Το πρώτο Πανεπιστήμιο Τρίτης Ηλικίας ανοίγει τις πόρτες του στον Κεραμεικό

της Άντυς Κουκλάδα για την Αυγή

Στις 4 Φεβρουαρίου, το πρώτο Πανεπιστήμιο Τρίτης Ηλικίας ανοίγει τις πόρτες του στην περιοχή του Κεραμεικού, στην Αθήνα. Όσοι είναι άνω των 65 ετών θα κάτσουν ξανά στα θρανία για να διδαχθούν Ευρωπαϊκή Ιστορία, Αρχαία Ελληνική Φιλοσοφία και Θεατρικό Παιχνίδι. Η πρωτοβουλία αυτής της δράσης ανήκει στη Μη Κερδοσκοπική Οργάνωση People Behind, που λειτουργεί από το 2017. «Για εμάς δεν μετράει η οικονομική επιφάνεια, αλλά η διάθεση του ανθρώπου να παραμείνει ενεργός» αναφέρει η συνιδρύτρια του Μη Κερδοσκοπικού Οργανισμού Μαρία Αστερίου, που μίλησε στην «Αυγή» για την προσπάθειά τους να δώσουν ευκαιρίες στα άτομα τρίτης ηλικίας να ενεργοποιηθούν.

Σε έναν κόσμο γεμάτο οικονομικές ανισότητες, κοινωνικούς αποκλεισμούς και περιθωριοποίηση των ανθρώπων μεγαλύτερης ηλικίας, η δημιουργία του Πανεπιστημίου θα δώσει νέα πνοή σε εκείνους που αισθάνονται ότι δεν μπορούν να είναι ενεργά μέλη του κοινωνικού γίγνεσθαι. Τα προγράμματα του Πανεπιστημίου στηρίζονται κατά βάση στη δια βίου μάθηση, την ψηφιακή εκπαίδευση, την ενίσχυση του εθελοντισμού και την επαφή των διαφορετικών γενεών. Η πρωτοβουλία αυτή ξεκίνησε από δύο φίλες, τη Μαρία Αστερίου και τη Μαρία Ηλιοπούλου, οι οποίες άρχισαν να παρατηρούν -στο οικογενειακό και έπειτα στο κοινωνικό τους περιβάλλον- σε πόσο μεγάλο βαθμό αλλάζει η ζωή του ανθρώπου μετά τη συνταξιοδότηση και πόσο λίγες αφορμές έχει για να βγει από το σπίτι του και να παραμείνει δραστήριος. «Εμείς θέλουμε να δώσουμε την αφορμή σε όσο περισσότερο κόσμο γίνεται να βγει από το σπίτι του και να συμμετέχει σε δραστηριότητες που τον κάνουν να νιώθει καλά» επισημαίνει η Μ. Αστερίου. Δυστυχώς, η παγκόσμια δημογραφική γήρανση, οι ηλικιακές διακρίσεις και ο ηλικιακός ρατσισμός, δημιουργούν ένα ασταθές περιβάλλον για τους ηλικιωμένους, οι οποίοι δέχονται κατ’ εξακολούθηση μια αδικαιολόγητη προκατάληψη εις βάρος τους. Τα κοινωνικά στερεότυπα επηρεάζουν τον τρόπο που αντιμετωπίζονται από την κοινωνία, τον τρόπο με τον οποίο βλέπουν τον εαυτό τους, τις αποφάσεις τους για ενασχόληση με γνωστικές και σωματικές δραστηριότητες και, κατ’ επέκταση, την ποιότητα της ζωής τους.

Πανεπιστήμιο που αντιστέκεται στον κοινωνικό αποκλεισμό

Τα μαθήματα θα πραγματοποιούνται στην οδό Φρεαρίων 6-8 στο Γκάζι, κοντά στο μετρό Κεραμεικός, και είναι εντελώς δωρεάν για τους ανθρώπους άνω των 65 ετών. Κι αυτό γίνεται διότι όταν δεν υπάρχει αντίτιμο, μπορούν να συμμετέχουν χωρίς διαχωρισμούς όσο περισσότερα άτομα γίνεται, ανεξαρτήτως οικονομικής, κοινωνικής κατάστασης και μορφωτικού επιπέδου. «Για εμάς δεν μετράει η οικονομική επιφάνεια, αλλά η διάθεση του ανθρώπου να παραμείνει ενεργός» υπογραμμίζει η Μ. Αστερίου. «Βέβαια, είμαστε μη κερδοσκοπικός φορέας και λειτουργούμε κατά βάση εθελοντικά, καθώς οι διαθέσιμοι πόροι μας είναι περιορισμένοι. Γι’ αυτό είμαστε ανοιχτοί σε οποιαδήποτε συνεισφορά, είτε σε είδος είτε οικονομική».

Οι βασικές προϋποθέσεις για να συμμετάσχει κάποιος ενδιαφερόμενος είναι να έχει τη διάθεση να γνωρίσει καινούργιους ανθρώπους, να μάθει, να μοιραστεί, να γελάσει. «Για εμάς, όσο μεγαλύτερος είναι κάποιος τόσο καλύτερα! Πρακτικά, οι μόνες προϋποθέσεις είναι να γνωρίζει βασικά ελληνικά και να μπορεί να έρθει στον χώρο που θα γίνονται τα μαθήματα». Προς το παρόν οι ηλικίες στις οποίες απευθύνεται το Πανεπιστήμιο είναι κατά προτεραιότητα τα άτομα άνω των 65 ετών. Οι νεότεροι θα μπορούν να συμμετέχουν στα μαθήματα μόνο αν υπάρχουν κενές θέσεις σε κάποια από αυτά.

Πάνω από τετρακόσιες οι αιτήσεις

Οι κύκλοι μαθημάτων είναι τετράμηνοι και θα διαρκούν από τον Οκτώβριο μέχρι τον Ιανουάριο και από τον Φεβρουάριο μέχρι το Μάιο. «Οι εγγραφές που είχαμε ξεπέρασαν κάθε προσδοκία και μας επιβεβαίωσαν τη μεγάλη ανάγκη που έχουν οι άνθρωποι άνω των 65 ετών για διεξόδους και ευκαιρίες ενεργοποίησης» αναφέρει η Μ. Αστερίου. Όσον αφορά στα μαθήματα που ξεκινούν σε λίγες ημέρες, οι εγγραφές έχουν κλείσει, καθώς τα τμήματα συμπληρώθηκαν με ιδιαίτερα γρήγορους ρυθμούς. Οι αιτήσεις που έχουν γίνει για τη συμμετοχή στα μαθήματα είναι πάνω από τετρακόσιες, ωστόσο το Πανεπιστήμιο θα καταφέρει να ικανοποιήσει περίπου διακόσια άτομα. Στόχος τους είναι να ενταχθούν όσο περισσότερα τμήματα γίνεται και να δημιουργηθούν και νέες θεματικές, ώστε να ενταχθεί μεγαλύτερος αριθμός ανθρώπων στο μέλλον.

Τα μαθήματα που θα διδαχθούν είναι Ευρωπαϊκή Ιστορία, Αρχαία Ελληνική Φιλοσοφία, Θεατρικό Παιχνίδι και Υπολογιστές. Στο τέλος του Φεβρουαρίου, θα προστεθούν ορισμένα ακόμη μαθήματα τα οποία θα συντονίζουν νέοι εθελοντές άνω των 65 ετών, για τα οποία, όμως, δεν έχουν ακόμα αρχίσει οι εγγραφές.

Τεχνογνωσία από ευρωπαϊκά Πανεπιστήμια Τρίτης Ηλικίας

Πάντως, το Πανεπιστήμιο Τρίτης Ηλικίας είναι μια πρωτοβουλία που έχει ξεκινήσει ήδη από τη δεκαετία του 1970 στη Γαλλία. Αρχικά λειτουργούσε σε συνδυασμό με το ακαδημαϊκό μοντέλο σπουδών του συμβατικού πανεπιστημίου που παρακολουθούσαν οι νεότεροι φοιτητές και έπειτα εξαπλώθηκε σε ολόκληρο τον κόσμο. Δεύτερος σταθμός ήταν η Βρετανία, όπου αυτή τη στιγμή ο αριθμός των Πανεπιστημίων Τρίτης Ηλικίας φτάνει τα 1.050. Πλέον, σε κάθε μεγάλη ή και μικρότερη πόλη της Ευρώπης μπορεί κανείς να συναντήσει ένα Πανεπιστήμιο Τρίτης Ηλικίας, ενώ αντίστοιχες δράσεις υπάρχουν και στη Ρωσία, στον Καναδά και στην Αυστραλία. «Εμείς έχουμε μια πολύ στενή επαφή με τους εκπροσώπους του Πανεπιστημίου Τρίτης Ηλικίας της Κύπρου και του Fulham & Hammersmith του Λονδίνου, οι οποίοι μας έχουν βοηθήσει πολύ σε επίπεδο τεχνογνωσίας για να κάνουμε ποιοτικότερη τη δουλειά μας στην Αθήνα» επισημαίνει η Μ. Αστερίου.

Στην Αθήνα, το μοντέλο που θα ακολουθήσει το Πανεπιστήμιο θα προσφέρει τη δυνατότητα σε άτομα άνω των 65 να παρακολουθούν μαθήματα που τους ενδιαφέρουν αλλά και να συντονίζουν οι ίδιοι μαθήματα και δράσεις, μοιραζόμενοι έτσι την εργασιακή ή την προσωπική τους εμπειρία με συνομηλίκους τους.

“Είμαστε μια κοινωνία των διακρίσεων”

Γιατί όμως πήραν την απόφαση να ανοίξουν το Πανεπιστήμιο για την Τρίτη Ηλικία; «Επειδή θεωρούμε ότι τα άτομα άνω των 65 ετών δεν αντιμετωπίζονται ισότιμα από την ελληνική κοινωνία, η οποία δεν είναι φτιαγμένη για όλες τις ηλικίες» λέει η κ. Αστερίου. «Όποιος κάνει μια βόλτα στην εφορία ή τη ΔΕΗ, μπορεί να καταλάβει τις δυσκολίες προσβασιμότητας των κτηρίων για όσους έχουν δυσκολίες στην κίνηση. Δεν είμαστε μια κοινωνία εκπαιδευμένη να σκεφτόμαστε την καθημερινότητα και τις δυσκολίες του διπλανού μας και να λειτουργούμε σύμφωνα μ’ αυτές. Ακόμα και σήμερα εξακολουθούμε να είμαστε μία κοινωνία των διακρίσεων». Τα παλιότερα προγράμματα του People Behind περιελάμβαναν κυρίως θέατρο και υπολογιστές για την Τρίτη Ηλικία και υλοποιήθηκαν σε συνεργασία με τον Δήμο Αθηναίων και το Innovathens. «Αυτή την περίοδο, σε συνεργασία με το Επίκεντρο της ActionAid Hellas, τρέχει το εργαστήριο Ιστορίας Θεάτρου, το οποίο τον Ιούνιο θα καταλήξει σε θεατρική παράσταση από τους συμμετέχοντες».

Σε αυτή τη φάση το εγχείρημα λειτουργεί εθελοντικά σε ποσοστό 80%, με άτομα από 28 μέχρι 70 ετών. Οι ανάγκες του είναι κυρίως διοικητικές και όποιος επιθυμεί να συμμετέχει μπορεί να επικοινωνήσει στο 210-3418082 ή μέσω e-mail στο peoplebehind.gr@gmail.com.

Είναι γεγονός ότι οι ηλικιωμένοι άνθρωποι για ένα μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας είναι σχεδόν αδιάφοροι. Ως καταναλωτές δεν έχουν πάντα την οικονομική δυνατότητα να είναι τόσο ενεργοί, άρα η βιομηχανική παραγωγή και οι διαφημιστικές εταιρείες δεν στοχεύουν σ’ αυτούς. Επίσης, η τεχνολογία εξελίσσεται ραγδαία και οι άνθρωποι της τρίτης ηλικίας δεν μπορούν πάντα να την ακολουθήσουν. Η κοινωνία λοιπόν προχωράει και τους αφήνει πίσω. Οπότε, το μοναδικό που μένει να προσφέρουμε σ’ αυτούς τους ανθρώπους, είναι αλληλεγγύη. «Είναι ο μόνος τρόπος για να αλλάξει κάτι μέσα μας και να δούμε μια θετική αλλαγή γύρω μας» όπως σχολιάζει η Μ. Αστερίου. Γιατί το επίπεδο ανάπτυξης ενός πολιτισμού κρίνεται πάντα από το πώς φέρεται το σύνολο της κοινωνίας απέναντι στα πιο αδύναμα μέλη της.