Την τελευταία δεκαετία, χωριά του Δήμου Σάμης όπως η Αγία Ευφημία πλήττονται κυριολεκτικά χρονιά παρά χρονιά από μεγάλες και καταστροφικές πλημμύρες. Όπως καταγγέλλουν κάτοικοι και φορείς του νησιού τα φαινόμενα άρχισαν να καταγράφονται αμέσως μετά την εγκατάσταση αιολικών “πάρκων”
ξήντα επτά σπίτια στον παραθαλάσσιο χωριό Αγία Ευφημία της Κεφαλλονιάς είναι σήμερα ακατοίκητα. Άδειασαν από ζωή μετά το άγριο κύμα κακοκαιρίας που έπληξε με σφοδρότητα τη χώρα στα τέλη του Σεπτεμβρίου. Μετά το πέρασμα του σαρωτικού “Ιανού”, που άφησε πίσω του συντρίμμια και απελπισία ανά την Ελλάδα.
Μεγάλες ποσότητες νερό και μπάζα κατέβηκαν με ασύγκριτη ορμή από την κορυφή του όρους Αγία Δυνατή στην παραλία και πλήγωσαν ανεπανόρθωτα τα θεμέλια των οικημάτων. Οι οικογένειες έμειναν άστεγες. Κάποιες τα έχασαν όλα. Τα χωράφια έγιναν ίσιωμα. Τα ζώα πνίγηκαν. Πολύτιμα αντικείμενα παρασύρθηκαν από το νερό και χάθηκαν για πάντα.
Άδειο από ζωή έχει μείνει και το τουριστικό λιμανάκι της Άγιας Ευφημίας. Γέμισε μπάζα και χώμα. Τα σκάφη έγειραν. Κι είναι αμφίβολο πότε θα πιάσουν πάλι λιμάνι όσα το επισκέπτονταν. Όπως λένε οι ντόπιοι, πλέον δεν μπορεί να μπει ούτε βάρκα. «Η λάσπη και τα φερτά υλικά βρίσκονται στο μισό μέτρο από την επιφάνεια του νερού».
Δεν είναι όμως η πρώτη φορά που πλημμυρίζει η περιοχή. «Τα παρατράγουδα ξεκίνησαν το 2006», μας λέει ο τοπικός δημοσιογράφος Τάσος Καβαλλιεράτος που παρακολουθεί με σταθερότητα τα τεκταινόμενα στην περιοχή.
Ήταν τότε που ξεκίνησαν τα έργα για την εγκατάσταση 17 ανεμογεννητριών στην Αγία Δυνατή από τον όμιλο ΕΛΛΑΚΤΩΡ, στην οποία φορείς και κάτοικοι αποδίδουν ένα σημαντικό μερίδιο ευθύνης για την πρόκληση των πλημμυρικών φαινομένων.
Όπως εξηγεί ο δημοσιογράφος: “Άνοιξαν νέους δρόμους στο βουνό κι έφτιαξαν μεγάλα γήπεδα στην κορυφή του για να μπουν οι ανεμογεννήτριες, χωρίς όμως να εκτελέσουν τα απαραίτητα έργα για να φεύγει σωστά το νερό. Το αποτέλεσμα είναι τα γήπεδα να συγκεντρώνουν νερό, να διαχέεται στη συνέχεια μέσω των νέων δρόμων, να δημιουργούνται νέοι χείμαρροι κι όλο αυτό το νερό να καταλήγει σε δύο ρέματα. Το ρέμα Δρακοπουλάτων και το ρέμα του Ξηροποτάμου».
Κάθε χρόνο σχεδόν, από το 2011, καταγράφονται στην ευρύτερη περιοχή πολύ μεγάλες καταστροφές από πλημμύρες. Το 2011, το 2012, το 2014, το 2015, το 2016 και το 2019, τα σπίτια γέμισαν και πάλι με νερά.
Ειδικότερα, τον Οκτώβριο του 2011, διήμερη νεροποντή προκάλεσε σοβαρές ζημιές στο χωριό Δρακοπουλάτα (βρίσκεται σε ύψος 160 μέτρων στις πλαγιές της Αγ. Δυνατής) και στην Αγία Ευφημία. Τον Σεπτέμβριο του 2015, κακοκαιρία έπληξε ολόκληρη την Κεφαλλονιά και ιδιαίτερα το χωριό Πουλάτα (χτισμένο στις νοτιανατολικές απολήξεις του βουνού). Τον Οκτώβριο του 2016, λίγο έλειψε να έχουμε θύματα όταν νέες πλημμύρες προκάλεσαν ανυπολόγιστες ζημιές στα Δρακοπουλάτα κυρίως, αλλά και στην Αγ. Ευφημία, με τον κόλπο της να γεμίζει φερτά υλικά. Τον Σεπτέμβριο του 2019, η Αγία Ευφημία βυθίστηκε ξανά στη λάσπη έπειτα από νέα ισχυρή νεροποντή.
Ποτέ στο παρελθόν δεν υπήρξαν σ’ αυτή την έκταση τόσο μεγάλες πλημμύρες, διαβεβαιώνει ο Τ. Καβαλλιεράτος και ανατρέχοντας σ’ ένα από τα ρεπορτάζ του, το 2013, στο χωριό Δρακοπουλάτα, θυμάται τον κόσμο να μονολογεί γεμάτος αγανάκτηση: “Μας έπνιξαν οι ανεμογεννήτριες”.
Ο μεγάλος όγκος άλλωστε φερτών υλικών που φτάνουν στα σπίτια των πληγωμένων χωριών δεν αφήνει πολλά περιθώρια για αμφιβολίες. «Από τα έργα που έγιναν δεν μάζεψαν τα μπάζα, αλλά τα έριξαν δεξιά και αριστερά, με αποτέλεσμα από νεροποντή σε νεροποντή αυτά να κατεβαίνουν». Μάλιστα για την επικινδυνότητά τους είχαν προειδοποιήσει οι κτηνοτρόφοι της περιοχής, οι οποίοι τα έβλεπαν να μετακινούνται. «Δεν μιλάμε για κροκάλες. Δηλαδή για συμπαγείς πέτρες. Μιλάμε για ασβεστόλιθους. Μπάζα από νταμάρι».
Αντίστοιχη κατάσταση είχε διαμορφωθεί και στην κορυφή του γειτονικού όρους Ευμορφία, τα νερά από την οποία καταλήγουν στον Καραβόμυλο, χωριό το οποίο βρίσκεται πολύ κοντά με την Αγία Ευφημία. «Τα έργα για τις ανεμογεννήτριες επαναδραστηριοποίησαν τον χείμαρρο στους πρόποδες του βουνού και το 2013 είχαμε και εκεί έντονα πλημμυρικά φαινόμενα. Μετά από πιέσεις, έγιναν πάντως κάποια αντιπλημμυρικά έργα, όπως υδατοφράκτες και υδατολεκάνες», λέει ο Τ. Καβαλλιεράτος και πλέον δεν υπάρχει το ίδιο ζήτημα.
Ωστόσο, η 4η του Οκτωβρίου έφερε ένα ακόμη πονοκέφαλο για τους Κεφαλλονίτες, καθώς στο λιμάνι της Σάμης έφτασε φορτηγό πλοίο με τέσσερις ανεμογεννήτριες. Προορίζονταν για τη δημιουργία ενός νέου αιολικού πάρκου στο νησί από τη «ΔΕΗ Ανανεώσιμες», στη θέση Ξερακιάς της κοινότητας Διλινάτων του Δήμου Αργοστολίου, ωστόσο η έγκαιρη και μαζική αντίδραση φορέων και κατοίκων δεν επέτρεψε στο πλοίο να ξεφορτώσει.
«Πρόκειται για ένα γυμνό εντελώς βουνό. Έχουν κάνει τέσσερα γήπεδα για τα ανεμογεννήτριες, από τις οποίες οι δύο βρίσκονται προς τον Δήμο Σάμης και τον Καραβόμυλο. Θα πέφτουν δηλαδή στο ρέμα της Ευμορφίας, οπότε καταλαβαίνετε για τι όγκους νερού μιλάμε». Όπως εξηγεί ακόμη ο δημοσιογράφος, αυτή τη στιγμή οι ενεργειακές ανάγκες της Κεφαλλονιάς έχουν ήδη υπερκαλυφθεί. «Αυτή τη στιγμή τα αιολικά παράγουν 165 MW ενέργεια. Στο πικ της κατανάλωσης, ας πούμε στις 15 Αυγούστου, η Κεφαλλονιά καταναλώνει 65 MW».
Οι Κεφαλλονίτες δεν θέλουν άλλες ανεμογεννήτριες. «Δεν είναι μόνο οι πλημμύρες. Είναι και το τουριστικό μας προϊόν που πρέπει να διαφυλάξουμε. Το περιβάλλον που δημιουργείται είναι αντιαισθητικό. Μειωμένη επισκεψιμότητα στην περιοχή σημαίνει μειωμένα έσοδα για την οικονομία μας».
Πρόβλημα προκύπτει και στην πανίδα, καθώς οι ανεμογεννήτριες έχουν τοποθετηθεί σε ζώνες που τρέφονται ζώα και έντομα όπως η μέλισσα. Όπως εξηγούν οι μελισσοκόμοι, «έχει παρατηρηθεί ότι στις περιοχές με ανεμογεννήτριες η μέλισσα έχει ‘παλαβώσει’. Σε αρκετές περιπτώσεις, είτε δεν γυρίζει πίσω καθόλου είτε επιστρέφει χωρίς γύρη. Τη μέλισσα δεν γίνεται να την έχεις δεμένη όπως την αγελάδα. Θα πηγαίνει εκεί που πήγαινε, αλλά αντί για θυμάρια θα βρίσκει ανεμογεννήτριες».
Όταν ήχησε η μπουρού, γεννήθηκε ένα μεγάλο κίνημα
Την ώρα που οι Κεφαλλονίτες προσπαθούσαν να μαζέψουν τα κομμάτια τους, το πρωί της 4ης Οκτωβρίου, την Κυριακή, ήχησε η μπουρού ενός φορτηγού πλοίου, το οποίο πλησίαζε το λιμάνι της Σάμης. Αντί υλικού και προμηθειών όμως για την αντιμετώπιση των συνθηκών, έμαθαν ότι το πλοίο κουβαλούσε τέσσερις ανεμογεννήτριες. Η κινητοποίηση ήταν άμεση.
«Όταν έρχεται στην περιοχή εκείνος που έχει συντελέσει στην καταστροφή, δεν γίνεται να μην αντιδράσεις. Εγώ εκείνη την ώρα ήμουν για βόλτα στο βουνό. Μόλις έμαθα τι γίνεται, η μόνη καθυστέρηση που είχα ήταν να μαζέψω το σκυλί μου», λέει ο Γιάννης Διγαλέτος, μέλος της Κίνησης Πολιτών Επαρχίας Σάμης.
Το πρώτο κάλεσμα για το λιμάνι απηύθυνε η Λαϊκή Συσπείρωση στην Περιφέρεια Ιονίων Νήσων και στον Δήμο Σάμης. Από την αρχή όμως στον αγώνα έδωσαν το παρών και συνεχίζουν η Επιτροπή Αγώνα Φορέων, η Κίνηση Πολιτών Επαρχίας Σάμης, το Εργατικό Κέντρο, ο Δήμος Σάμης και δημοτικοί σύμβουλοι απ’ όλες τις παρατάξεις. «Ερχόταν κόσμος από την άλλη άκρη της Κεφαλλονιάς μαζί με το παιδί του», λέει ο Γιάννης.
Κάθε μέρα επί 24 ώρες, για 20 ημέρες, μέχρι να φτάσει η μέρα που σάλπαρε το πλοίο στις 23 Οκτωβρίου, οι άνθρωποι που συμμετείχαν στο κίνημα του λιμανιού εναλλάσσονταν σε βάρδιες και κάθε απόγευμα πραγματοποιούσαν συνέλευση για τον συντονισμό των επόμενων κινήσεών τους.
Βάρδιες στο λιμάνι «χτυπάγανε» ακόμη και άτομα από την Ιθάκη. «Δεν πλήττονται άμεσα, αλλά στην πορεία μπορεί να πάει και σ’ εκείνους το κακό». Άλλωστε υπάρχει από παλιότερα η κοινή ανοιχτή Συνέλευση Κεφαλλονιάς – Ιθάκης ενάντια στην Εξόρυξη Υδρογονανθράκων.
Όπως και σ’ άλλες περιπτώσεις νησιών που υπήρξε έντονη αντίδραση από τις τοπικές κοινωνίες, επιστρατεύτηκαν τα ΜΑΤ. «Δεν τα φοβηθήκαμε. Μικροί και μεγάλοι βγήκαμε μπροστά». Τη μόνη φορά που πήγαν ν’ αποκλείσουν τον κόσμο από το λιμάνι, βρέθηκαν απέναντι σε περισσότερα από 400 άτομα.
Τα αποτέλεσμα του αγώνα αποτυπώνονται σε πολλά επίπεδα. Πρώτον, «έχει καλλιεργηθεί για πρώτη φορά ένα τόσο μεγάλο, ζεστό και ικανό κίνημα αλληλεγγύης. Ήρθαμε κοντά μεταξύ μας, αλλά και με την Ιθάκη, και είδαμε ότι μπορούμε και να αντιμετωπίζουμε μαζί τα προβλήματα». Σε αυτό το πλαίσιο, θέση απέναντι στα αιολικά πήρε στις 22 Οκτωβρίου και ο Δήμος Ληξουρίου. Με ψήφισμά του τάσσεται ενάντια στην εγκατάσταση έστω και μίας επιπλέον ανεμογεννήτριας και ζητάει να εκπονηθούν άμεσα όλες οι απαιτούμενες μελέτες (λαμβάνοντας υπόψιν τις νέες κλιματολογικές συνθήκες) και να εκτελεσθούν τα απαιτούμενα έργα το συντομότερο δυνατόν.
Σημαντικές μετατοπίσεις σημειώθηκαν και στο Περιφερειακό Συμβούλιο. Εκεί όπου για πρώτη φορά αναγνωρίστηκε η ανάγκη να μελετηθούν πάλι οι όροι με τους οποίους γίνεται η εγκατάσταση των αιολικών. «Είμαστε πολύ κοντά στο να πετύχουμε πράγματα», καταλήγει με αισιοδοξία ο Γιάννης, τον οποίο διακόψαμε από μια ακόμη συνέλευση με την Κίνησή του.
*Το ρεπορτάζ δημοσιεύτηκε πρώτα στην Εφημερίδα Αυγή
Το 3point magazine είναι ένα οριζόντια δομημένο μέσο που πιστεύει ότι η γνώμη όλων έχει αξία και επιδιώκει την έκφρασή της. Επικροτεί τα σχόλια, την κριτική και την ελεύθερη έκφραση των αναγνωστών του επιδιώκοντας την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Σε μια εποχή όμως που ο διάλογος τείνει να γίνεται με όρους ανθρωποφαγίας και απαξίωσης προς πρόσωπα και θεσμούς, το 3point δεν επιθυμεί να συμμετέχει. Για τον λόγο αυτόν σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού, σεξιστικού περιεχομένου θα σβήνονται χωρίς ειδοποίηση του εκφραστή τους.
Ακόμα, το 3point magazine έχει θέσει εαυτόν απέναντι στο φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, σχόλια ανάλογου περιεχομένου θα έχουν την ίδια μοίρα με τα ανωτέρω, τη γνωριμία τους με το "delete".
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του 3point.