούμε του στραβού το δίκιο όσο μπορούσε έσπρωχνε προς τα αριστερά.

Αν βρεθείς επικεφαλής ενός σχήματος το οποίο είναι ανομοιογενές πρέπει να κάνεις συμβιβασμούς αν θες να το κρατήσεις και έχω προσωπική εμπειρία από αυτό. Όταν ήμουν πρόεδρος στο πειθαρχικό της ΕΣΗΕΑ, μια επιτροπή δεοντολογίας, ήμουν μειοψηφία, ήμουν μόνος. Αυτά που έλεγα δεν μπορούσαν να περάσουν, οπότε είχα το δίλημμα ή να αυθαιρετήσω ή να δεχτώ την πλειοψηφία αλλά η πλειοψηφία είχε άλλες απόψεις από εμένα, οπότε αναγκάστηκα και παραιτήθηκα. Δεν γινότανε χωριό.

Σήμερα θα μπορούσε να αναδυθεί μια τόσο δυναμική κοινωνική αντίσταση; Χρειάζεται να φτάσουμε στο σημείο να πεθάνει κάποιος για να κινητοποιηθούμε;

Είχαμε ήδη ένα θάνατο ενός μετανάστη στην Ειδομένη, αλλά δεν έγινε τίποτα. Είχαμε το θάνατο του Φύσσα, πάλι δεν έγινε τίποτα. Δεν θα έλεγα ότι είναι εγγυημένο το αποτέλεσμα αν υπάρχει ένας, δύο, τρεις νεκροί. Τι γίνεται στην Τουρκία, τι γίνεται στην Αμερική. Υπάρχουν περίπου 500 νεκροί από σφαίρες αστυνομικών, οι πιο πολλοί άοπλοι. Έγιναν εξεγέρσεις διαμαρτυρίας, αλλά ξεθυμάνανε. Θέλει κάτι βαθύτερο. Να συνειδητοποιήσει ο κόσμος την κατάσταση που βρίσκεται, να χάσει τις αυταπάτες του και να διεκδικήσει κάτι που είναι πολύ δύσκολο, τη συλλογική δράση. Υπάρχει πάνω σε αυτό μια κινέζικη ιστορία, που αναφέρει ότι ένας μαθητής ζητάει από το δάσκαλό του να του εξηγήσει τι είναι η κόλαση και τι είναι ο παράδεισος. Του είπε «πολύ εύκολο». Τον πάει σε ένα δωμάτιο που ήταν ένα μεγάλο καζάνι γεμάτο ρύζι και είχαν κάτι κουτάλια ενάμιση μέτρο και δεν μπορούσαν να φάνε και ήταν πολύ δυστυχισμένοι. Τον ρωτάει «Τώρα ποιος είναι ο παράδεισος;». Τον πάει σε ένα άλλο δωμάτιο που είχε το ίδιο καζάνι τα ίδια κουτάλια και ήταν όλοι ευτυχισμένοι. Τον ρωτάει «Πώς αυτοί είναι ευτυχισμένοι;». Ο δάσκαλος απαντάει «Γιατί αυτοί ξέρουν ο ένας να ταΐσει τον άλλο».

Αν δημιουργηθούν κινήματα αλληλεγγύης, κινήματα που να καταλάβουμε ότι ο καθένας από εμάς αν δρα με τη μικρή του κοινότητα θα βουλιάξει, αλλά όλοι μαζί μπορούμε να σωθούμε.

Το συνεταιριστικό κίνημα πως το βλέπετε;

Νομίζω ότι είναι η μόνη εναλλακτική λύση στο καπιταλιστικό σύστημα αλλά δεν το αξιοποιούμε όσο πρέπει. Δηλαδή αυτή τη στιγμή, η ένατη οικονομία στον κόσμο είναι οι συνεταιρισμοί, δηλαδή υπάρχουν πολλά εκατομμύρια ανθρώπων που ζουν μέσα από συνεταιρισμούς που έχουν κάνει. Υπάρχει και ένα κεντρικό όργανο, που έχει έδρα τη Γενεύη, που είναι το ιστορικό συνεταιριστικό κίνημα και το οποίο δεν έβαζε μέχρι πρότινος συνεταιρισμούς από Κίνα και Σοβιετική Ένωση γιατί δεν ήξεραν αν είναι κρατικοί ή πραγματικοί συνεταιρισμοί. Ο συνεταιρισμός είναι η εναλλακτική λύση.

Ο συνεταιρισμός πάει βέβαια μαζί με την άμεση δημοκρατία. Για να σου δώσω ένα παράδειγμα, αν ας πούμε έχω μια επιχείρηση, π.χ. τη ΒΙΟΜΕ και είμαι το αφεντικό, βάζω ένα κεφάλαιο και λέω ότι θέλω κέρδος 300%, δηλαδή αν δεν πάρω 300% νομίζω ότι έχω ζημιά, άσχετα αν η ζημιά είναι στο υποθετικό κέρδος. Ο συνεταιρισμός είναι, αυτό που κάναμε εμείς στην ΕΦ.ΣΥΝ. δεν χρειαζόμαστε το κέρδος, χρειαζόμαστε μόνο το μεροκάματο. Αυτό σημαίνει ότι ως συνεταιριστής αμείβομαι καλύτερα αφού το κέρδος δεν πάει μόνο σε έναν άνθρωπο και αν υπάρχει κέρδος, αφού καλυφθεί το μεροκάματο, επενδύεται για καλύτερα μηχανήματα, για καλύτερη οργάνωση, για άλλες βελτιώσεις κλπ.

Δεν είναι τυχαίο ότι εκεί που υπάρχει άνθιση του συνεταιρισμού, με τους Ισπανούς αναρχικούς, σε περίοδο εμφυλίου πολέμου, το ’36, περίπου 90% της οικονομίας ήταν συνεταιριστική και ακόμα σε πράγματα που δεν μπορούμε να φανταστούμε, οι κουρείς για παράδειγμα, έκαναν συνεταιρισμό και εκμοντέρνισαν τα μαγαζιά τους, έβαλαν καινούρια μηχανήματα και εκεί που ο καθένας ήταν μόνος του και περίμενε πελάτες, διαμόρφωσαν συνεταιρισμό. Υπάρχει μια ιστορία μάλιστα. Είχαν πάρει μια τεράστια φάρμα ενός πλουσίου γαιοκτήμονα. Επικεφαλής ήταν κάποιος επαναστάτης που την έκανε κούκλα. Υπήρχε πρόβλημα με το πότισμα και εκείνος επινόησε ένα σύστημα να χρησιμοποιεί το νερό από ένα ποτάμι για αυτόματο πότισμα. Όταν νίκησε ο Φράνκο και περίμενε να το δει ρημαδιό, βλέπει ότι ο ίδιος δεν μπόρεσε ποτέ να το κάνει έτσι και ρωτάει ποιος είναι επικεφαλής. Βρίσκει αυτόν, ο οποίος ήταν διωκόμενος και κάνουν ένα παράνομο ραντεβού. Του είπε να του εξασφαλίσει την ασυλία και να αναλάβει εκείνος που του απάντησε «αυτό είναι για τον κόσμο, όχι για σένα» και δεν το δέχτηκε.

Λύση είναι μια άλλη οικονομία με βάση την τοπικότητα και την αυτάρκεια και ό,τι λείπει από μία περιοχή θα το παίρνει από μια άλλη περιοχή όπου περισσεύει. Αν στόχος είναι η αυτάρκεια και όχι το κέρδος, τα πράγματα πάνε καλά γιατί αν έχω ένα χωράφι στην Κοζάνη και βγάζω σαφράν πρέπει να δω πόσο σαφράν χρειάζεται η Ελλάδα. Το υπόλοιπο πάει για κέρδος. Σύμφωνοι αυτό το κέρδος ας ξαναγυρίζει στην κοινωνία να γίνεται σχολεία και νοσοκομεία. Ό,τι παράγει η κοινωνία να είναι για την ίδια την κοινωνία και όχι για το κέρδος. Αν επικρατεί το κέρδος η κοινωνία είναι καταδικασμένη στη δυστυχία.